برهان جامع (از: محمدکریم بن مهدی قلی سرابی تبریزی.)

نبذة عن كتاب برهان جامع (از: محمدکریم بن مهدی قلی سرابی تبریزی.)

شماره بازیابی: 845
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭10-19229‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: برهان جامع [نسخه خطی]/ از: محمدکریم بن مهدی قلی سرابی تبریزی.
قطع: وزیری. 15*25/5سم. 251گ. 24س.
يادداشتهاي کلي: چنان‌که از دیباچه آن به دست می‌آید در سال آخر سلطنت فتح علی شاه که آغاز ولیعهدی محمدشاه بوده به تالیف این کتاب به امر و اشاره شاهزاده بهمن میرزا برادر محمدشاه شروع کرد و آن را فرهنگ محمدشاهی نامیده و از بیان آخر کتاب معلوم می‌شود که انجامش در 1251ق. بوده است.
چنان‌که از قرائن موجوده در نسخه به دست می‌آید این نسخه در همان سال تالیف (1251ق.) نگارش یافته ولی نویسنده از خود و سال نگارش چیزی ننوشته.
تزئینات نسخه:صفحات مجدول به طلا و لاجورد و شنجرف می‌باشد.
رنگ مرکب:لغات گرفته شده از جهانگیری به سرخی و آنچه از برهان گرفته شده با مرکب سیاه.
نوع کاغذ:ترمه.
تزئینات جلد:روغنی دورو گل و بوته و گل نرگس.
2. در تعداد حروف تهجی که در عرب و عجم متداول است.
3. در ذکر ترتیب کتاب که بر چه سان و چند باب است.
4. در تقسیم کلمه به اسم و فعل و حرف.
6. در ضبط حروفی که بدون ترکیب با حروف دیگر افاده معنی نکند.
7. در بیان تجویز تبدیل حروف به یکدیگر.
8. ضمائر مفرد و مرکب (منفصل و متصل) در زبان فارسی.
9. در بیان املاء کلمات و اعراب آنها.
و طراز دهم در بیان عقد انامل.
این کتاب جز حواشی آن در ح 19000 بیت کتابت دارد.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:بسمله الحمد لله الذی خلق الوری… منت خدایرا که وجود همایون قطب امکان…
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: مولف در دیباچه خود را معلم شاهزاده بهمن میرزا معرفی نموده و در دانشمندان آذربایجان (ص 358-359) زیر عنوان ملاباشی میرزا محمدکریم مهدی قلی تبریزی آمده: «از فضلا و ادبای معروف آذربایجان بوده به تعلیم و تدریس محمد میرزای ولیعهد (محمدشاه) اشتغال داشته و به نام وی کتابی در لغت فارسی به عنوان برهان جامع تالیف کرده که به فرهنگ محمد شاهی معروف و در 1260ق. در تبریز چاپ شده است. جنگی هم به خط خود او نزد نگارنده هست».
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:به خط نسخ و معانی آنها به خط نستعلیق خوب نوشته شده.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 2در حاشیه بیشتر از صفحات نسخه این کتابخانه اشعاری از شعراء بزرگ شاهد بر معنی مذکور در مقابل لغات نگارش یافته.
يادداشتهاي مربوط به کتابنامه ، واژه نامه و نمايه هاي داخل اثر: طراز اول در اطلاق اسم پارس بر مملکت ایران و حدود آن و تعداد اقسام این زبان.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه 1392.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: در دیباچه تصریح شده که از دو کتاب لغت، این کتاب تالیف شده و لغات فرهنگ جهانگیری را به رنگ سرخ نوشته و دیگر لغات فرس را که از کتاب برهان قاطع گرفته شده به رنگ دیگر علاوه بر آن نموده و کنایات هر لغت را در ذیل آن قرار داده و مجموع آنها را به طور اختصار منتخب ساخته مسمی به فرهنگ محمد شاهی نموده. این فرهنگ مشتمل بر یک مقدمه و 29 باب است و مقدمه آن شامل مطالب سودمندی است که دانستن آنها پیش از شروع به لغت لازم و آنها را در ده طراز معین کرده است.
تاريخ: 20120821
محل و شماره بازیابی: 113727