ديوان امروالقيس (از: جندح بن حجر كندي، امروالقيس)

نبذة عن كتاب ديوان امروالقيس (از: جندح بن حجر كندي، امروالقيس)

شماره بازیابی: 8951/28
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-21138‬‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: دیوان امروالقیس [نسخه خطی]/ از: جندح بن حجر کندی، امروالقیس
محل کتابت: در راه بازگشت از مشهد رضوی
کاتب: میرزا علیرضای رشتی مستوفی دیوان
تاریخ کتابت: پیش از ظهر یکشنبه 3 روز مانده به پایان ربیع الاول 1250ق.
نام خاص و کميت اثر: 134پ – 146ر.
قطع: ‮شش، ‭235‬، یک برگ، ‭17/9‬*‭28/6‬، ‭27‬ سطر، ‭10/5‬*‭20/5‬‬.
يادداشتهاي کلي: (بنا بر نوشته فرهاد میرزا نام کاتب در آغاز نسخه آمده است).
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1قال الامام العالم العلامه و الحبر البحر الفهامه النحوی اللغوی البیانی الرئیس ابن الانباری… رایت دیوان امرءالقیس مختلف الروایات و مضطرب الاقوال و العبارات باختلاف جامعیه و اضطراب آراء ناقلیه. احببت ان اجمعه بروایاته و اصحح الاقوال من عباراته و اذکر نسبه الی ادم علی نبینا و علیه السلم و اجل بعض لغته العویصه کما ذکره الاعلام فاقول و بالله التوفیق. قال امرءالقیس بن حجر بن الحرث بن الملک…
قفا نبک من ذکری حبیب و منزل/ بسقط اللوی بین الدخول فحومل
2قال ابن الانباری جامعه هذا ما وقفنا علیه من شعر حامل لواء الشعر ذی القروح… بن یشحب بن غریب بن قحطان الکندی.
3جمعته من شرح التبریزی العلامه و من شروح الدیوان کالشرح الذی احال علیه السعد التفتازانی المولی فی مطوله و شرح العلامه الزوزنی و شرح اخر مجهول و دیوان الفحول العشره و غیرها من الشروح المعتبره و کتب اللغه الصحیحه و الحمدلله اولا و اخرا و باطنا و ظاهرا. و قد فرغت من کتابته ضحوه یوم الاحد لثلاث بقین من شهر ربیع‌الاول من شهور سنه خمسین و مائتین بعد الالف من الهجره النبویه علی هاجرها و آله آلاف من الصلوه و التحیه و قد اشتغلت بکتابته فی السفر الذی کنت راجعا من المشهد الرضوی صلوات الله و سلامه علیه و علی ابائه و ابنائه و القلب من الاحزان ملان و الصدر مجروح و الدمع مسفوح و العین مقروح من جفاء الخلان و عذر الاخوان و نکر الزمان و تواتر الحدثان و من الله ارجو ان یکشف بابی من الهم و ان یفرج الکرب و الغم و الیه اشکو بثی و حزنی و هو حسبی و نعم الوکیل.
تزئینات متن:عناوین و نشانیها و در بعضی از رساله‌های گزارشی ابیات اصلی به قلم شنگرف.
عناوین پیش از رنگ‌نویسی در حاشیه با قلم سیاه نوشته شده بوده است.
تزئینات نسخه:سطراندازی شده با قلم آهنی.
رکابه نویسی:دارد.
نوع کاغذ:حنایی آهار مهره نازک.
تزئینات جلد:‮میشن قهوه‌ای مقوایی ساده. قطر: ‭3/2‬‬.
جزوها 8 برگی.
بالای بیشتر صفحات جملات و کلماتی همچون «هو»، «یا علی مدد»، «یا علی ادرکنی»، «رب یسر یا علی مدد»، «رب یسر» و مانند آنها نوشته شده است.
