اثبات الواجب(ابوالحسن بن احمد ابيوردي كاشاني)

نبذة عن كتاب اثبات الواجب(ابوالحسن بن احمد ابيوردي كاشاني)

شماره بازیابی: 1/ 9002
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR10-41172
زبان اثر: عربي
سر شناسه: اب‍وال‍ح‍س‍ن‌ اب‍ی‍وردی‌، ع‍ل‍ی‌ب‍ن‌ اح‍م‍د، 936 – 966ق‌.
عنوان و نام پديدآور: اثبات الواجب/ ابوالحسن بن احمد ابیوردی کاشانی
نام خاص و کميت اثر: 2پ- 38ر.
قطع: ‮دو، 952 برگ، یک برگ، ‭12/5‬*‭19/4‬، سطرها و اندازه‌ها مختلف.‬
يادداشتهاي کلي: تألیف این رساله در شب شنبه 5 ربیع‌الاول 963 ق در سبزوار پایان یافته است، در الهیات تهران(نسخه شماره 1/ 273د) گفتهشده که کتاب در 27 شعبان 985/ 957 ق تألیف شده است اما د ربخش نسخه‌شناسی تاریخ کتابت را 1 ربیع‌الاول 913 ق نوشته‌اند که هر دو مورد می‌باید اشتباه باشد؛ در آستان قدس، ج 18، ص 117 هم تاریخ تألیف کتاب سهواً 973 ق درج شده است.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:«اثبات الواجب من الکلام من الکلام (کذا) و مفتح الرسالة لذی الاعلام فایحه فاتحة رایحه رایحه (کذا) هی حمد آلاء الا له المصور … و بعد فلما امرنا بارینا بشکر آلائه و الحمد علی نعمائه.»
انجام:«حمداً لا یحول حول درک کما یحمله العقول و الصلوة علی ما خیر رساله صلوة تلقاه بالعقول ما کان للشمس طلوع و افول و اقول فرغ من تسویدها مؤلفه ازل البرایا لذی واهب العطایا ابوالحسن بن احمد رفع قدرهما رافع السما بغیر عمد لیلة السبت خامس شهر ربیع‌الاول سنه 963 فی بلده سبزوار حماها الله عن الاسرار ما یعاقب اللیل و النهار کتبها السید الاجل الفاضل الافضل خیر السادات خیر البریات وجیها للسیادة و النقابة والدین ابوالخیر سلمه تذکرة لصاحبه و الله اعلم بالصواب.»
نسخه دارای چند سطر به سیاق می‌باشد.
تزئینات متن:در بیشتر رساله‌ها عناوین و نشانی‌ها به شنگرف.
رکابه نویسی:بیشتر رساله‌ها رکابه دارد.
نوع کاغذ:بیشتر نسخه نخودی آهار مهره دو پوسته شده.
تزئینات جلد:تیماج قهوه‌ای مجدول، قطر: 3.
1در حاشیه تصحیح شده است.
نسخه کامل می‌باشد.
در برگ 105 ر این بلاغ قرائت دیده می‌شود: «بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدله رب العالمین و الصلوة علی خیر خلقه محمد و آله اجمعین. و بعد فقد قرأ علی الاخ الفاضل العالم المتقی مولانا احمد بن المرحوم المغفور مولانا عبدالحی المعارف من اوله الی هنا قرأة فهم و تدقیق و انا العبد الفقیر الی الله القدوسی حبیب الله بن علی الطوسی عفا الله عنه.»
نسخه سه بار قیمت‌گذاری شده است: نصف قرش (که خط خورده است)، 4 قروش و یک بار به سیاق.
2رساله اول با چند حاشیه به امضای منه رحمه الله آمده است.
فهرست رساله‌های مجموعه در پشت طبله اول جلد نوشته شده است.
نک: ذریعه ج1، ص 102؛ آستان قدس، ج 18، ص 117؛ ملی تهران، ج 9، ص 181 (نام مؤلف به صورت ابوالحسن بن احمد ثبت شده است)؛ سپهسالار، ج3، ص 37- 38؛ سنا، ج 1، ص 388- 389؛ الهیات تهران، ج 1، ص 271- 272؛ مجله المورد، س 4، ش 1، ص 191.
«بسمله اثبات الواجب من الکلام حمد الملک العلام و الصلوة علی حبیب الرحمن محمد المبعوث الی کافه الانام و عترته الاماجد العظام. اما بعد فان المولی الفاضل العلم الذکی الالمعی المتوقد العاصی حبیب الرحمن رقاه الله فی مدارج العرفان و اللایقان قد قرأ علی رسالتی هذه قراه بحث و تدقیق و ذاکرنی مذاکرة تفتیش و تحقیق و اجزت له ان یروی عنی ایاها لمن یحب و یرضی و کان ذلک فی مجالس اخرها حادی عشر شهر رمضان سنه 960 و کتب ذلک مؤلف الرساله ابوالحسن بن احـ[مد] (کمی پارگی).»
