المعارف في المعارف الالهيه(ابوالحسن بن احمد ابيوردي كاشاني)

شماره بازیابی: 3/ 9002
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR10-41174
زبان اثر: عربي
سر شناسه: اب‍وال‍ح‍س‍ن‌ اب‍ی‍وردی‌، ع‍ل‍ی‌ب‍ن‌ اح‍م‍د، 936 – 966ق‌.
عنوان و نام پديدآور: المعارف فی المعارف الالهیه/ ابوالحسن بن احمد ابیوردی کاشانی
کاتب: : احمد بن عبدالحی شریف نظامابادی
تاریخ کتابت: ، شب شنبه اواسط ربیع‌‌الثانی 1010ق.
نام خاص و کميت اثر: 39 پ- 105ر.
قطع: ‮دو، 952 برگ، یک برگ، ‭12/5‬*‭19/4‬، سطرها و اندازه‌ها مختلف.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:«مقصود الکتاب ما یحتوی علیه شوارق، الشارق الاول فی اثبات الصانع و فیه لمعتان، اللمعة الاولی فی ذکر ما تقرر ادینا فی اثبات هذا المطلب.»
انجام:«و الجواب ان الکلام ازلی لکن تعلقاته بالاشخاص و الازمان حادثه.»
انجامه:«وقع الفراغ من تسویدها فی لیلة السبت من اواسط آخر الربیعین من شهور سنة الف و عشر من الهجرة النبویة (ص) الفقیر الی الله اللطیف نظامابادی احمد بن عبدالحی الشریف عفی عنهما و ستر عیوبهما بمحمد و آله.»
در بسیاری از فهرست‌ها این کتاب با نام اثبات الواجب/ الصانع به محمد بن حسن شیروانی (1033- 1098ق) نسبت داده شده که این انتساب به چند دلیل درست نمی‌باشد:
1. نسخه‌هایی از کتاب در دست است که پیش از زندگی شیروانی کتابت شده‌اند. مانند نسخه شماره 1166 وزیری یزد ر 983 ق و 534 آستان قدس رضوی در 1011 ق (جالب آنکه فهرستنگاران هر دو کتابخانه برای توجیه انتساب کتاب به شیروانی در تاریخ کتابت هر دو نسخه تشکیک کرد‌ه‌اند. رک: وزیری یزد، ج3، ص 878- 879 و آستان قدس، ج4، ص2) و نسخه حاضر در 1010ق.
2. در پایان چند نسخه به صراحت نام کتاب و مؤلف ذکر شده است: «هذا آخر ما وجدته من الکتاب الموسوم بالمعارف فی المعارف الالهیة من مصنفات … مولانا ابی الحسن طاب ثراه»، رک: نشریه نسخه‌های خطی، ج1، ص 811؛ سپهسالار، ج5، ص 595؛ وزیری یزد، ج 3، ص 879 (عکس در صفحه خاتمه نسخه).
شیخ آقا بزرگ تهرانی از این کتاب دوبار در ذریعه یاد کرده است: یک بار در ج1، ص 107 که آن را از آن شیروانی دانسته (آغازی که آقا بزرگ برای این رساله نقل کرده شبیه آغاز ماست اما انجام آن شبیه اثبات الواجبی است، احتمالاً آن نسخه مجموعه‌ای بوده که هر دو رسال را داشته است.) و بار دیگر در ج21، ص 188 با نام المعارف و ناشناخته.
نسخه دارای چند سطر به سیاق می‌باشد.
تزئینات متن:در بیشتر رساله‌ها عناوین و نشانی‌ها به شنگرف.
رکابه نویسی:بیشتر رساله‌ها رکابه دارد.
نوع کاغذ:بیشتر نسخه نخودی آهار مهره دو پوسته شده.
تزئینات جلد:تیماج قهوه‌ای مجدول، قطر: 3.
1در حاشیه تصحیح شده است.
در برگ 105 ر این بلاغ قرائت دیده می‌شود: «بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدله رب العالمین و الصلوة علی خیر خلقه محمد و آله اجمعین. و بعد فقد قرأ علی الاخ الفاضل العالم المتقی مولانا احمد بن المرحوم المغفور مولانا عبدالحی المعارف من اوله الی هنا قرأة فهم و تدقیق و انا العبد الفقیر الی الله القدوسی حبیب الله بن علی الطوسی عفا الله عنه.»
