تاریخ بیهقی(ابوالفضل بیهقی؛ با مقدمه محمدحسین اصفهانی ملقب به فروغی؛ حرره محمدحسن الگلپایگانی؛ مصحح سید احمد ادیب)

مدرک کتابخانه مجلس: ‏‫11-11203
سر شناسه: ب‍ی‍ه‍ق‍ی‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ح‍س‍ی‍ن‌، 385-470ق‌.
عنوان و نام پديدآور: تاریخ بیهقی/ ابوالفضل بیهقی؛ با مقدمه محمدحسین اصفهانی ملقب به فروغی؛ حرره محمدحسن الگلپایگانی؛ مصحح سید احمد ادیب
وضعيت نشر و پخش و غيره: طهران: میرزا محمدعلیخان معاون‌الملک٬ 1307ق. = 1268.: (دارالطباعه آقامیرزا حبیب‌الله)
مشخصات ظاهري: [693]ص.
زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن: فارسی
يادداشتهاي کلي: ن.1.اهدایی سرود
يادداشتهاي کلي مربوط به اطلاعات توصيفي: آغاز:بسم‌الله الرحمن الرحیم گوینده این داستان ابوالفضل بیهقی دبیر از دیدار خویش چنین گوید که چون سلطان ماضی محمودبن‌سبکتکین غازی غزنوی رضی‌الله عنه در غزنی فرمان یافت…
انجام: و چون از این فارغ شدیم با بی دیگر پیش گیریم تا آنچه وعده کرده ‌ام با تمام رسانم …
نوع و درجه خط:نسخ
تاری‍خ‌ ع‍م‍وم‍ی‌ م‍ف‍ص‍ل‍ی‌ اس‍ت‌ ب‍رای‌ خ‍ان‍دان‌ س‍ب‍ک‍ت‍ک‍ی‍ن‌
در ان‍ت‍ه‍ا 3 ص‍ف‍ح‍ه‌ دی‍ب‍اچ‍ه‌ از م‍ی‍رزای‌ ف‍روغ‍ی‌ رئ‍ی‍س‌ اداره‌ ان‍طب‍اع‍ات‌ دول‍ت‍ی‌ و ن‍اظم‌ دارال‍ت‍رج‍م‍ه‌ خ‍اص‍ه‌ ه‍م‍ای‍ون‍ی‌ م‍ی‌ب‍اش‍د .
تاریخ ناصری
تاریخ آل سبکتکین
نثر فارسی — ‏قرن 5ق.‏
گلپایگانی، محمدحسن، قرن 14، کاتب
ادی‍ب‌، اح‍م‍د، مصحح
يادداشتهاي مربوط به استنساخ: تاریخ کتابت : 1305ق.
يادداشت هاي مربوط به نسخه اصلي: ن.1.اسکن شده است
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: تاریخ بیهقی که به مصلح‌الدین لاری نسبت داده‌اند که میان 450 – 451 نگاشته است . رویدادهای روزگار سلطان مسعود پسر محمود سبکتکین غزنوی است . میرخواند مینویسد : در 30 جلد بوده که » تاریخ بیهقی « بخشی از آن است که سالهای 421 – 432 ق. را دارد. نویسنده کتاب از منشیان دربار شلزت مسعود غزنوی بپده است و یعنی از زمان جلوس او بر اریکه سلطنت تا شکست اط سلجوقیان و فرار او به هندوستان می‌باشد. تاریخ بیهقی را می‌توان آیینه روزگار غزنویان و بخشهای شرقی ایران در روزگار آنان دانست. این تاریخ یک اثر عمومی است. بیهقی مانند دیگر آثار تاریخ‌نگاری شده توسط مسلمانان، مطالبش را از آفرینش انسان و تاریخ ایران و عرب آغاز کرده و ادامه داده است. نسخه کامل این تاریخ در اصل 30 جلد بوده که امروز فقط 6 جلد آن برجای مانده است. مطالب باقی مانده بیشتر دربردارنده حوادث روزگار غزنویان به ویژه دوره سلطان مسعود است که تاریخ بیهقی را تاریخ مسعود هم می‌نامند. این مجموعه غنی دربرگیرنده