بدیع التواریخ(سید محمود بن زین‌‌العابدین نعمت فسایی)

نبذة عن كتاب بدیع التواریخ(سید محمود بن زین‌‌العابدین نعمت فسایی)

شماره بازیابی: 9179
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR10-41822
زبان اثر: فارسی
سر شناسه: ن‍ع‍م‍ت‌ ف‍س‍ائ‍ی‌، م‍ح‍م‍ود ب‍ن‌ زی‍ن‌ال‍ع‍اب‍دی‍ن‌، 1271-1342ق‌.
عنوان و نام پديدآور: بدیع التواریخ/ سید محمود بن زین‌‌العابدین نعمت فسایی
کاتب: : سید محمود بن زین‌‌العابدین نعمت فسایی
تاریخ کتابت: ، محرم 1339ق.
قطع: ‮؛ دو، ‭110‬ف یک برگ، اندازه متن: ‭10‬*‭18/5‬، سطور مختلف، اندازه جلد: ‭12/8‬*‭21/6‬‬.
يادداشتهاي کلي: چاپ: تصحیح مهدوی صدری، در گنجینه بهارستان، تاریخ، تهران، کتابخانه مجلس، 1384ش، ج2، ص 329-429.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:«تاریخ قتل فردوس و ساده ناصرالدین شاه انارالله برهانه»
«ناصرالدین شاه کیخسرو خدم / آن که بد کمتر غلامش کیقباد»
«خسروی نیکو سیر بود و رؤف / پادشاهی پاک آیین بود و راد»
انجام:«تاریخ ولادت سکینه خانم»
«سکینه چون بدین عالم قدم زد / شد از دیدار او خرم دل ما»
«پی تاریخ آن نعمت چه خوش گفت / سکینه نیکبخت آمد به دنیا (1339)»
انجامه:«این سال‌ها ماده تاریخ در دارالخلافه طهران گفته و بی‌ترتیب نوشته شد فی شهر ربیع‌الثانی سنه 1335 (محمود الحسینی المتخلص بنعمت)»، «این پانصد ماده تاریخ در دارالخلافه طهران گفته و بی‌ترتیب نوشته شد. فی شهر محرام الحرام سنه 1339 (محمود الحسینی بنعمت)».
تصاویر:آغاز نسخه تصویری از مؤلف درون جدول زرین چسبانده شده که خود مؤلف زیر آن نوشته:غرض نقشی است کز ما بازماند / که هستی را نمی بینم بقایی (محمود الحسینی).
رکابه نویسی:دارد.
نوع کاغذ:صنعتی آبی رنگ آهار مهره.
تزئینات جلد:تیماج مشکی ساده، قطر: 7/1.
نسخه کامل است.
4مؤلف، کاتب نسخه نیز می‌باشد.
در آغاز نسخه، نمره 225 آقای رفعت بیگ، پس از انجامه کتاب مؤلف در یک صفحه 8 ماده تاریخ مربوط به سال 1340ق را افزوده است.
2در حاشیه بعضی از صفحات مانند 111و 116 و 119 و 120 و 137 و 138 و … به محاسبه شدن الف ممدوده در ماده تاریخ اشاره شده است، مؤلف همین موضوع را در برگ آخر نسخه هم تذکر داده است.
ماده تاریخ‌ها در حاشیه شمارش شده‌اند.
نک: ذریعه، ج 3، ص 72 و ج9، ص 1215؛ تذکره سخن سرایان فارس، ص 233؛ فرهنگ سخنوران، ج2، ص 612؛ تاریخ رجال ایران، بامداد، ج6، ص 257.
قدیم‌ترین ماده تاریخ کتاب مربوط به سال 1262 ق است.
از بدیع‌التواریخ چندین نسخه به خط مؤلف در دست داریم که همه آنها با یکدیگر تفاوت دارد. این کم و زیادی نشانگر آن است که او در نسخه‌های کتاب دست می‌برده و هر از چند گاهی ماده تاریخ‌هایی بدان می‌افزوده است. مشخصات نسخه‌های به دست آمده از کتاب که همگی به خط مؤلف‌اند، به ترتیب تاریخی چنین است:
1. کتابخانه آستان قدس رضوی، ش 9849، نوشته شده در 1332ق، 12 برگ. آستان قدس، ج9، ص 12.
2. کتابخانه آستان قدس رضوی، ش 12730، ظاهراً نوشته شده در 1333ق، دارای30 ماده تاریخ، آستان قدس، ج 17، ص 32.