در آغازین برگ نسخه فرهاد میرزا کاتب نسخه را هم معرفی کرده است: «هو. این مجموعه که مشتمل بر اشعار عرب و مکاتیب و خطب ادبا و شعرا و فصحاست از اول تا آخر بخط مرحوم مغفور میرزا علیرضای رشتی مستوفی دیوان اعلی است. کتاب کوشی الروض خطت سطوره/ ید ابن هلال عن فم ابن هلال// و هممت به حتی توهمت لفظه/ نجوم لیال ام سموط لال، در دارالخلافه طهران – صانها الله عن الحدثان – در شهر صفر المظفر. اللهم اختمه بالخیر و الظفر سنه اربع و ستین و ماتین بعد الالف داخل کتابخانه این بنده درگاه جهانیان پناه شد بالبیع الشرعی و تملک الملی. اللهم انفعنا من فوایده و فرائده و شوارده و قصایده و انا العبد المذنب العاصی».
نقش مهر فرهاد میرزا در صفحه خاتمه آخرین رساله مجموعه هم دیده می‌شود.
برگ 5ر (از الحاقات آغاز نسخه) یادداشت فرهاد میرزا در پنجشنبه 11 شعبان 1264ق در طهران.
در برگ آخر نسخه تاریخ و ماده تاریخ وفات محمد شاه قاجار به خط فرهاد میرزا در شب سه‌شنبه 6 شوال المکرم 1264ق در قصر جدید محمدی المبنیه فی غربی التجریش من قراء شمیران از شب مزبور دو ساعت و سی و پنج دقیقه گذشته در سن 41 سال و یازده ماه قمری. با این ماده تاریخها «العاقبه للمتقین» و «محمد پادشاه در قصر جدید مرد».
2در حاشیه تصحیح شده.
با حاشیه‌نویسی فراوان.
میزان حاشیه‌ها در رساله‌ها مختلف متفاوت است. مثلا شرح دیوان امروالقیس بیشترین یادداشتهای توضیحی را در کناره صفحات و میان سطور دارد.
در حاشیه برگ 146ر دو بیت شعر به خط کاتب نسخه با این تاریخ در ذیل آن: «در منزل ابخوری از توابع دامغان باتمام رسید تحریرا سلخ ربیع الاول ستع1250.
نک: مرکز احیاء میراث، 4/ 45 – 46؛ مجلس، 22/ پاورقی ص 46؛ دنا، 5/ 43؛ تاریخ نگارشهای عربی، 2/ 210 – 214؛ دائره المعارف بزرگ اسلامی، 3/ 46 – 50 و 10/ 208 – 211؛ معجم التاریخ التراث الاسلامی، 1/ 713.
این رساله جزو قسمت فهرست مطالب مجموعه است.
به روایت محمد بن قاسم انباری (271-328ق). از این تدوین سزگین و بروکلمان یاد نکرده‌اند.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق شکسته‌آمیز.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1در برگهایی که بین رساله‌ها سفید مانده‌اند اثر سطراندازیها کاملا واضح و مشخص است.
مشخصات اثر:
یادداشتهای تملک:
شکل و سجع مهر:
متن يادداشت:
در آغازین برگ نسخه یادداشت تملک فرهاد میرزا.
خریداری کتابخانه پیش از سال 1230ش.
زیر تملک فرهاد میرزا مهر بیضوی کوچک او به نقش: «نایب الایاله» با تاریخی که ظاهرا 1252 باشد.
برگ 5ر مهر چهارگوش طغرا مانند فرهاد میرزا با نقش: «نایب الایاله 1264» به خط ثلث.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 1/29، صفحه 458-459.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: نام مجموعه در ابتدا «مجموعه رسایل و اشعار و شرح قصاید عربی» نوشته شده است.
صحافي شده با: قصیده نشاطی خان1035289
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): ادبیات
تاريخ: 20120905
محل و شماره بازیابی: 122401