المنتخب في تعبير المنامات (حسين بن حسن بن ابراهيم خليلي‌داري)

شماره بازیابی: ‏‫8819/1
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‏‫ ‏‫10-9374
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: المنتخب فی تعبیر المنامات [ نسخه خطی]/ حسین بن حسن بن ابراهیم خلیلی‌داری
کاتب: : کاتب: علی بن ابی‌بکر بن محمد
تاریخ کتابت: تاریخ کتابت: 749ق.
نام خاص و کميت اثر: 1پ – 183ر
قطع:
؛188، دوبرگ، 2/16*6/23سم، 27س، 12*5/17سم.
؛برگ 104پ بیاض مانده بوده است.
يادداشتهاي کلي: کامل.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1قال الشیخ ابوعلی الحسین بن حسن بن ابراهیم الخلیلی الدازی وفقه‌الله: اما بعد فان علم تعبیر الرویا من اجل العلوم نفعا و اعظمها وقعا لعموم الحاجه الیها و تعویل اکثر الناس علیها… (بعد از مقدمه و فهرست ابواب) الحمدلله رب العالمین و صلواته علی سید المرسلین و علی آله الطیبین الطاهرین و علی اصحابه الکرام المنتخبین. اعلم وفقک الله ان اول ما یحتاج الیه المبتدی ان یعلم ان جمیع ما یری فی المنام علی قسمین.
آغاز نوشته ابوسعد واعظ: الحمدلله الذی جعل اللیل لباسا و النوم سباتا و جعل النهار نشورا و الحمدلله البدی السابق القوی الخالق الملی الرزاق الوفی… قال الاستاد ابوسعد الواعظ رحمه‌الله اما بعد فانه لما کانت الرویا الصحیحه فی الاصل. (11پ)
2رای بیده شعله نار فانه یصیب شعبه من سلطان فان کان لها لهب او دخان کان فی سلطانه ذلک هول و حزن و الله اعلم بالصواب.
3نجز کتاب المنتخب فی تعبیر المنامات و الحمد‌لله کثیرا سنه 749.
تزئینات متن:عناوین و نشانیها شنگرف، کلمه باب و شماره هر کدام به ثلث جلی شنگرف، برفراز آیات قرآن خط شنگرف.
برای پر کردن فضای خالی ابتدا و انتهای سطرها از سه نقطه مثلث شکل استفاده شده است. (برگهای 83پ، 105پ).
در کتاب شعرهای زیادی نقل شده و برای تمایزشان از متن از دو علامت استفاده شده است (برگهای 95ر، 132ر، 138ر، 145پ، 160ر و از برگ 163 به بعد).
در چند مورد هم از نقطه قرمز رنگی روی بعضی از کلمات استفاده شده است که وجه استعمالش را در نیافتم (برای نمونه برگ 130پ، 131ر، 144پ، 146پ، 166پ).
تزئینات نسخه:با برگ شمار قدیمی.
رکابه نویسی:دارد.
نوع کاغذ:نخودی و گل‌بهی آهار مهره، به ترتیب کاغذها یک برگ نخودی و یک برگ گل‌بهی است.
تزئینات جلد:تیماج قهوه‌ای با ترنج و گوشه‌های منقش کهن، عطف جدیدتر و مشکی. قطر: 6/4.
جزوها 10 برگی جزوها در برگ اول با عدد شمارش شده‌اند.
در اطراف مهر تملک این عبارات آمده است: تلخ کام اولمدین مذاق جناب و اکثروا ذکر هادم اللذات و در گوشه‌ها دو عبارت: من قنع شبع و من صبر ظفر
چند نقل قول از تفسیر کشاف، دعایی از شقیق بلخی، روایاتی از پیامبر و امیرالمومنین و امام حسن و ابن عباس به نقل از تفسیر مولانا ابی السعود مرحوم، گفته‌ای از شهاب‌الدین سهروردی از غررالخصایص، ذکر ایام هفته، ذکر بعد از نماز صبح، دعایی به عربی که برای حفظ امنیت از بلای دنیا و آخرت هر صبح می‌خوانند از حکیم ترمذی، یک رباعی به فارسی که ترجمه کلام عربی امیرالمومنین است، دو دستور دعا به ترکی.