رخدادهای پادشاهی مسعود، فرزند سلطان محمود است که پس از پدری بر اورنگ پادشاهی غزنین نشست. افزون بر آنچه آمد، این نویسنده و دبیر چیره‌دست اطلاعات سودمندی هم از سلسله‌های صفاریان، طاهریان و سامانیان به خواننده ارایه می‌کند. همچنین نام گروهی از شاعران ایرانی و عرب و نزدیک به 450 بیت از سروده‌های آنها در این اثر بیهقی آمده است. تاریخ بیهقی از نظر علم جغرافیا نیز منبعی ارزشمند است، این کتاب نمودار جامع و کم‌نظیری از اوضاع و احوال غزنویان هم محسوب می‌شود. کمتر پدیده‌ای از زندگی مردم آن دوره می‌توان یافت که از دید تیزبین مولف این کتاب پنهان مانده باشد. این اثر سترگ در حوزه تاریخ‌نگاری، داستان‌نویسی، اندیشه، ادبیات و شیوه نگارش فارسی، نگاه خردمندانه به هستی و اتفاقات آن، کتابی شایسته و قابل توجه است. کتاب تاریخ بیهقی مشتمل است بر: نامه حشم تگینباد (ص. 2-11)، از وفات محمود در مدت ملک امیرمحمد بغزنه (ص. 11-47)، من قضی من هذه الاحوال و الاخبار تذکرة بعد ذکر هذا و ورود العسگر من تکیناباد بهراة و هاجری فی تلک المدة (ص. 47-63)، بقیه احوال امیرمحمد رضی و بازگشت او از قلعه کوه تیز به قلعه مندیش (ص. 64-71)، نامه‌ای که بونصر مشکان از زبان امیرمسعود به خان ترکستان نوشت (ص. 71-81)، فرمانی که از جانب سلطان مسعود بخوارزمشاه نوشته شده است (ص. 82-89)، آغاز تاریخ امیرشهاب‌الدوله مسعودبن‌محمود (ص. 89-105)، مقاله در ولایت‌العهدی به امیرشهاب‌الدوله مسعود پسر محمود (ص. 105-121)، ابیات شیخ ابی‌سهل الزوزنی در مدح سلطان مسعودبن‌محمود‌بن‌سبکتکین (ص. 121-132)، نسخه‌ عهدنامه مابین امیرمسعودبن‌محمود با امیر منوچهربن‌قابوس (ص. 132-134)، حکایت فضل وزیر مأمون با حسین‌بن مصعب (ص. 134-168)، حکایت افشین و خلاص یافتن بودلف از وی (ص. 168-175)، حکایت به دار آویختن حسنک وزیر (ص. 175-193)، انفادالرسل فی هذه الوقت الی قدرخان لتجدید العهد العقد بین‌الجانبین (ص. 193-197)، سرگذشت امیر عادل سبکتکین رضی‌الله و خواب دیدن سبکتکین (ص. 197-201)، انفاذالرسل فی هذه الوقت الی قدرخان لتجدیدالعهد العقد بین‌الجانبین (ص. 193-201)، داستان موسی (ع) با بره گوسفند و ترحم کردن وی بر او (ص. 201-208)، نسخة‌الکتاب و المشافهتین مع الرسولین الخارجین بجانب ترکستان (ص. 208-218)، القبض علی اریاق الحاجب صاحب جیش‌الهند و کیف حری ذلک الی ان قتل بالغور (ص. 218-230)، القبض علی صاحب الجیش اسفنکین الغازی (ص. 230-38)، هذه القصة و ان کان فیها بعض الطول کالبدیع غیر مملوک (ص. 238-244)، خروج امیر مسعود رضی‌الله از بلخ به غزنین (ص. 245-247)، القبض علی‌الامر ابی‌یعقوب یوسف ناصرالدین ابی‌منصور سبکتکین الغاربی (ره) (ص. 247-252)، حکایت طغرل غلام (ص. 252-261)، حکایت آمدن سیل و خرابی در غزنین (ص. 261-289)، ورود الرسول من بغداد و اظهار موة‌الخلیفه القادر بالله و اقامة رسم‌الخطبه للام‌القائم بامرالله (ص. 289-303)، بیعت‌نامه سلطان مسعود با خلیفه عباسی (ص. 303-306)، ترجمه‌نامه ابوجعفر امام قائم به سلطان مسعود (ص. 306-314)، ترجمه بیعت سلطان مسعود (ص. 315-319)، احوال خواجه ابوسهل محمدبن‌حسن زوزنی رعاض و فرو گرفتن او (ص. 319-346)، حکایت باغ غزنی و آمدن خواجه (ص. 346-362)، اخبار باغ غزنی و آمدن خواجه (ص. 346-362)، اخبار احوال رسولانی که از حضرة غزنه بدارالخلافه رفتند و باز آمدن (ص. 362-391)، من کلام مبتنی فی مدح سیف‌الدوله (ص. 391-404)، آنچه بنشابور تازه گشت در تابستان اینسان از نوادر و عجایب (ص. 404- 413)، شرح احوالات تلک هندی (ص. 413-432)، آمدن رسولان حضرتی از ترکستان با مهدیعت و دو رسولان خانیان با ایشان آمدن (ص. 432-437)، احوال کرمان و هزیمن آن لشگر که آنجا مزیت بود (ص. 437-439)، خروج امیرمسعود من غزنی الی خراسان و جرجان (ص. 437-458)، من معنی‌السیاسة من امیرالعادل سبکتکین (ص. 458-483)، من عمروبن اللیث الامیر خراسان فی‌الصبر بوقت قوة انبه محمد (ص. 483-536)، وحشتی که افتاد میان امیرمسعود و بغری‌خان و فرستادن بوصادق تبانیرا بکاشغر و طراز ترکستان تا از وحشت بتوسط ارسلان‌خان برخاست (ص. 536-565)، شرح احوال علی قهندزی و گرفتاری او (ص. 566-595)، رسیدن سلطان شهاب‌الدوله و قطب الملة ابی‌سعید مسعودبن یمین‌الدوله و امیرالملة رضی‌الله بشهر هرات و تمام کردن در آنجا (ص. 595-600)، ابیات التی کتبها الشیخ ابوالسهل الزوزنی (ص. 600-609)، رفتن امیرمسعود رضی الله عنه از هرات بجانب پوشنک (ص. 609-638)،ذکر نسخة‌الکتاب الی ارسلانخان (ص. 639-662)، حکایت جعفربن یحیی‌بن‌خالد برمکی (ص. 663-673)، تعریف ولایت خوارزم (ص. 673-678)، ذکر سبب انقطاع‌الملک من ذلک البیت انتقاله الی الحاجب التونتاش (ص. 678-679)، ماجری فی باب الخطبة ظهر من الفساد و البلایا لأجلها (ص. 679-699) و دیباچه از میرزای فروغی رئیس اداره انطباعات دولتی و ناظم دارالترجمه (ص. 699-701)
عنوانهاي گونه گون ديگر: تاریخ مسعودی
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): ایران – تاریخ – غزنویان،351 -582ق
رده بندی کنگره: DSR791‭/ب9 ت2 1268‬
نام شخص – ( مسئوليت معنوي درجه دوم ): فروغ‍ی‌، م‍ح‍م‍د ح‍س‍ی‍ن‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د م‍ه‍دی‌، 1255- 1335ق‌.، مقدمه‌نویس
محل و شماره بازیابی:
129985ط 704
130257ط 705
143548
152645
173807
کتابخانه مجلس شورای اسلامی1128349