تنوير المطالع

شماره بازیابی: 3873
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-36188‬‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: تنویر المطالع
تاریخ کتابت: قرن 8ق.
قطع: ‮رقعی. ‭13‬*‭17/5‬سم. ‭298‬ص. ‭26‬س.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1بسمله. الحمدلله الذی خصص نوع الانسان بالهدایه الی دلیل التوحید… و بعد فقد تطابق آراء و ارباب العقل… علی ان ارجح المطالب… تحصیل العلوم الحقیقیه… و کان المختصر الموسوم بالمطالع… قد توجه علی حل ترکیباته… ذووالافکار… فاشار الی من یلزمنی حقوقه و لا یسعنی عقوقه ان اشرح له شرحا یکشف اسرار معانیه… مقتصرا علی تحریر معاینه و تقریر مبانیه… ساعیا فی دفع الشبهات المورده علی مقاصده و سمیته بتنویر المطالع و قصدت ان اعرضه علی… حضره من هو افضل العالم حسبا و نسبا و موروثا و مکتسبا… مولانا الامام… الاعظم افضل المتاخرین… سلطان قضاه الممالک شرقا و غربا… نظام المله و الدین جلال الاسلام و المسلمین… محیی السند سید المرسلین ادام الله جلاله… حتی یصحح لفظه و معناه فانه هو الواصل بفکره الصائب و نظره الثاقب الی غایات افکار ارباب العقل… لاجرم استعد لریاسه… العلماء و تربه الفضلاء ففوضت موارد الامور الی رایه… قال بسم‌الله… اقول الحمد هو الثناء و النداء علی الجمیل من نعمه و غیرها… .
2… کما یوجد السالبه المحصله بدل المعدول بالعکس او السور کاخذ بعض السوری… و الیه المرجع و الماب تم الکتاب بحمد الملک الوهاب.
تزئینات جلد:تیماجی قرمز روشن.
در پشت آخرین برگ نسخه ابیاتی است به خط کهن و بالای پنج بیت پایین نوشته «لمولانا و استادنا فخرالمله والدین هندوشاه به درستی خوانده نمی‌شود مگر بیت اول که کلمه اول مصراع اول با یاری قرینه خوانده می‌شود.
(هیچ) کس همچو منی بی‌دل و بی‌یار مباد/ کس بدین واقعه سخت گرفتار مباد
و مصراع بیت آخر:
(مهرورزان) همه در محنت و رنج‌اند و لباس/ همچو من هیچ کس آزرده دل از یاد مباد
بر پشت برگ اول علاوه بر نام مولف کتاب، چند تملک و یادداشت است که برخی از آنها سیاه شده.
2در نیمه اول نسخه حاشیه‌هایی است کهن با چند قلم و در پایان برخی از این حاشیه‌ها نوشته: نقل من شرح الموجز الپندهی یا قسطاس، حاشیه‌ای نیز با نشان «نصیر حلی» دیده می‌شود. بیشتر حاشیه‌ها بدون نشان است.
در بیشتر برگ‌ها اثر رطوبت کهن هست.
نک: سبکی طبقات الشافعیه، 6/ 294؛ مفتاح السعاده، 1/ 299 و 2/ 179؛ الدر الکامنه، 5/ 100؛ بغیه الوعاه سیوطی (چاپ جدید، 200)؛ کشف الظنون، مطالع الانوار، مجلس، ش 116 و 3728.
سبکی عسقلانی، سیوطی، طاش کوپری‌زاده و چلبی، شرح مطالع از اصفهانی یاد کرده‌اند اما در این مدارک نامی خاص برای این شرح یاد نشده. حاج خلیفه پس از این که از شرح اصفهانی و از حاشیه محمد شاه بن یوسف فناری ( -929ق) بر آن سخن گفته، از شرحی دیگر بر مطالع یاد می‌کند که تنویر المطالع نام دارد و از مولف آن سخن نمی‌گوید. بروکلمان نیز شرح اصفهانی و تنویر المطالع را جدا یاد کرده و دومین را مجهول المولف می‌پندارد اما جای شک نیست که تنویر المطالع، که صدر آن در کشف الظنون نقل شده، همان شرح اصفهانی است زیرا علاوه بر این که در حاشیه داود بر حاشیه گرگانی عبارتی از شرح اصفهانی نقل شده که پیداست از همین کتاب تنویر المطالع است، بهترین گواه نسخه ش 3873 جای سخن است که در زندگی اصفهانی نوشته شده و بر پشت نخستین برگ آن با خط کهن چنین آمده «کتاب شرح مطالع الانوار من مصنفات المولی الامام المحقق شمس المله و الدین المشهور بالاصفهانی دامت برکاته» نویسنده این شرح در آنجا که مولف (ارموی) از زین‌الدین کشی یاد کرده و از کتاب حدائق او مطالبی نقل می‌کند.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:سمرقندی ضخیم.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1قلم متداول است.
يادداشت عمليات: دو برگ آخر و یک برگ از اوائل نسخه (ص 58 – 59) وصالی شده و قسمتی از سطور اصلی از بین رفته است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد ششم، صفحه 4902-4903.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: شرح شمس‌الدین محمود بن ابی‌القاسم اصفهانی ( -749ق) بر مطالع ابوالثناء محمود بن ابی‌بکر ارموی ( -682ق) در منطق.
تاريخ: 20140316
محل و شماره بازیابی: 125917