بدايع الصنايع(غياث‌الدين منصور دشتكي (= ابو علي بن محمد المنصور الحسيني))

شماره بازیابی: 3924/3
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-36337‬‬
زبان اثر: عربي
سر شناسه: دش‍ت‍ک‍ی‌، م‍ن‍ص‍ورب‍ن‌ م‍ح‍م‍د،‏‫ 866 – ‏948؟ق‌.‏‬
عنوان و نام پديدآور: بدایع الصنایع/ غیاث‌الدین منصور دشتکی (= ابو علی بن محمد المنصور الحسینی)
کاتب: علی‌رضا بن افضل گیلانی.
تاریخ کتابت: 1008ق.
نام خاص و کميت اثر: ص 373 – 385.
قطع: ‮نیم خشتی. ‭11‬*‭21/5‬سم. ‭385‬ص. ‭18‬س.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1بسمله. احمدالله حمدا یلیق بکماله… و بعد فهذه هی الرساله الخامسه… من بدایع الصنایع التی الفها الراجی… ابو علی بن محمد المنصور الحسینی فیها خلاصه الاخبار خالصا عن زوائد الاسمار… مرتبه علی مقاصد… .
2… و تسلط فی حدود سنه ثلاث و سبعین و ثمانمائه حسن بیک البایندر من اولوس آغ‌قوی‌لو سکنه دیار بکر ایضا یقرب نهر الفرات فکل متسلط تسعا ثم انتقل الملک الی اولاده و کان احسنهم الملک المظفر رستم بن ابنه حسن سنتین جلس فی شهور سنه 897 و قتل فی ثامن ذی قعده سنه 902 و اضطرب الملک بعده اضطرابا تمت الرساله.
در پشت نخستین برگ رساله ش 2 (= جام جهان نمای دشتکی) با خطی که شاید از فرهاد میرزا است نوشته
تزئینات متن:عناوین شنگرف.
نوع کاغذ:اصفهانی شکری زرد رنگ.
تزئینات جلد:تیماج قرمز.
امیر غیاث‌الدین منصور ابن امیر صدرالدین محمد بن امیر غیاث منصور الحسینی الشیرازی که معاصر جلال دوانی است و بالای آن با قلم نستعلیق خوب نوشته اخلاق میر غیاث‌الدین منصور علامه.
نک: ذریعه، 3/ 65.
مقصد اول انبیا از آدم تا پیغمبر ما محمد (ص) با نقل اقوال و احتمالات تاریخی به اجمال مقصد دوم ملوک ایران و 4 طبقه آنها. مقصد سوم پیغمبر و خلفاء چهار خلیفه را تا امیرالمومنین علی (ع) و فرزندش امام حسن (ع) یاد می‌کند، بنی‌امیه و بنی‌العباس و در پایان این مقصد از ملوک ایرانی همزمان عباسیان صفاریان، سامانیان، دیلمیان، سلجوقیان و سلغریان نام می‌برد. مقصد چهارم انتقال پادشاهی از عباسیان به مغول و سپس تیموریان، امراء قراقوی‌لو و آغ‌قوی‌لو تا سال 902ق و در اینجا نسخه حاضر پایان یافته است.
در مقصد 4- بیشتر اختصار پرداخته و از مغول: چنگیز و هولاکو و آخرین آنان ابوسعید خان را نام می‌برد که در 736ق درگذشت و پس از آن کار به دست ملوک آل مظفر در فارس و عراق و سپس به دست تیموریان افتاد. وی می‌گوید: نخستین تیموریان امیر تیمور گورکان از (کش) پدیدار گشت و بر بیشتر معموره دست یافت و در 807ق درگذشت پس از امیر تیمور به ترتیب از الغ‌بیک فاضل، جهان شاه قراقوی‌لو و از مردم دیار دیگر و حسن‌بیک بایندر آغ‌قوی‌لو یاد کند و گوید پس از حسن بایندر ملک در دست فرزندان او قرار گرفت و بهترین آنان نوه او رستم بود که در 897ق بر تخت شاهی نشست و در 902ق به قتل رسید.
در مقصد اول در آنجا که ملوک پس از عظمت، کلدانیان را این گونه می‌شمارد: ملوک موصل، جبل، فارسیان، اسکندریان، قیصران، نصرانیان می‌گوید پس از اینان سپس کار به هر قل و کسری رسید و در این زمان هجرت پیغمبر ما (ص) اتفاق افتاد که تا آدم 612ق سال فاصله داشت. و از هجرت تا این زمان ما که اوائل ماه رمضان است 906ق سال می‌گذرد.
دشتکی در این مقصد از کتاب عمده (در تاریخ) به تکرار نقل می‌کند.
وضعیت استنساخ نسخه: کاتب در ذیل رساله لوامع الاشراق رقم دارد.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1سه صفحه آخر در رساله بدایع الصنایع با قلمی دیگر است.
مشخصات اثر: یادداشتهای تملک:
متن يادداشت: بر پشت برگ اول تملک فرهاد میرزا مورخ 260.
يادداشت عمليات: در برخی از برگ‌ها اثر کرم خوردگی و لکه‌های رطوبت به چشم می‌خورد.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد ششم، صفحه 4956-4957.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: این رساله پنجم بدایع الصنایع و دارای چهار مقصد است (موجود دو نسخه حاضر):
صحافي شده با: لوامع الاشراق/ جلال‌الدین محمد دوانی502724
تاريخ: 20140416
محل و شماره بازیابی: 125929