سه بیت شعر به فارسی با نام قطعه رعنا که مطلع آن چنین است:
شمس علم از افق چرخ عرب طالع شد/ استوا یافت ولی در وسط خط عجم.
سه بیت شعر به عربی بدون نام شاعر و چندین یادداشت سیاه شده دیگر.
پشت طبله دوم جلد چندین تاریخ وفات بدین ترتیب نوشته شده است: وفات استادش شمس‌الدین خلیفه بن عبدالرحمن فقیه در پنجشنبه اول صفر 957ق. که او در قصبه سینوی مدفون است، پسرم شیخ محمد قرط در یکشنبه 12 ربیع‌الاول 997ق، محمود خلیفه در روز جمعه 20 شوال 997ق.
وفات مادر او در 26 شوال 986ق. در شهر برغمه، وفات سعید شهید حیدرچلبی بن شیخ عبدالله افندی مشهور به مفسر شیخ‌زاده در 7 شوال سال 1000ق، وفات فرزندش عبدالله چلبی در 1003ق، وفات مرحوم معصوم سعید شهید ابوالمعالی بن محمد تعلیقی در پنجشنبه 5 ذی‌القعده سال 1000ق.
حاجی محمدامین ولد مرحوم حاجی مصطفی در سال 1299ق. ورقه‌ای را در این برگ چسبانده که شامل روایتی از پیامبر اسلام(ص) درباره آفرینش فرشته خواب است.
در بالای برگ 109ر یادداشتی بوده که آن را سترده‌اند. بالای برگ 161ر: «مکرر نویشته شده»
2در هامش صفحات موضوع هر بخش به صورت مورب نوشته شده است.
روی صفحه عنوان نسخه کاغذی چسبانده شده که همه یادداشتهای آن صفحه را از بین برده است.
یادداشتهای صفحه آخر رساله اول هم سیاه شده (برگ 183ر).
جلد طبله کرده است.
شماره برگ اول بیشتر جزوها در صحافی از بین رفته است. (برای اثرات بازمانده آن به برگهای 40ر، 110ر، 120ر، 130ر، 150ر و… رجوع شود).
الباب الاول: فی رویه العبد نفسه بین یدی ربه عزوجل فی منامه.
الباب الثانی: فی رویه الانبیا و المرسلین علیهم السلام عموما و رویه محمد صلی‌الله علیه و سلم خصوصا.
الباب الثالث: فی رویه الملایکه علیهم السلام فی المنام.
الباب الرابع: فی رویه الصحابه و التابعین و الصالحین فی المنام.
الباب الخامس: فی تاویل القرآن و سوره واحده واحده.
الباب السادس: فی رویا الاسد.
الباب السابع: فی رویا السلام و المصافحه.
الباب الثامن: فی رویا الطهاره و ما یشبهها من الختان و السواک.
الباب التاسع: فی تاویل رویا الاذان و الاقامه.
الباب العاشر: فی تاویل رویا الصلاه و ارکانها.
الباب الحادی‌عشر: فی رویا المسجد و المحراب و المناره و مجلس الذکر.
الباب الثانی عشر: فی رویه الصدقه و الزکوه و الاطعام و زکوه الفطر.
الباب الثالث عشر: فی رویا الصوم و الفطر.
الباب الرابع عشر: فی رویا الحج و العمره و الکعبه و الحجر الاسود و المقام و زمزم و ما یتصل به رویا الاضاحی و القربانات.
الباب الخامس عشر: فی رویا الجهاد.
