التذكره=تذكره(عبدالجبار بن احمد همداني (325- 415ق))

شماره بازیابی: 4/ 9075
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR10-41476
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: التذکره=تذکره/ عبدالجبار بن احمد همدانی (325- 415ق)
نام خاص و کميت اثر: 203پ- 212ر.
قطع: ‮؛ دو، ‭728‬، دو برگ، اندازه متن: ‭15‬*‭22/5‬،‌ سطور چلیپا، اندازه جلد: ‭20/6‬*‭31/3‬ ‬.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:«قال القاضی الاجل السید العالم الحکیم عبدالجبار الهمدانی؛ ان سبب وصولی الی هذه الصنعه و تبحری فیها و بلوغی ما بلغت منها ان والدی کان قاضیاً بهمدان فاتق انه هدم حایطاً من الدار فوجد فی الحایط برنیه خضراء قد اوثق ففتحها راسها بر صاص فوجد فیها دفتراً مکتوباً فی رق و وجد معها برنیه صغیره من بلور محلوه دواء اصفر کان الزعفران و کان الکتاب مکتوباً بالسریانی و لم یفطن والدی و لا اصرف همه علی الصنعه و قال ان هذا سحراً …. و طرح الدفتر فی خزانه الکتب … فلما توفی والدی و اخذت خرانه الکتب فوجدت ذلک الکتاب فیها فصفحته و کان عندی طبیب نصرانی فاعطیته الکتاب فقرء بلسان السریانی و قال لی ان هذا الکتاب مشتمل علی الکیمیاء فقلت له ارید ان تنقله الی العربیه فقال ما لی بزمان اتفزغ لذلک و لکن انفذ الی فلان العتیق فارسل علیه رجلاً محتشماً یسأله و یهدی شیئاً من الظرایف فاخذ الکتاب و نقله من السریانی الی العربیه فی مده عشره ایام. فلما وقفت علیه کل اشغالی ترکت و عکفت فلم ادرسه الکتاب لیلاً و نهاراً حتی حفظت الکثره و جعلت اخالط المعترضین بالصنعه و لم ازل اسألهم عن کل ما اشکل علی من ذلک و عن اسماء کل الادویه و عن کیفیه التصعید و التطعیم و کیف یکون و عن التشویه و کیف هی و عن الحل و العقد و کل ما قرأته فی الکتاب بعد شرح طویل و وصف میاه کثیر منه الماء المجموحی و ماء المریخ و ماء الضابط و ماء القابض و غیر ذلک من المیاه المذکوره فی هذا الکتاب و من بعد ذلک ذکر الخمسه و الاربعین باباً. الخلاصه التی ذکرناها فی التذکره و لم یکن الکتاب سواها من الابواب الا شروح التدابیر و وصف المیاه الا بالغه و لابد للصنعه منها فبدونا من الخمسه و الاربعین باباً بباب واحد منها فعلمناه علی الوصف الذی ذکره فی الکتاب فلم نجزم و لم نزد و لم ننقص».
انجام:«ثم یلقی منه قیراطاً علی ثلثه دراهم یصبغها ذهباً حسناً یساوی مثقاله خمسه عشر قیراطاً»
تزئینات متن:همه صفحات دو ستونه، بدین صورت که ستون دوم خلاف جهت ستون اول کتابت شده است.
عناوین و نشانی‌ها و اشکال به شنگرف.
رکابه نویسی:دارد.
نوع کاغذ:فرنگی شکری آهار مهره.
تزئینات جلد:میشن مشکی مجدول، ساده، قطر: 3/7.
بعضی از رسالات در حاشیه تصحیحاتی دارند.
نسخه برگشمار کهن دارد که از روی آن می‌توان مواضع افتادگی برخی از برگ‌ها را مشخص کرد (تا شماره 767 عدد دارد).
در پایان کتاب موجودی آن را چنین نوشته بودند: «عدد و رقم‌های کل کتاب: 750؛ عدد حروف ورق کتاب: 7900؛ عدد بیت کتاب 118500».
در برگ پایانی نسخه غزلی نوشته شده در 26 شوال 1287ق.
در آغاز نسخه دو نامه دوستانه کوتاه و فهرست مطالب مجموعه آمده است.
در برگ 624پ دو بیت در ذم کتب و کتابت در شوال 1288 ق به خط محمد (همان محمد بن مشکوه است).
نک: مجلس، ج12، ص 59-60؛ تاریخ نگارشهای عربی، ج4، ص 351- 352؛ رضا رامپور، ج5، ص 440-441 (در آن جا گفته شده که متن همدانی پس از سال 479ق بازنویسی شده است)؛ دنا، ج2، ص 1090 و ج 8، ص 876.
وضعیت استنساخ نسخه: کاتب در چندین جا یادداشت درباره نحوه استنساخ رساله اول را نوشته است، وی در پایان مقاله دوم از قسم اول (برگ 65ر) نوشته که نظر به عنایت اشتهار دعای استفساح و دعای سمات آنها را از نسخه اسقاط نموده است. در برگ 95ر هم نوشته: «فن چهارم که علم مقالات اهل عالم است اشتباهاً بعد از فن منطق نوشته شده تا دانند». در برگ 116 پ آمده: «این مقاله می‌بایست بعد از فن تواریخ نوشته شود اشتباهاً درین جا نوشته شده تا دانند».
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 3جزوه‌ها 8 برگی است.
مشخصات اثر:
یادداشتهای تملک:
شکل و سجع مهر:
متن يادداشت:
نسخه از جعفر سلطان القرایی در آذر 1348ش خریداری شده است.
در پایان کشف‌الآیات (برگ 505پ) تملک محمد بن مشکوه در صفر 1293 آمده و در زیر آن یادداشت پسر او غلامعلی مصباح بن مشکوه الممالک که نوشته این جزوه را از ورثه او در ربیع الثانی 1338 ق خریده است.
دارای مهر کتابخانه جعفر سلطان القرایی.
مهر محمد بن مشکوه در بالای برگ 624پ دیده می‌شود ولی در آن جا سعی کرده‌اند آن را سیاه کنند.
در پایان کشف‌الآیات (برگ 505پ) مهر تملک مربع محمد بن مشکوه در صفر 1293 ق با نقش: «محمد ن المذنب».
يادداشت عمليات: برگ‌هایی از وسط نسخه افتاده است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 2/ 29، صفحه 703- 709.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: ترجمه شده از متون کیمیاگری سریانی.
صحافي شده با: نفائس الفنون فی عرایس العیون/ محمد بن محمد آملی515129
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): کیمیا
تاريخ: 20150722
محل و شماره بازیابی: 179174