اخلص الخالصه = مختصر خالصه الحقايق لما فيه من اساليب الدقايق = تلخيص الخالصه (از: علي بن محمود بن محمد رايض بدخشاني طخارستاني (= تخارستاني))

شماره بازیابی: 440/10ک
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‏‫10-3645‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: اخلص الخالصه = مختصر خالصه الحقایق لما فیه من اسالیب الدقایق = تلخیص الخالصه [ نسخه خطی]/ از: علی بن محمود بن محمد رایض بدخشانی طخارستانی (= تخارستانی)
کاتب: : کاتب: حاج مصطفی بن حاج علی [افلانی]
تاریخ کتابت: ، تاریخ کتابت: سال 1170ق.
نام خاص و کميت اثر: 32 (80ب – 111ب) برگ، 21 سطر.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1«بسمله، قیل الخلق علی عشره اجزاء، تسعه منها الشیاطین و الجن و واحد منها الانس ثم جعل الانس مائه و خمسه و عشرین صنفا فالمائه منها یاجوج و ماجوج و خمس و عشرون سائر الخلق و اربعه و عشرون من ذلک کفار و مصیرهم الی النار و بقی صنف واحد من المسلمین من مائه و خمسه و عشرین صنفا ثم ان المسلمین افترقوا علی ثلث و سبعین فرقه فاثنان و سبعون کلهم اهل الهواء و البدعه و مصیرهم الی النار و واحد فی الجنه … علی سبیل السنه و الجماعه …».
2«قال علیه السلام علیکم بالعدس فانه مبارک مقدس و انه یرق القلب و یکثر المدعه و فیه برکه سبعین و نبیا آخر عیسی بن مریم علیه السلام؛ تمت الکتاب».
تزئینات متن:عنوان‌ها و نشانی‌ها قرمز و مشکی؛ اندازه متن: 16*10سم.
نوع کاغذ:فرنگی نخودی نازک آهار مهره زده.
1نیز در هامش برگ (99برگ) یک قطعه درباره‌ی روضه‌ی شریف نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم که هنگام منصوب شدن وانقلولی به منصب قضاوت مدینه‌ی منوره گویا انشاد شده است: «و انقولی کعبه قاضیسی اولدقده حضرتک روضه شریفنه داخل اولدقده دیمشدر مناسبتله بو اراده یازلمشدر: بودر آیینی عرب بر قومک اول سیدی قبری اوزره آز اولور که بنده آزاد اولمیه، سنکه فخرالمرسلین سید الکونین سن حاشا یوز سورن قبرکه آزاد اولمیه»!؛ در انجام دو برگ الحاقی (112الف – 113ب) حاوی یک خطبه به طریق اهل سنت با آغاز «الحمدلله الذی خالق کل شیء و هو علی کل شیء وکیل … خصوصا منهم علی الامام خلیفه رسول الله علی التحقیق … ابی‌بکر و عمر و عثمان و علی … عن ابی هریره … قال رسول الله … آخر ما تکلم ابراهیم حین القی فی النار حسبی الله و نعم الوکیل …»؛ و نیز یک خطبه‌ی ناتمام دیگر با آغاز «الحمدلله الذی انزل الفرقان علی عبده … عن ابی هریره … قال رسول الله … صیام شهر مضان معلق بین السماء و الارض … الا بزکوه الفطر…» آمده است؛ همچنین چند یادداشت، مانند محاسبات برای مقادیر دارویی یک نسخه‌ی طبی، آغاز ناتمام یک سند (گویا شکایت نامه) به ترکی «عرض بنی دیک بر آدم طرفندن … دکانمه بر اقلریغنه شاهدیم واردر … مدعی عموم مصطفی افندی حکمی قره قوش اوله رقه قرار ویردی …» و نیز 7 بیت به ترکی با لهجه‌ی عثمانی گویا با مضمونی طنزانه با خط رقعه‌ی غلیظ (!) نوشته شده که با این مطلع شروع می‌گردد: گرمابه دن دلاک ایله چه‌غر … چغری او … ایدی اشبو روایت … چغری.
وضعیت استنساخ نسخه: محل کتابت نامعلوم است؛ رقم کاتب: «قد فرغ هذه النسخه الشریفه فی الاحد من الشهور فی شهر الاواخر [کذا] من ذی القعده سنه سبعین و مائه و الف فی ید الحاج مصطفی بن الحاج علی غفرالله له و لوالدیه و احسن الیهما و الیه و بجمیع المومنین و المومنات؛ تم».
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق تحریری.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 2این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده و حاشیه‌نویسی ناچیزی در هامش و میان سطور به زبان ترکی عثمانی دارد.
يادداشت عمليات: آثار رطوبت بر فراز برگ‌ها مشهود است و در برخی برگ‌های پایانی باعث ناخوانا شدن برخی کلمات گردیده است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 2/40، صفحه 160 – 162.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: کتابی در اعتقادات اهل سنت در پنجاه فصل است که بدخشانی آن را از کتاب خالصه الحقایق لما فیه من اسالیب الدقایق، تالیف ابوالقاسم (ابوالمحامد) عمادالدین محمود بن احمد بن ابوالحسین بخاری فارابی مشهور به «لولوی» (د. 607 یا 609ق) به سال 597ق بر سبیل ایجاز و اختصار تلخیص نموده است. مولف در این اثر ابتدا مخلوقات را بر ده قسم، که نه قسم آن جن و شیاطین و یک قسم آن انسان است، تقسیم‌بندی نموده و سپس انسان‌ها را به 125 صنف که 100 صنف آن یاجوج و ماجوج و 25 صنف آن سایر انسان‌ها؛ 24 دسته از این افراد اهل دوزخ و آن یک باقیمانده نیز یکی از فرق مسلمین است. این مورد اخیری نیز 73 فرقه است که 72 فرقه‌ی آن به بنا به فرمایش حضرت رسول – صلی‌الله علیه و آله و سلم – اهل هواء و بدعتند و جایگاهشان نیز – به زعم و گمان مولف – در دوزخ است و تنها فرقه‌ی باقیمانده نیز دارای 73 صنف است، که 72 صنف آن در ضلالتند و تنها یک صنف که پیرو اهل سنت و جماعت می‌باشند، اهل نجات و بهشت هستند و باقی فرق در دوزخند! باید افزود که این اثر نسخه‌هایی در کتابخانه‌های ترکیه، عراق، مصر، تونس و … در برخی سرچشمه‌ها (منابع) معرفی گردیده است. گفتنی است که این اثر یک بار در سال 1851م در قازان – تا تارستان منتشر شده است.
صحافي شده با: الاربعون حدیثا فی فضل ایه الکرسی/ جمال‌الدین یوسف بن عبدالله حسینی ارمیونی مصری شافعی734856
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): عقاید اهل سنت
محل و شماره بازیابی: 1210824