الباب السادس عشر: فی رویا الموت و الاموات و المقابر و الاکفان و ما یتصل به من الحنود و الجنازه و الصلاه علی المیت و الدفن و البکا و النوح و غیره.
الباب السابع عشر: فی رویه القیامه و الحساب و المیزان و الصحایف والصراط و ما یتصل بذلک.
الباب الثامن عشر: فی رویا جهنم نعوذ بالله منها.
الباب التاسع عشر: فی تاویل رویا الجنه و خزنتها و حورها و انهارها و قصورها و ثمارها.
الباب العشرون: فی تاویل رویا الجن و الشیاطین.
الباب الحادی و العشرون: فی تاویل رویا الناس الشیخ منهم و الشاب و الفتاه و العجوز و الاطفال و المعروف و المجهول.
الباب الثانی و العشرون: فی اختلاف الانسان و اعضائه واحدا واحدا علی الترتیب.
الباب الثالث و العشرون: فی الاشیاء الخارجه من الانسان و سایر ذوات الارواح من الحیاه و الالبان و الدما و ما یتصل بها من الاصواب و الصفات.
الباب الرابع و العشرون: فی تاویل رویا اصوات الحیوان و کلامها.
الباب الخامس و العشرون: فی رویا الامراض و الاوجاع و العاهات التی تبدلوا علی اعضا الانسان.
الباب السادس و العشرون: فی رویا المعالجات و الادویه و الاشربه و الحجامه و الفصد و الکلی و ما اشبهه.
الباب السابع و العشرون: فی الاطعمه و الحلوا و اللحمان و ما یتصل بها من القدر و المایده و السفره و الفصاع و المعرفه و الاثفیه.
الباب الثامن و العشرون: فی رویا الضیافات و ما یکون فی بعضها من المعارف و الخمر و اوعیتها و العطر و الملاهی مالدفو و الطبول و الشطرنج و النرد.
الباب التاسع و العشرون: فی الکسوه و النعال و الوانها و اختلافها.
الباب الثلاثون: فی رویا السلاطین و الملوک و اعوانهم و من یتسم بخدمتهم و یتصل بهم و یتحلی بصحبتهم.
الباب الحادی و الثلاثون: فی رویا الاسلحه و الجیش و الحرب و آلاتها و رویا القتل و الصلب و الاسر و الجیش و ما یتصل بذلک.
الباب الثانی و الثلاثون: فی رویا اصحاب الحرف و الصناعات.
الباب الثالث و الثلاثون: فی رویا البهایم و الانعام و الدواب.
الباب الرابع و الثلاثون: فی رویا الوحش و السباع.
الباب الخامس و الثلاثون: فی رویا الطیور الوحشیه و الاهلیه و الماییه و سایر ذوات الاجنحه و صید البحر و دوابه.
الباب السادس و الثلاثون: فی رویا الصید وادوات من الشباک و الفخاخ و الشصوص وقوس البندق و المصاید.
الباب السابع و الثلاثون: فی رویا الهوام و الحشرات و دواب الارض.
الباب الثامن و الثلاثون: فی تاویل السما و الهوا و اللیل و النهار و الشمس و القمر و الکواکب و الریاح و الامطار و الخسف و الزلازل و الرعد و البرق و قوس‌قزح و السیول و البرد و الثلج و الجمد و الوحل و السحاب.
الباب التاسع و الثلاثون: فی رویا الارض و جبالها ترابها و بلادها و قراها و دورها و قصورها و حصونها و ابنیتها و مرافقها و مفاوزها و سرابها و حماماتها و ارحیتها و اسواقها و حوانیتها و سقوفها و ابوابها و طرقها و سجونها و بیعها و کنایسها و بیوت نیرانها و نواویسها.
الباب الاربعون: فی رویا الذهب و الفضه و الوان الحلی و الجواهر و سایر ما یستخرج من المعادن مثل الرصاص و الصفر و النحاس و الزجاج و الکحل و النفط و القار و ما اشبهه.
