حاشيه حاشيه شرح تجريد (از: آقا جمال خوانساري (- 1125ق.))

نبذة عن كتاب حاشيه حاشيه شرح تجريد (از: آقا جمال خوانساري (- 1125ق.))

شماره بازیابی: ‮‭1724‬(مکرر)‬
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‮‭10-24100‬‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: حاشیه حاشیه شرح تجرید [نسخه خطی]/ از: آقا جمال خوانساری ( – 1125ق.)
قطع: ‮؛ نیم خشتی. ‭13‬*‭20/5‬سم‬. 163ص. 20س.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1(پس از حمد و صلوات): (قوله) اعتبر فیه حدوث الخلق الی آخره. هذا اشاره الی طریقه جماعه من المتکلمین الذین قالوا عله الحاجه الی الموثر انما هی الحدوث و لذلک احالوا تعدد القدماء لزهمهم انه یوجب تعدد الواجب و تقریر طریقتهم ان یقال ان العالم حادث للدلائل الداله علیه فلا بدله من محدث و یجب الانتهاء الی محدث غیر حادث دفعا للدورا و التسلسل و هو الواجب … .
2… کان ممنوعا ان یکون ح المقدمه القائله بان العلم بالعله یستلزم العلم بالمعلول ممنوعه و ح فلا اشکال فی علم الواجب. اذ بناء الاشکال علیها او المراد منع کون ذلک ای العلم التفصیلی هو مرادهم فلا یرد الاشکال علیهم فافهم. (این حاشیه در ذریعه یک بار با عنوان حاشیه بر شرح قوشچی (6/ 114) و یک بار در ضمن حاشیه‌های حاشیه خفری (6/ 65) آمده.)
کاتب گویا از اهل فضل بوده و بر کنار بسیاری از برگ‌ها (و بخصوص نخستین برگ‌های نسخه) تعلیقاتی از «استاد محقق ملا احمد» یا «استاد» ثبت کرده و گاه پس از ذکر نام استاد جمله «دام ظله العالی» افزوده که نشان می‌دهد هم زمان استاد خود نوشته.
کاتب در پایان کتاب نوشته: تمت الحاشیه بعون الله الملک الوهاب.
تزئینات جلد:تیماج مشکی بدون مقوا.
2در میان صفحه 91-92 بر پشت و روی یک برگ کوچک حاشیه‌ای با همین امضا اخیر نوشته شده. (در میان حاشیه نگاران بر شروح و حواشی تجرید چند تن می‌شناسیم که احمد نام داشته‌اند: سید احمد علوی شاگرد میرداماد که در 1017ق. از او اجازه داشته٬ مولی احمد اردبیلی ( – 993ق.) و احمد اردکانی ( – 1225ق.) و استاد کاتب این نسخه هی چیک از آنان نیست).
2حاشیه‌هایی نیز به نقل از مبدء و معاد صدراء حواشی ملا میرزا شیروانی و «استاد محقق میرزا ابراهیم» (که شاید میرزا ابراهیم پسر صدرالمتالهین است)در کنار بعضی از برگ‌ها دیده می‌شود.
1بر گوشه بالای نخستین صفحه نسخه رموز کتاب را بدین گونه شرح داده اند: بعض المحققین: ملا عبدالرزاق لاهیجی٬ فاضل المعاصر: میرزا ابراهیم بن ملا صدرا شیرازی. بعض الفضلاء: سلطان العلماء٬ بعضی الحواشی: ملا محمد قاسم اصفهانی. بعضهم ( یا) بعض المحشین: ملا شمساء جیلانی٬ بعض الافاضل: شیخ حسین تنکابنی.
وی کتاب اسرار الخفیه علامه حلی را دست داشته و از آن نقل کرده است. همچنین از حواشی پدر خود آقا حسین بر حواشی شرح تجرید و از حاشیه میرزا ابراهیم فرزند صدر المتالهین نقل کرده و اصولا گویی کتاب خود را برای رد و نقض حاشیه اخیر که خود در یک جا آن را «حواشی فخریه» نام داده نوشته. از حدوث دهری نیز یاد کرده و آن را نپذیرفته و گوید: قابل درک و فهم نیست.
وضعیت استنساخ نسخه: نسخه‌ای بی‌تاریخ دارای حاشیه‌هایی از مصنف که زیر بیشتر آنها نوشته شده «منه دام ظلله» یا «منه مد ظلله العالی».
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع کاغذ:آهار مهره‌دار سفید رنگ.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1جای «قوله» که در آغاز فقرات منقول از حاشیه خفری بوده در این نسخه سفید است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد سوم: صفحه 2289-2290.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: حاشیه بر حاشیه خفری بر شرح قوشچی بر تجرید طوسی. خفری ( – 942ق.) بر الهیات شرح تجرید (المقصد الثالث فی اثبات الصانع) تا مسئله نفی شریک (از فصل دوم = در صفات صانع) تعلیقاتی نگاشته و آقا جمال خوانساری فرزند آقا حسین خوانساری (دانشمند شیعی مشهور عصر صفوی و – 1098ق.) بر قسمتی از حواشی خفری ( = از آغاز الهیات تا اواخر مسئله علم ( = دومین مسئله از فصل دوم حاشیه نگاشته و در مسائل اثبات صانع و قدرت تا آنجا که هست به تفصیل سخن گفته. ( در فهرست آستان قدس (ج1، ص34) نسخه‌ای به نام حاشیه شرح تجرید از آقا جمال خوانساری معرفی گردیده و با آنکه اشاره شده که اول آن افتاده نخستین سطور موجود در آن که نقل گردیده نشان می‌دهد در آغاز کتاب دیباچه‌ای مفصل بوده و مولف درباره روش خود در تالیف سخن گفته در صورتی که حاشیه آقا جمال (نسخه‌های موجود در این کتابخانه و نسخه دانشکده ادبیات: 198؛ نسخه دانشگاه فهرست 3: 230) قبل از شروع مطلب چیزی ندارد جز خطبه‌ای که از یک سطر تجاوز نمی‌کند. سطر پایان نسخه مشهد نیز (اگر تمام باشد) با نسخه‌های ما تطبیق نمی‌کند. بنابراین نسخه کتابخانه طوس برای نگارنده محل تردید است و نمی‌تواند آن را نسخه از از همین حاشیه آقا جمال بر حاشیه خفری بداند. در ج4 از فهرست مزبور یک نسخه از حاشیه آقا جمال معرفی گردیده (ص70، ش471).)
تاريخ: 20121001
محل و شماره بازیابی: 125952