نسخه سه بار قیمت‌گذاری شده است: نصف قرش (که خط خورده است)، 4 قروش و یک بار به سیاق.
2رساله اول با چند حاشیه به امضای منه رحمه الله آمده است.
فهرست رساله‌های مجموعه در پشت طبله اول جلد نوشته شده است.
دارای معمای مولانا میر حسین به اسم فصیح و بیک، معمای مولانا محمد نصرالله به اسم کامی، معمای مولانا جلال‌الدین محمد به اسم سلطان خلیل.
تنظیم شده در 5 شارق و هر کدام در چند لمعه و لایحه و اشراق:
شارق الاول: فی اثبات الصنع و فیه لمعتان.
شارق الثانی: فی التفحص عن کیفیة صدور الحادث عنه و فیه لمعة و اشراقات.
شارق الثالث: فی علمه تعالی و فیه اشراق و لوامع.
الشارق الرابع: فی ارادته تعالی و فیه مقدمة و لوامع.
الشارق الخامس: فی کلامه تعالی.
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: در بیشتر نسخه‌ها نام مؤلف نیامده است. در چند نسخه‌ای هم که اسم او در پایان نوشته شده به صورت «مولانا ابی الحسن طاب ثراه» است. در سپهسالارريال ج5، ص 595 حدس زده‌اند مؤلف می‌باید ابوالحسن ابیوردی مؤلف روض الجنان باشد.
وضعیت استنساخ نسخه: 3. از سوی دیگر دو رساله کوتاه دیگر با نام اثبات الواجب به شیروانی نسبت داده شده است. یکی به عربی که نسخه‌هایی از آن در عکسی مرکز احیاء، ج1، ص 44و فاضل خوانسار، ج1، ص 192 معرفی شده (در مرعشی ج4، ص 189- 190 و ج32، ص 978 نکارنده را ظهیرالدین بن ملا مراد تفرشی (بعد از سال 1120ق) و در بروجردی قم، ج1، ص 67 سید محمد بن عبدالکریم طباطبایی بروجردی (ح 1160ق) دانسته‌اند.) و دیگری به زبان فارسی که در مجموعه عبدالعظیم دستنویسی از آن نگهداری می‌شود (برای نسخه آن رک: نشریه نسخه‌های خطی، ج5، ص 646).
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 3این مجموعه چند کتاب و رساله جدا بوده که در یک مجلد صحافی شده است.
مشخصات اثر:
شکل و سجع مهر:
یادداشتهای تملک:
متن يادداشت:
در دو برگ ابتدای نسخه، مهر مدور بزرگ «المتوکل بالملک اللطیف عبده محمد شریف 1065» (این مهر در برگ 144 ر نیز حک شده است)، مهر بیضوی: «شرافت ز مهر علی یافت شریف 1060» (و تکرار آن در برگ‌های 107 ر و 131 ر)، مهر مدور با سجع: «مبشراً برسول یاتی من بعدی اسمه احمد»، یک مهر بیضوی کمرنگ ناخونا، در برگ 144پ مهر تملک بیضوی با نقش: «المتوکل عبده محمدباقر …» (بقیه از بین رفته)، در صفحه 147 ر مهر چهارگوشی 3 بار نقش بسته بوده اما هر سه را محو کرده‌اند، حک شده است.
در دو برگ ابتدای نسخه، تملکی به این عبارات: «هو المالک، قد استکتبه الفقیر الی الله اللطیف احمد بن عبدالحی الشریف … (وصالی شده)، برگ 144 پ تاریخ ولادت عبدالرزاق در شب سه‌شنبه 18 جمادی‌الاولی 1067 ق، برگ 145پ تملک محمد امین و نیز در چندین جای نسخه یادداشت تملک کتابخانه و خریداری نسخه از جعفر سلطان القرایی در آذر 1348ش آمده است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 52، صفحه 588- 596.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: دارای اشعار پراکنده‌ای از شعرای مختلف مانند شیخ سعدی، حسن دهلوی، قاضی نور، شیخ فیضی، امیرخسرو، رومی، شیخنا مد ظله العلی، عرفی، شیخ الرئیس، الغ بیگ میرزا، بابا نصیبی، لسانی، میر حضوری، امام فخر رازی، قاضی احمد فکاری.
صحافي شده با: اثبات الواجب/ ابوالحسن بن احمد ابیوردی کاشانی519323
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): کلام
تاريخ: 20150608
محل و شماره بازیابی: 179097