الباب الحادی و الاربعون: فی رویا البحر و احواله و السفینه و الغرق و الانهار و الابار و المیاه و ظروفها من الدلا و الخوانی و الجرار و الکیزان.
الباب الثانی و الاربعون: فی النار و ادواتها من الزناد و الحطب و الفحم و التنوز و الکانون و السراج المسرجه و القندیل و الشمع و ما یتصل بهذه الاشیا.
الباب الثالث و الاربعون: فی الاشجار المثمره و ثمارها و الاشجار التی لا تثمر و تاویل البستان و الکرم و الربیع.
الباب الرابع و الاربعون: فی رویا الحبوب و الزرع و الریاحین و النبات و البقله و الروضه و الصموغ.
الباب الخامس و الاربعون: فی القلم و الدواه و النقش و المداد و الکاغذ و الکتابه و الشعر و ما یشبهه.
الباب السادس و الاربعون: فی رویا الصنم و اهل الملل الزایغه و الرده و ما یشبهه.
الباب السابع و الاربعون: فی رویا البسط و الفرش و الاسره و السرادقات و الفسطاط و الخیام و الشراع و الستور و اللوآ و الوانها و ما یتصل بذلک.
الباب الثامن و الاربعون: فی ادوات الرکبان و الفرسان مثل الاکاف و السرج و اللجام و المرکب و الثفر و اللبب و المقود و السوط و الصولجان و الکره و الرحاله و الخرام و الزمام و ما یتصل به و الغاشیه و الهودج و ما اشبهه.
الباب التاسع و الاربعون: فی اثاث البیت و ادواته و امتعتهو ادوات الصناع و المحترفین سوی ما تضمنت ذکره الابواب المتقدمه و الاقفال و المفاتیح.
الباب الخمسون: فی رویا النون و الاستلقا علی القفا الانتباه و العجوز و المراه و الجاریه.
الباب الحادی و الخمسون: فی رویا العطش و الشرب و الری و الجوع و الاکل و اکل الانسان و لحم نفسه لحم غیره و الطبخ و مضغ العلک.
الباب الثانی و الخمسون: فی تاویل انواع من البلایا مثل الیاس و الیتم و الوجع و الکد و الفزغ و العبوس و العشور و العری و العزل و الطرد و السرقه و السفه و الذله و الخسران و الخیانه و الحبس و الحمل الثقیل و البوس و الطغیان و الضلاله.
الباب الثالث و الخمسون: فی رویا بعض الاضداد کالهبوط و الصعود و البخل و الانفاق و اللجاجه و المصالحه و الکبرو التواضع و الکذب و الصدق و الفقر و الغنی و الخوف و الامن و الغم و الفرح و الجحود و الاقرار و الاحسان و الذنوب و التوبه.
الباب الرابع و الخمسون: فی رویا النکاح و ما یتصل به م المباشره و الطلاق و الغیره و السمن و شرا الجاریه و الزنا و اللواط و الجمع بین الناس بالفساد و تشبیه المراه بالرجل و النظر الی الفرج و التخنیث.
الباب الخامس و الخمسون: فی رویا الحرکات من السفر و القفز و الوثوب و المشی و الهروله و القصد فی المشی و الغیبه فی الارض و الطیران و الرکوب و الرجوع من السفر.
الباب السادس و الخمسون: فی انواع من المعاملات الجاریه بین الناس کالبیع و الرهن و الاجاره و الشرکه و الودیعه و العاریه و القرض و الضمان و الکفاله قضا الدین و ادا الحق و الامهال.
الباب السابع و الخمسون: فی رویا المخاصمات و المنازعات و ما یتصل بها من البغی و البغض و تهدد و الجور و الحسد و الحقد و الخداع و الخصومه و النقب و الرفس و الضرب و الخدش و الرضخ و الرجم و السب و السخریه و الصفع و العدواه و الغیبه و الغیظ و الغلبه و اللطم و المقارعه و المصارعه و الذبح.
