انوار البصائر(حسن بن محمد)

نبذة عن كتاب انوار البصائر(حسن بن محمد)

شماره بازیابی: 3947
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-36464‬‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: انوار البصائر/ حسن بن محمد
تاریخ کتابت: قرن 13ق.
قطع: ‮خشتی. ‭16‬*‭21‬سم. ‭300‬ص. ‭14‬س.‬
يادداشتهاي کلي: مولف اعلام الشیعه نسخه‌ای از این کتاب را دیده‌اند و می‌گویند تالیف آن در غره شوال 1222ق به انجام رسیده.
سخن صاحب ذریعه در اعلام الشیعه مبهم است و معلوم نیست تمام یا یکی از اجزاء این کتاب را دیده‌اند و نیز از ظاهر نوشته اعلام الشیعه بر می‌آید انوار البصائر نام کتابی است دارای اجزاء مختلف در رجال، کلام تفسیر، نحو، منطق، فقه و اصول.
تزئینات متن:عناوین شنگرف.
نوع کاغذ:فرنگی آبی رنگ ضخیم.
تزئینات جلد:تیماج مشکی یک لا (با آستر کاغذی).
به جای اوراق افتاده یک برگ سفید گذارده شده.
نک: اعلام الشیعه، (القرن الثالث عشر)، 352.
نسخه ش 3358 که در ص 1241-1243 فهرست حاضر معرفی گردیده تا اواخر الهیات است و بقیه ابواب و فصول کتاب را ندارد و از این روی فهرست رووس مطالب آن در ص 1242 ناتمام ماند. اینک دنباله آن:
پس از الهیات به ترتیب: فلکیات و طبیعیات، نبوت، امامت و معاد است در باب امامت پاره‌ای از مباحث را به تفصیل آورده و از آن جمله است اعتراضات وارد شده بر خلفاء ثلاثه که در مورد هر یک جداگانه و به تفصیل نقل می‌کند. و همچنین ادله فضیلت امیرالمومنین علی (ع) را از قرآن و روایات نبوی، مولف در اوائل امامت فهرستی از ماخذ مهم مسئله امامت که همه از تالیفات اهل سنت و جماعت و پاره‌ای از آنها نادرالوجود است. با معرفی کوتاه مولف آنها به دست می‌دهد. او خود نیز در مباحث اثبات امامت و فضیلت امیرالمومنین علی (ع) بر همین ماخذ استناد می‌کند در آغاز این فهرست می‌گوید: «لما کان النص علی طریق مذهبنا متواترا لم نحتج الی الاستدلال باخبارنا لنذکر الرواه من اصحابنا و اکتفینا بذکر اخبار مخالفینا». مولف از تالیف دیگر خویش که رساله‌ای است در معاد یاد کرده است.
فهرست این کتاب‌ها چند ورق از کتاب را فراگرفته و از جمله کتاب‌هایی که در آن یاد شده، کتاب السقیفه و الفدک لابی بکر الجوهری، کتاب السقیفه لعمر بن شبه، العرز لابن خزابه، تفسیر ابی اسحاق احمد بن محمد بن ابراهیم الثعالبی و هو المسمی بالکشف و البیان، تفسیر الحافظ محمد بن مومن الشیرازی، المستخرج من التفاسیر الاثنی عشر، نسخه‌ای از این تفسیر در فهرست کتاب‌های ابن طاووس دیده می‌شود و مولف کتاب حاضر تفاسیر اثنی عشر را بدین گونه بر شمرده است: تفسیر ابویوسف یعقوب بن سفیان، تفسیر ابن جریح، تفسیر مقاتل بن سلیمان، تفسیر وکیع بن جراح، تفسیر یوسف بن موسی، تفسیر قتاده، تفسیر ابو عبیده قاسم بن سلام، تفسیر علی بن حرب الطائی، تفسیر سدی، تفسیر مجاهد، تفسیر مقاتل بن حیان و تفسیر ابو صالح، تاریخ ندیم الفرید ابن مسکویه، تاریخ ابو احمد جرجانی، کتاب التحقیق حاکم ابونصر، کتاب فاطمه الزهرا لدار قطنی، فردوس الاخبار لا بن شیرویه دیلمی، کتابا و ایه المنزله للقاضی التنوخی ابوالقاسم علی بن محسن، دلائل النبوه البیهقی و کتاب البرهان لمحمد بن علی المازندرانی، کتاب الشریعه لابی بکر محمد بن حسن الاجری.
آغاز کتاب همان است که در 1241ق نقل شده و پایان آن در نسخه کامل:
و قد افردنا رساله وجیزه لطیفه فی دفع هذه الشبهات من اراد ذلک فلیراجع الیها ولیکن هذا آخر ما اردنا ایراده فی هذا الکتاب و من الله فصل الخطاب… و اسال الله ان یرجح بذلک میزان عملی… و انا الاقل حسن بن محمد عفی عنهماتم الکتاب بعون الله فی اصفهان سنه 1222.
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: حسن بن محمد شاگرد آقا باقر وحید بهبهانی.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 2مولف حاشیه‌ای نیز بر معالم الاصول دارد که به نوشته صاحب ذریعه (6/ 206) نسخه از آن در کتابخانه مامقانی بوده و تالیفی دیگر در معاد دارد.
يادداشت عمليات: از این نسخه اوراق بسیار، از بقیه الهیات دنبال اختلاف در مادی یا مجرد بودن عقل تا اواسط (امامت) افتاده است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد ششم، صفحه 5008-5010.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: از دیباجه نسخه حاضر و چند نسخه دیگر از دیگر اجزاء کتاب فهمیده می‌شود که مولف انوار البصائر چند کتاب دیگر با عنوان مقدمه آن کتاب تالیف کرده و از این مقدمات که تا این زمان می‌شناسیم مجلدی است در کلام (نسخه حاضر و نسخه ش 3385 و چند نسخه دیگر) و مجلدی در اصول فقه (ش 8448 آستان رضوی).
تاريخ: 20141014
محل و شماره بازیابی: 122419