المفاتيح الدريه في اثبات ((از: مصطفي (محمد) بن ابوبكر سيواسي دارنده وي ملاطي رومي متخلص به «حيرت» مشهور به «حيرت محمد افندي»)

نبذة عن كتاب المفاتيح الدريه في اثبات ((از: مصطفي (محمد) بن ابوبكر سيواسي دارنده وي ملاطي رومي متخلص به «حيرت» مشهور به «حيرت محمد افندي»)

شماره بازیابی: 510/34 ک
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‏‫10-3743
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: المفاتیح الدریه فی اثبات ( [ نسخه خطی]/ از: مصطفی (محمد) بن ابوبکر سیواسی دارنده وی ملاطی رومی متخلص به «حیرت» مشهور به «حیرت محمد افندی»
کاتب: کاتب: [حاج صالح قرطبی]
تاریخ کتابت: ، تاریخ کتابت: [سال 1121ق.]
نام خاص و کميت اثر: 10 برگ (128ب – 137 الف)؛ 27 سطر
قطع:
؛‏‫17/5*23 سم
؛خشتی.
يادداشتهاي کلي: این اثر در سال 1255ق. در بولاق و استانبول و دگربار در سال 1973م. در ضمن مجله دانشکده ادبیات بغداد به چاپ رسیده است.
براساس آگاهی راقم، این اثر دارای دو شرح، یکی به زبان فارسی به اهتمام عبدالله بن محمدبن شعبان نجیب و دیگری از ناشناس به زبان عربی با عنوان المولفات الطلابیه فی شرح المفاتیح الدریه و نیز یک ترجمه ترکی از این رساله از سوی عصام‌الدین مصطفی نقشبندی در دارالکتب قاهره گزارش شده است.
2… اقلید بفضل الله و ونه الفت مفاتیخ الفرس علی طبق النهج الاقوم و قبلها و رتبت امثله الفرس علی وفق الطبع الاقوم لیکونا هدیتین لاولی الالباب جعلهما الله مفتاح کلمات الافطاب؛ تمت.
باتوجه به تاریخ وفات مولف (1242ق.) تاریخ کتابت این اثر قاعدتا بایستی از اواخر سده 12ق. یا اوایل سده 13ق. خواهد بود.
تزئینات متن:‏‫عناوین و نشانی‌ها مشکی؛ اندازه متن: 5/16*5/9 سم.
نوع کاغذ:فرنگی نخودی نازک آهار مهره شده.
تزئینات جلد:میشن یک لایی قهوه‌ای روشن با عطف تیماج قهوه‌ای تیره.
تزئینات نسخه:برگ‌ها مجدول و به رنگ قرمز می‌باشد.
1در آغازین برگ این مجموعه، نام برخی رساله‌های این مجموعه نفیس و نیز یک بیت شعر به فارسی: گل نرگس نکو باشد به دیدن – و لکن تلخ باشد در چشیدن.
2این رساله در حاشیه تصحیح گردیده است و حاشیه‌نویسی و تعلیقات فراوانی در میان سطور و هوامش، به عربی، فارسی و ترکی با لهجه عثمانی با نشان‌های «شرح، قاموس، شرح شاهدی و….» دارد.
1برخی قلم‌خوردگی‌هایی در متن دیده می‌شود که اصل بودن نسخه را در ذهن آدمی وسوسه و تداعی می‌نماید!
بنا به نوشته استاد قره بلوط، از اصل المفاتیح الدریه نسخه‌هایی در برخی کتابخانه‌های ایران، ترکیه، قبرس و کویت گزارش شده است.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1بسمله، سبحان الذی اخلص الانسان بالنطق من عالم الجماد و العجماء و حمدا للذی علم البیان مع تنزیل الفرقان من ارم العماد… و بعد فلما کان غالب اسرار الحق علت کلماته مصوغه علی السن العارفین باللغه الفارسیه و کانت ضوابطها مفاتیح معانی الفاظهم البهیه لاجرم علی ذی العلیه ان یتعلم اولا قواعد الفرس و ان یطالع ثانیا فی کتبهم بالقراءه و الدرس حتی وقف علی تمام مراداتهم بال خطاء… باب المصدر و هو اسم آخره نون ساکنه بعد دال او تاء مفتوحتین… فالقسم الاول علی خمسه انواع… مثل آمدن و شدن و زدن…
وضعیت استنساخ نسخه: محل کتابت نامعلوم است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ ترکی.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 4به نظر می‌رسد این رساله از نسخ نادره بوده باشد، در سرچشمه‌ها (منابع) و فهرست‌های در دسترس نسخه دیگری از آن مورد شناسایی نگردید.
يادداشت عمليات: آثار رطوبت و آفت‌دیدگی بر فراز برگ‌ها مشاهده می‌گردد.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 2/40، صفحه 365-366.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: رساله‌ای در بیان قواعد و دستور زبان ادبیات فارسی (دری) است که مولف آن را با ذکر امثله گوناگون ادبی در چند باب و فصل و نوع و قسم، به زبان عربی گزارش نموده است. مولف در آغاز آورده است که چون اکثر آثار و عبارات «عرفا»، همچون ملای رومی، به زبان فارسی نگارش یافته است، یادگیری این زبان و قواعد آن و مطالعه کتب آنان برای «سالک» ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.
صحافي شده با: اصول ثلاثه للتوحید الشریف728956
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): دستور زبان فارسی
تاريخ: 20091102
محل و شماره بازیابی: 1210894