الباب التاسع و الخمسون: فی ذکر حکایات روی بعض الصالحین لبعض رحمهم‌الله.
نسخه‌پژوهی، ج 3، ص 270؛ سپهسالار، ج 5، ص 661 (نوشته شده برای خزانه امیر سپهسالار بهالدین محمود در دوشنبه 23 رجب 894ق. با مهر و امضای شیخ بهایی)؛ غازی خسروبک، ج 12، ص 442.
پیش از شروع مطالب کتاب، فهرست ابواب آن، مقدمه‌ای از مولف در معرفی منابع تالیف و گزیده‌ای از اقوال ابوسعد واعظ (منظور التعبیر القادری نوشته ابوسعد نصر بن یعقوب دینوری (قرن4هـ.) است که در همین مجموعه رونوشتی از آن معرفی می‌شود) در مقدمه کتاب‌التعبیر آمده است. (برگهای 11پ – 14پ)
بیشتر اقوال به شیوه قدما با سلسله اسناد نقل شده‌اند.
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: نام مولف در آغاز نسخه ما ابوعلی الحسین بن حسن بن ابراهیم الخلیلی الدازی آمده ولی در ترنج زرین ابتدای نسخه سپهسالار به صورت شرف‌الدین ابوعبدالله الحسین بن حسن بن ابراهیم الخللی الداری ثبت شده است. نام صحیح مولف را از عبدالغنی نابلسی (1050-1143ق.) گرفتیم که در تعطیر الانام فی تعبیر المنام، المنتخب را جزو منابع خود دانسته و از مولف با نام ابی علی حسین بن حسن بن ابراهیم خلیلی‌داری یاد کرده است(رک: تعطیر الانام فی تعبیر المنام، مصر، مطبعه حلبی، 1940م، ج 2، ص 412).
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1تصحیح شده، با علامت بلاغ مقابله.
مشخصات اثر:
یادداشتهای تملک:
شکل و سجع مهر:
متن يادداشت:
پایان نسخه این یادداشتها دیده می‌شود: تملک ابراهیم بن احمد سینوی مولدادر غره محرم 999ق. به خط ثلث زیبا به همراه مهر.
خریداری از علیرضا نجم در اردیبهشت 1344ش.
مهر تملک ابراهیم بن احمد سینوی به سجع: العبد المذنب ابراهیم بن احمد .
مهر بیضوی حاجی محمدامین به نقش: محمد شفیع محمدامین 1277.
يادداشت عمليات: جلد پیشتر لبه‌دار بوده که هم اکنون لبه آن افتاده است.
يادداشتهاي مربوط به کتابنامه ، واژه نامه و نمايه هاي داخل اثر: تنظیم شده در 59 باب:
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 1/29، صفحه 38-41.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: گزیده کتابهای خوابگزاری پیش از مولف است. او در آغاز می‌نویسد: «احببت ان اجمع فیه کتابا صحیح المبانی کثیر المعانی و لم اجد ما بقی بهذا الغرض الا ان اعتمد ما اضمنه ایاه علی کتب العلما الراسخین فی هذا العلم و کان من احذقهم فیه و اعلمهم به ابراهیم بن عبدالله الکرمانی و ابوالحسن علی بن ابی‌طالب القیرونی و ابومحمد عبدالله بن مسلم القتیبی و من متاخریهم مولف کتاب القادری و ابوسعد الواعظ فلخصت هذا الکتاب من کتب هولا ثم اجتهدت فی الجمع بین اقاویلهم و کان غرضی فی جمعه مراجعتی ایاه عند حاجتی الیه و لم اقصد بجمعه ان ادخل فی جمله المصنفین بل قصدت به ان اتناول منه ما تفرق فی تلک الکتب المذکوره و ما استحسنه منها فما اجتمعوا علیه و اختلفوا فیه»
صحافي شده با: مجموعه963219
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): خوابگزاری