امالي(امام محمود بن عزيز كاتبي)

نبذة عن كتاب امالي(امام محمود بن عزيز كاتبي)

شماره بازیابی: 3977
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-36504‬‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: امالی/ امام محمود بن عزیز کاتبی
کاتب: محمد بن یوسف بن عمر بن علی.
تاریخ کتابت: 589ق.
قطع: ‮خشتی. ‭16‬*‭19‬سم. ‭56‬ص. ‭15‬س.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:قال الشیخ الامام الاجل تاج الفضلاء شمس المشرق محمود بن العزیز الکاتبی الحمدلله الذی هو خیر المفاتیح… قصدنا ان نصرف طرفا من اوقاتنا آثار الرسول صلوات الله علیه التی هی مبادی السعاده فی الدنیا… لیکن النظر فی آثار الرسول مقدمه الکلام فی الرسول و تحقیق دعوته و یسبق هذا الکلام البحث عن ارسال الرسل و انه واجب فی العقول… .
انجام:… و هذان الفظان من الالفاظ التی یدل فیها تقارب الالفاظ علی تقارب المعانی کالنضح و النصح و التهکم و التهدم فان التهکم تساقط علی الانسان من غیظ کما ان التهدم تساقط الجدار فرغ من تحریره وقت العصر یوم الثلثاء غره شهرالله المبارک رمضان سنه تسع و ثمانین و خمسائه محمد بن یوسف بن علی عمر بن عدی الکاتب بطرف الیسار.
نوع کاغذ:کاهی ضخیم.
تزئینات جلد:تیماجی مشکی.
«امالی محمود بن العزیز الکاتبی رحمه الله اخبرنا بها الشیخ الامام الاجل الاسند فخر المشایخ شرف الافاضل ابوالحسن علی بن محمد العمرانی رحمه الله عن المصنف بقرائه الامیر منتجب‌الدین سهل بن عزیز المستوفی دام عزه».
در ذیل نسخه این بیت از قصیده‌ای از زین‌الدین السجادی نقل شده:
قبهاء چرخ را رزم تو از باران تبر/ بر سر سیلاب خون گردان کند همچون حباب
و نیز این بیت از قصیده‌ای دیگر:
آب حیات چون به مقالات او رسد/ حاجت بود مروق او را به تصفیه
و در پشت نخستین برگ این دو بیت عربی با همان قلم دیده می‌شود:
مر الجراد علی زرعی فقلت له/ الزم طریقک لا تولع بافساد// فقام منهم خطیبا فوق سنبله/ انا علی سفر لابد من زاد
راوی کتاب از مولف، ابوالحسن علی بن محمد العمرانی است که در ظهر نسخه نام او را کاتب که ظاهرا خود راوی کتاب از عمرانی است، ثبت کرده است در آغاز کتاب مولف به عنوان مقدمه و با اختصار نعمتهای الهی را بر می‌شمارد و اندکی سخن در نبوت و اثبات اعجاز قرآن و وجوه اعجاز قرآن دارد و پس از این مقدمه چند باب است به این گونه:
باب فی فضیله العلم، و من املائه باب فی الاختیار من العلوم، و من املائه باب فی الایمان، من املائه و مما وقع فیه الایمان بمعنی العلم التصدیقی و من املائه قد کنا ذکرنا ان الاسلام یذکر و یراد به الشریعه.
در باب اول (فی فضیله العلم) در تعریف علم کلام چنین آمده:
«فنقول ان علم الکلام هو العلم المقسم للعلوم و المتکفل بتمیز کل واحد منها من الاخر و ایراد خصائصها و احصاء ثمراتها و منافعها فانه یبتدی من الموجود المطلق فیقسمه الی قدیم و محدث ثم یقسم المحدث الی جوهر و عرض».
در مقدمه کتاب از نظام، جاحظ، عبدالحمید، ابن المقفع، علقمه و ابن زکریا (محمد بن زکریا رازی) و از برتری رازی در طب بر جالینوس و خطاهای پزشکی جالینوس یاد شده، اینک نام رجالی که در اسناد روایات کتاب دیده می‌شود (با همان ترتیب که در کتاب یاد شده):
«من املائه باب فی الاختیار من العلوم قال اخبرنا بن عبدالعزیز النیشابوری قرائه علیه فی داره بحیره نیشابور، قال اخبرنا ابن کامل الحدا فی، قال اخبرنا ابو عبدالله باسناده عن النبی صلی الله علیه».
و نیز در همین باب: «قال اخبرنا السید الاجل ابوالغنائم الحسنی، قال اخبرنا ابو عبدالرحمان الحیری قال اخبرنا ابوالهیثم الکثمیهی، قال اخبرنا ابو عبدالله محمد بن یوسف بن مطر، قال اخبرنا ابو عبدالله محمد بن اسماعیل عن سعید بن یحیی بن سعید، قال حدثنا ابی عن ابی برده بن عبدالله بن ابی برده عن ابی موسی در باب الایمان، قال اخبرنا الشیخ الامام ابو نصر القشیری، الشیخ الصالح ابو حفض… اخبرنا اب و سعید احمد… اخبرنا ابوبکر الرازی… اخبرنا ابوالصلت عبدالسلام الهروی، قال حدثنا علی بن موسی الرضا (ع)».
وضعیت استنساخ نسخه: کاتب ظاهرا با دست چپ می‌نوشته زیرا دنبال نام خویش می‌گوید: «الکاتب بطرف الیسار».
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1بر پشت نخستین برگ نسخه این نوشته که از راوی کتاب است به خط کهن دیده می‌شود:
يادداشت عمليات: در بیشتر اوراق علایم رطوبت دیده می‌شود.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد ششم، صفحه 5035-5037.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: در آغاز باب فضیله علم نام مولف و سند روایت او چنین یاد شده: قال الشیخ الامام شمس المشرق محمود بن العزیز الکاتبی اخبرنا (در نسخه: اخ) السید ابوالحسن محمد بن فقیه الله الحسینی و هو اخو السید الاجل ابی الغنائم حمزه الذی سمعنا علیه جامع البخاری، قال اخبرنا ابو عثمان الحیری، قال حدثنا ابوبکر القطان، قال حدثنا محمد بن یعقوب الاصم، قال حدثنا ابو عتبه، قال حدثنا بقیه، قال حدثنا السری عن ابی‌صالح عن الضحاک بن مزاحم عن عبدالله بن مسعود قال قال رسول الله صلی الله علیه: من خرج یطلب بابا من العلم لیرد به یاطلا الی حق اوضالا الی هدی کان کعباده متعبد اربعین یوما قال و اخبرنا الشیخ المقری النیشابوری المعروف بالحیری، قال اخبرنا عبدالواحد بن کامل الحمدانی… بکرمان، قال اخبرنا ابن سلامه القضاعی بمصر باسناده عن النبی، قال حدثنی ابی، قال حدثنی علی بن ابی طالب قال قال رسول الله الایمان معرفته بالقلب و قرار باللسان و عمل بالارکان اخبرنا ابو عبدالرحمان و نیز در چنین باب اخبرنا ابوالحسن الحافظ عن ابن کامل الحمدانی عن القاضی القضاعی.
تاريخ: 20141027
محل و شماره بازیابی: 114301