دارای اشعار پراکنده‌ای از شعرای مختلف مانند شیخ سعدی، حسن دهلوی، قاضی نور، شیخ فیضی، امیرخسرو، رومی، شیخنا مد ظله العلی، عرفی، شیخ الرئیس، الغ بیگ میرزا، بابا نصیبی، لسانی، میر حضوری، امام فخر رازی، قاضی احمد فکاری.
دارای معمای مولانا میر حسین به اسم فصیح و بیک، معمای مولانا محمد نصرالله به اسم کامی، معمای مولانا جلال‌الدین محمد به اسم سلطان خلیل.
این اثر در 3 باب تنظیم شده:
الباب الاول: فی المقدمات و فیه لوایح (4 لایحه).
الباب الثانی: فی ایراد ما سنح لنا من البراهین علی وجود الواجب (شامل 12 برهان).
الباب الثالث: فی ایراد الدلایل التی سنحت لغیرنا (شامل 11 دلیل).
المعارف …/ ابوالحسن بن … کاشانی، 39پ- 105ر.
ترادف المفرد …/ ابوالحسن بن … کاشانی،105پ- 107ر.
تحقیق الوجود…/ ابوالحسن بن … کاشانی، 108پ- 126ر.
الصلاة/ ابن سینا،126پ- 129پ.
تعلیقه …، 131پ- 144ر.
گفتارهای پراکنده144پ- 147ر.
وجود/ پیر سلیمان … هفشوی، 147پ- 152ر.
حاشیه …/ علی بن محمد گرگانی، 152پ.
رمح الخط …/ سید محمد … قزوینی، 153پ- 165پ.
کشف اللثام …/ فاضل هندی، 167ر.
الالفیه/ شهید اول، 168پ- 191پ.
تنفیس الهموم/ محمد …فیض کاشانی، 192ر- 195پ.
آب زلال/ محمد … فیض کاشانی، 195پ- 197پ.
نبراس الضیاء …/ محمد باقر … استرآبادیف 198ر- 222پ.
اللب/ محمد … فیض کاشانی، 222پ- 226پ.
تقریر …/ محمد بن حسن شیروانی، 226پ.
اشعار پراکنده، 227ر.
اشعه اللمعات/ عبدالرحمن بن احمد جامی، 227پ- 228ر.
عین الحکمه/ محمد تهرانی رازی، 229پ- 259پ.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 3این مجموعه چند کتاب و رساله جدا بوده که در یک مجلد صحافی شده است.
مشخصات اثر:
شکل و سجع مهر:
یادداشتهای تملک:
متن يادداشت:
در دو برگ ابتدای نسخه، مهر مدور بزرگ «المتوکل بالملک اللطیف عبده محمد شریف 1065» (این مهر در برگ 144 ر نیز حک شده است)، مهر بیضوی: «شرافت ز مهر علی یافت شریف 1060» (و تکرار آن در برگ‌های 107 ر و 131 ر)، مهر مدور با سجع: «مبشراً برسول یاتی من بعدی اسمه احمد»، یک مهر بیضوی کمرنگ ناخونا، در برگ 144پ مهر تملک بیضوی با نقش: «المتوکل عبده محمدباقر …» (بقیه از بین رفته)، در صفحه 147 ر مهر چهارگوشی 3 بار نقش بسته بوده اما هر سه را محو کرده‌اند، حک شده است.
در دو برگ ابتدای نسخه، تملکی به این عبارات: «هو المالک، قد استکتبه الفقیر الی الله اللطیف احمد بن عبدالحی الشریف … (وصالی شده)، برگ 144 پ تاریخ ولادت عبدالرزاق در شب سه‌شنبه 18 جمادی‌الاولی 1067 ق، برگ 145پ تملک محمد امین و نیز در چندین جای نسخه یادداشت تملک کتابخانه و خریداری نسخه از جعفر سلطان القرایی در آذر 1348ش آمده است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 52، صفحه 588- 596.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: اجازه قرائت رساله اثبات الواجب ابوالحسن بن احمد به حبیب الرحمن. وی اثبات الواجب را در چند مجلس که آخرین آنها در 11 رمضان 960 ق بوده بر مؤلف قرائت کرده بود، احتمال دارد این اجازه به خط خود مؤلف باشد:
صحافي شده در اين جلد: گفتار کوتاهی …/ حسین اردبیلی، 39ر.
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): کلام
تاريخ: 20150608
محل و شماره بازیابی: 179097