التحفه السعديه از: قطب‌الدين محمود بن مسعود شيرازي (634-710ق.)

نبذة عن كتاب التحفه السعديه از: قطب‌الدين محمود بن مسعود شيرازي (634-710ق.)

شماره بازیابی: 493
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-18556‬‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: التحفه السعدیه [نسخه خطی]از: قطب‌الدین محمود بن مسعود شیرازی (634-710ق.)
قطع: ‮رحلی. ‭20‬*‭21/5‬سم. ‭469‬گ. ‭32‬س.‬
يادداشتهاي کلي: تاریخ اتمام شرح: 710ق.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:ان اولی ما افتتح به خطاب و احری ما ابتدی به کتاب حمدلله تعالی المنعم بحیوه النفوس و صحه الاجسام…
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: شارح، صاحب نهایه الادراک فی درایه الافلاک و غیره می‌باشد. وی از مشاهیر حکما و اعاظم اطبا و متکلمین بوده و در چهارده سالگی در بیمارستان مظفری شیراز، سمت طبابت و کحالی داشته و چنانکه خود در دیباچه می‌گوید برای درس کلیات القانون نزد اساتید علم طب تلمذ کرده است: «فابت نفسی ان اکتفی من تعلم هذه الصناعه بما اکتفی به المعاصرون… فشرعت فی کلیات القانون عند عمی سلطان الحکماء مقتدی الفضلاء کمال‌الدین ابی‌اخیر بن المصلح الکازرونی ثم علی الامام المحقق و الحبر المدقق شمس المله و الدین محمدبن احمد الحکیم الکیشی ثم علی علامه وقته و هو شیخ الکل فی الکل شرف‌الدین زکی البوشکانی فانهم کانوا مشهورین بتدریس هذا الکتاب».
شارح در اسفار خراسان و عراق عجم و عراق عرب و بلاد روم با حکما و اطبا مباحثات و مفاوضات داشته و به تاریخ 681ق. در کتابخانه ملک منصور قلاوون پادشاه مصر سه نسخه شرح قانون یافته و در 682ق. به تالیف این کتاب شروع نموده است. مدتی حوادث و عوایق مانع شده و بیست سال تاخیر روی داده آخرالامر در دوره دولت غازانیه دوباره به اتمام کتاب مبادرت شده است:
«فاخذت فی طریقه احسن من الاولی و مزجت لفظ المتن بالشرح لفواید… و جمعت فیه خلاصه الشروح الثمانیه… فرایت ان اعمل الشرح المذکور باسمه لیبقی طول الدهر برسمه» مقصود سعدالدوله محمدبن تاج‌الدوله علی ساوی است و این شرح را به همین سبب التحفه السعدیه نام نهاده است.
شرح است بر قانون شیخ‌الرئیس ابن‌سینا.
این نسخه شامل دو قسمت است، قسمت اول محتوی پنج مجلد که در 994ق. نوشته شده، قسمت دوم از فصل نهم در احوال ادویه مسهله شروع و در شرح فن رابع از کتاب اول به پایان رسیده (997ق.)، آخرین جمله مشروح متن قانون این است: «و لیکن هذا القدر من کلامنا فی الاصول الکلیه لصناعه الطب کافیا و لناخذ فی تصنیف کتابنا فی الادویه المفرده».
در اینجا کتاب اول از کتب القانون و شرح آن تمام می‌شود. از قراری که در مقاله اختتامیه به نظر می‌رسد شرح قطب شیرازی از کلیات قانون تجاوز نمی‌کند و این است عین عبارت مولف: «و هذا آخر شرح الکلیات و الحمدلله ملهم الصواب علی ما یسر لنا من حل مشکلات هذا الکتاب».
اینجا تفصیلی راجع به شروح قانون که بعضی کامل و برخی ناقص بوده ملحوظ می‌گردد مانند شرح افضل‌الدین محمدبن نام‌آور خونجی، شرح قطب‌الدین مصری، شرح قرشی معروف بابن نفیس، شرح ابوالفرج یعقوب بن اسحق مسیحی، شرح سامری، شرح ابوالفرج یعقوب بن اسحق مسیحی، شرح سامری، شرح سعدالدین محمد فارسی، شرح اکمل‌الدین نخجوانی. اگر وفات علامه قطب در (710ق.) صحیح باشد، این شرح در سال رحلت او تمام شده است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه 1195-1196.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: در علم طب.
تاريخ: 20130417
محل و شماره بازیابی: 13830