ترجمه و شرح اربعین حدیث(میر سید محمد بن محمدباقر بن سید اسماعیل خواتون‌آبادی)

شماره بازیابی: 3798
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-36040‬‬
زبان اثر: فارسی
سر شناسه: ح‍س‍ی‍ن‍ی‌ خ‍ات‍ون‌آب‍ادی‌، م‍ح‍م‍دب‍اق‍رب‍ن‌ اس‍م‍اع‍ی‍ل‌،‏‫ 1070 – ‏‏1127ق.‬‏‬
عنوان و نام پديدآور: ترجمه و شرح اربعین حدیث/ میر سید محمد بن محمدباقر بن سید اسماعیل خواتون‌آبادی
کاتب: میر سید محمد بن محمدباقر بن سید اسماعیل خواتون‌آبادی.
تاریخ کتابت: قرن 11ق.
قطع: ‮خشتی. ‭19‬*‭25‬سم. ‭145‬ص. ‭22‬س.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1بسمله. حدیث بیست و سوم شیخ امام حافظ ابوعبدالله محمد بن یوسف بن محمد گنجی شافعی در کتاب کفایه الطالب گفته که جزو او ما را… .
2… تمام شد کلام عالم ربانی اعلی الله مقامه پس از تامل نما به عین بصیرت و برین مقام قطع نمودیم، کلام را و الحمدلله علی توفیقه للاتمام و الفوز بسعادات الاختتام.
تزئینات متن:عناوین شنگرف.
نوع کاغذ:اصفهانی نازک و متوسط.
تزئینات جلد:تیماج یشمی.
نک: لولوه البحرین چاپ نجف به تصحیح سید محمد صادق بحرالعلوم طباطبایی، 10.
نک: لولوه البحرین چاپ نجف با تحقیق و حواشی سید محمدصادق بحرالعلوم، 7/ 13؛ ذریعه، 1/ 418 و 13/ 70 و 20/ 238.
در نسخه حاضر، که مجلد دوم کتاب و از حدیث 23 تا آخر است، نام مولف و مترجم و نام کتاب نیامده، با این حال در اینکه متن عربی از شیخ سلیمان بن عبدالله دانشمند پرمایه بحرین است جای تردید نیست زیرا مولف از پاره‌ای از مولفات خود مانند فصل الخطاب و کنه الصواب، ذخیره یوم المحشر، رساله معراج، تحریم تسمیه الصاحب (ع) باسمه، النکت البدیعه فی فرق الشیعه یاد می‌کند این رساله‌ها همه از مولفات ماحوزی که در لولوه البحرین و در ذریعه یاد شده.
شیخ یوسف بحرانی در لولوه البحرین در شمار آثار ماحوزی از کتاب اربعین حدیث او که در اثبات امامت از طرق اهل سنت است یاد کند و گوید: این کتاب از بهترین مصنفات ماحوزی است و من نسخه‌ای از آن را در کتابخانه خود که از دست رفت داشتم.
بنا بر نوشته صاحب ذریعه (تنها در نسخه حاج شیخ عباس قمی نام کتاب اربعین، مدارج الیقین ثبت شده و در دیگر نسخه‌ها که دیده‌اند و از آن جمله است نسخه کتابخانه حاج سید نصرالله تقوی این نام وجود ندارد).
در ذریعه(13/ 70) ذیل کتاب شرح فارسی بر اربعین حدیث در اثبات امامت از طرق عامه به نقل از نوشته علامه سید شهاب‌الدین مرعشی، که نسخه اصل خط مولف را دارند، چنین آمده «اصل عربی اربعین حدیث از یکی از علماء بحرین است و این شرح فارسی از میرزا محمد بن محمدباقر بن میر اسماعیل خواتون آبادی است». از آنجا که پاره‌ای از نشانی‌های آن شرح فارسی که در ذریعه یاد شده با نسخه حاضر انطباق دارد، خاصه آن که بر پشت نخستین برگ این نسخه نوشته «شرح اربعین حدیث میرزا محمد». گمان می‌‌کنم نسخه کتابخانه علامه مرعشی مانند نسخه حاضر، ترجمه شرح اربعین حدیث شیخ سلیمان ماحوزی بحرانی و مترجم همان خواتون آبادی است (که نام او در نسخه کامل کتابخانه مرعشی آمده).
در هر حال کتاب حاضر تنها ترجمه شرح ماحوزی است و از مترجم تصرف و یا اضافه‌ای بر اصل ندارد جز در چند مورد که در آغاز آن می‌گوید: «مترجم گوید» و پیداست مترجم دارای مایه فضل کافی نبوده زیرا علاوه بر اینکه شیوه جمله‌بندی فارسی آن بسیار ضعیف و ناسلیس است و علاوه بر اینکه غالبا مترجم، عنوان‌ها را نیز با شیوه‌ای ناخوشایند ترجمه کرده، اغلاط بسیار در کلمات فارسی و در ترجمه واژه‌های عربی دارد.
اصل کتاب اربعین دارای تحقیقات وسیع در مضامین اخبار و در پاره‌ای از مسائل کلامی است که به تناسب یاد شده و مولف در آن از ماخذ مهم و نادری بهره برده مانند: کتاب التحقیق از ابونصر «که در سیصد و کسری تالیف شده» کتاب فردوس الاخبار (منظور فردوس الاخبار ابن شیرویه دیلمی است) و کتاب مجرد الصحاح معدانی، و الرد علی المتعصب العنید المانع عن لعن یزید تالیف ابن جوزی، شرح الاخبار فی فضل الائمه الاطهار، فصول ابوالحسن علی بن فورک، معالم العتره تالیف عبدالعزیز بن اخضر گنابادی، المفهم قرطبی (= المفهم لما اشکل من تلخیص کتاب مسلم تالیف ابوالعباس قرطبی)، المجتنی تالیف صالحانی، دلائل النبوه تالیف ابوبکر بیهقی و دلائل النبوه تالیف ابونعیم اصفهانی، منتهی المارب قطان، کتاب مناقب از ابوبکر ابن مردویه، تفاسیر اثنی عشر حافظ محمد بن مومن شیرازی و مستدرک مغازی محمد بن اسحاق.
شرح اشارات از میثم بحرانی، رساله کلامیه از عبدالسمیع حلی و تحفه الاسرار طبری (در نسخه همه جا طبرسی).
این شرح شامل دو جلد در فضیلت حضرت امیرالمومنین علی (ع) است که مجلد اول از حدیث 1- 22 و ج 2 (نسخه حاضر) شامل شرح حدیث 23 – 40 است.
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: ماحوزی از چند تالیف خود نیز یاد می‌کند که در لولوه (که در آن 58 تالیف از ماحوزی یاد شده و همه در ذریعه ثبت است) نیامده این رساله‌ها یکی الیواقیت فی لعن الطواغیت است و دیگری شهاده الاعداء لسید الاولیاء و سوم رساله در حکم انتساب بالام و چهارم شرح رساله فرائض خواجه نصیر و پنجم کتاب الشهاب الثاقب فی رد الناصب.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 2اصلاحات در حواشی.
يادداشت عمليات: کنار برگ اول و دوم برگ آخر وصالی شده.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد ششم، صفحه 4822-4823.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: این کتاب ترجمه اربعین حدیث است در امامت از مصادر عامه تالیف شیخ سلیمان ماحوزی ( -1112ق).
تاريخ: 20140223
محل و شماره بازیابی: 126108