3. کتابخانه آستان قدس رضوی، ش 8924، نوشته شده در جمادی‌الاول 1335 ق، دارای 82 ماده تاریخ، این نسخه را ناظم به علی اصغر حکمت هدیه کرده بود. آستان قدس، ج 17، ص 31-32؛ نشریه نسخه‌های خطی، ج5، ص 2.
4. کتابخانه مجلس، ش 13701 نوشته شده در جمادی‌الاول 1335ق، مجلس، ج37، ص 227- 229.
5. مرکز احیاء میراث اسلامی، ش 1974، نوشته شده در ذی‌الحجه 1336ق، شامل 170 ماده تاریخ. مرکز احیاء میراث، ج5، ص 406- 407.
6. کتابخانه مرعشی، ش7830، آخرین ماده تاریخ این نسخه ظاهراً مربوط به سال 1337 ق است. مرعشی، ج20، ص 180.
7. کتابخانه مجلس، ش 16329، دارای دو بخش: بخش اول تحریر آغازین کتاب در جمادی‌الآخر 1334ق دارای 63 ماده تاریخ و بخش دوم افزوده‌هایی تا سال 1337 ق. در مجموع شامل 267 ماده تاریخ، 66 برگ [رؤیت].
8. کتابخانه آستان قدس رضوی، ش 9686، نوشته در رمضان 1338ق، دارای 435 ماده تاریخ. آستان قدس، ج9، ص 10-11.
9. کتابخانه آستان قدس رضوی، ش 9663، نوشته در محرم 1339ق، دارای 500 ماده تاریخ. آستان قدس، ج9، ص 11- 12(ترتیب مطالب و تعداد ماده تاریخهای این نسخه شبیه همین نسخه است)
10. کتابخانه مجلس، ش 18524، نوشته شده در محرم 1339ق، دارای 500 ماده تاریخ، در برگ آغازین این نسخه به خط مؤلف نوشته شده: «آقای مشار الدوله»؛ که احتمال دارد این نسخه به او تقدیم شده باشد. 109 برگ. شبیه نسخه قبلی آستان قدس و همین نسخه که اکنون در پی معرفی آن هستیم. [رؤیت]
11. کتابخانه آستان قدس رضوی، ش 8923، نوشته شده در رجب 1339ق، دارای500 ماده تاریخ از 1262 تا 1339ق. آستان قدس، ج17، ص 30-30؛ نشریه نسخه‌های خطی، ج5، ص 2.
12. کتابخانه بنیاد فارس‌شناسی شیراز، ش 61، نوشته شده در رجب 1340ق، شامل 556 ماده تاریخ و ذیلی در 12 برگ افزون بر نسخه‌های دیگر. بنیاد فارس‌شناسی، ص 79- 83.
13. کتابخانه مرعشی، ش 14933، نوشته شده در 1340ق. مرعشی، ج37، ص 586.
14. کتابخانه مجلس، ش 4676، در دو جزء شامل ماده تاریخهای 1289 تا 1343ق. مجلس، ج13، ص 59.
15. کتابخانه دانشگاه تهران، ش 8304، این نسخه بدون تاریخ است اما با توجه به تعداد برگ‌های آن (61 برگ) جزو تحریرهای میانه کتاب قرار می‌گیرد. دانشگاه تهران، ج17،ص 102.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق شکسته‌‌آمیز.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1نکته جالب توجه آن است که اندازه صفحات و سطور و طرز کتابت و سطراندازی و صفحه آرایی همه این نسخه‌ها یکسان است و در ابتدای بیشترشان عکسی از مؤلف ضمیمه شده است. از سوی دیگر وجود این تعداد نسخه اصل از یک کتاب به خط مؤلف خود می‌تواند مورد قابل توجهی در بررسی جنبه‌های نسخه‌شناسی باشد.
مشخصات اثر:
یادداشتهای تملک:
شکل و سجع مهر:
متن يادداشت:
نسخه از جعفر سلطان القرایی در آذر 1348ش خریداری شده است.
دارای مهر کتابخانه جعفر سلطان القرایی.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 2/ 29، صفحه 841- 842.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: مجموعه ماده تاریخ وفیات و حوادث و وقایع دوره قاجار در قالب قطعه و رباعی است.
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): تاریخ
تاريخ: 20151011
محل و شماره بازیابی: 185421