آداب بحث و مناظره (از: خواجه شرف‌الدين حسن شاه)

نبذة عن كتاب آداب بحث و مناظره (از: خواجه شرف‌الدين حسن شاه)

شماره بازیابی: 443/2ک
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‏‫ ‏‫10-3654‬‬
زبان اثر:
عربي
فارسی
عنوان و نام پديدآور: آداب بحث و مناظره [ نسخه خطی]/ از: خواجه شرف‌الدین حسن شاه
کاتب: : کاتب: [علی بن طالب]
تاریخ کتابت: ، تاریخ کتابت: [سال 1010ق].
نام خاص و کميت اثر: 1 (79ب) برگ، 26 سطر.
يادداشتهاي کلي: این اثر در سال 1272ق به صورت سنگی در تهران به چاپ رسیده و همان چاپ بدون تاریخ از سوی مکتبه بصیرتی در قم افست شده است.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1«بسمله، الحمدلله لمن لا مانع لحکمه و لا ناقض لقضائه اذا شکر لا معارض له فی ارضه و سمائه و الصلوه و السلام علی جمیع الرسل الدلائل و تفضیلا علی نبینا … فهذه زبده متفقه و جمله نافعه فی آداب البحث و المناظره و کتبتها بالتماس بعض الاعزه و الاحبه من السادات الاجله … بدانکه وفقک الله للتحلی بحلیه اهل العلم و الکمال … که بحث از روی لغه تفتیش و جست جو نمودن است و در اصطلاح آنست که حکم ثبوتی یا سلبی را بدلیل اثبات کنند و مناظره بحسب لغه نظر بیکدیگر کردن است و در اصطلاح آنست که دو خصم نظر کنند در حکمی و مسئله…».
2«… این دلیل بجمیع مقدمات صحیح نیست یعنی در او خلل است غیر معین آن را نقض اجمالی گویند درین هنگام بر خصم واجب شد که آن خلل که دعوی…» افتاده.
نوع خط:نسخ (عربی) و نستعلیق (فارسی).
نوع کاغذ:فرنگی سفید نازک آهار مهره شده.
1در برگ (80ب) یک بیت شعر به عربی دیده می‌شود که ذیل آن نام «آقا محمدجعفر صحاف» آمده است.
وضعیت استنساخ نسخه: محل کتاب نامعلوم است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: تزئینات متن:‏‫عنوان‌ها و نشانی‌ها مشکی؛ اندازه متن: 5/15*5/10سم.‬
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 2این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده است.
يادداشت عمليات: آثار رطوبت شدید روی برگ‌ نسخه مشاهده می‌گردد. از انجام گویا یک برگ افتاده است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 2/40، صفحه 171 – 172.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: رساله‌ی بسیار موجزی در بیان آداب بحث و مناظره است که (طبق نسخه‌ی 117/1918 مجلس) مولف آن را به نام بزرگی که او را با این اوصاف یاد کرده: «فخر عتره الرسول و عز اولاد البتول و اختیار الاهالی و الاصول، شرح الله صدره» تالیف نموده است و چون در حال سفر بوده با شتاب و به اختصار نوشته است. این اثر دارای دیباچه‌ای به عربی در تفسیر و تعریف «بحث» و «مناظره» و سپس آداب بحث را در 4 فصل بدین ترتیب بیان نموده است: 1. فصل: بدانکه کسی که درصدد آنست که مطلوبی و حکمی را اثبات کند مادام که بیان مذاهب و اقوال …؛ 2. فصل: اگر خصم معترضی دلیل معلل شود؛ 3. فصل: مثلا کسی گوید مدعی آنست که لفظ صد اسم است؛ 4. فصل: خصم را نیز رسد در مثال مذکور که مقدمه معینه را دلیل … این اثر را به ندرت در برخی فهرست‌ها و سرچشمه‌ها، به خواجه نصیرالدین طوسی (مانند همین نسخه)، ابن کمال پاشا و دیگران نسبت داده شده است؛ لیکن بر اساس نسخ متعدد، نسبت خواجه حسن شاه بقال صحیح‌تر به نظر می‌رسد؛ چنان که استاد حائری (حفظه الله) نیز در تمامی نسخ این کتابخانه همین نسبت را تایید نموده‌اند. باید افزود که از این رساله، در این کتابخانه، نسخ دیگری نیز به شماره‌های «17/1918»، «2/14473»، «7/3372»، «7/1357» و «17/14473» موجود است. از این اثر در سایر کتابخانه‌های ایران نیز نسخه‌هایی دستنویس نگهداری می‌گردد و استاد منزوی گزارشی از آن‌ها ارائه داده است. همو افزوده است که این رساله‌ی موجز در سالنامه‌ی پارس در سال 1323ش منتشر شده است.
صحافي شده با: تمهید القواعد الاصولیه و العربیه لتفریع الاحکام الشرعیه/ زین‌الدین بن علی بن احمد جزینی عاملی شامی مشهور به «شهید ثانی»735443
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): منطق
محل و شماره بازیابی: 1210827