حاشيه شرح تجريد (از: مولي ميرزاي شيرواني يا شرواني (محمد پسر حسن) (-1098ق))

شماره بازیابی: 1764
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‭10-22403
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: حاشیه شرح تجرید [نسخه خطی]/ از: مولی میرزای شیروانی یا شروانی (محمد پسر حسن) ( -1098ق)
تاریخ کتابت: ، در حدود قرن 13ق.
قطع: ؛ خشتی. 3*12*18 سم. 545 ص. 16 س.
يادداشتهاي کلي: شیروانی در دیباچه مفصل این حاشیه که در برخی از نسخه‌ها موجود است (برخی دیگر از نسخ مانند یکی از نسخه‌های ما و نسخه کتابخانه آستان قدس از مسئله قدس (یکی از مسائل کلام باری) شروع شده است تا اواسط مبحث جبر و اختیار و فاقد دیباچه است) از شاه سلیمان صفوی با تجلیل فراوانی که چند صفحه را گرفته یاد و کتاب خود را به او اهداء کرده. شیروانی کمتر از دیگران نام برده و تعلیقات خود را تا مبحث جبر و اختیار (اوائل فصل سوم = افعال باری) داده.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1خیر ما یوشح به معاقد الکلام و یحلی به مخانق المحابر و الاقلام، حلی الحمد لله الذی تفرد بالتجرید التام و توحد بالتقدیس فوق التمام…فجمعت هذا الحواشی عصمها الله من طعن الذم و الواشی و البه من جلابیب صونه الغواشی علی الهیات التجرید من مصنفات…نصیر المله و الدین الطوسی و شرحه الجدید…و هو الذی لا یشق غباره…و لم یتفق له من الاذکیاء غیر تعلق بقضاء حق التبیان ماطل (معلوم نیست مقصود شیروانی اشاره به کدام تعلیق است و شاید همان تعلیقات خفری است و به هر حال پیداست که از تعلیقات فراوانی که بر تجرید و شروح آن نوشته شده هیچکدام را شایسته ذکر ندانسته جز تعلیقات خفری و آن را هم مغلق و دور از اذهان شمرده است) فبقی ذلک المقصد من الکتاب کجید عاطل و کانت الحواشی الخفریه علیه کشنف لایجاوز تعلیقه الاذان و هی مع ذلک معلق مغلق…فاظهرت ماخفی من اسرارها تحت استارها. قال الشارح لاشک فی وجود موجود…قیل علیه هذا التردید قبیح اذا الموجود الغیر المشکوک فیه ممکن بلا شبهه فلا یحتمل ان یکون واجبا… .
2…و ان الثواب و العقاب لما کان فعل الله تعالی (این فقره از شرح قوشچی و آخرین جمله‌ای است که شیروانی به حاشیه بر آن پرداخته (ص 538 نسخه سطر آخر) )قد تقرر عند الاشاعره و تکرر فی هذا الکتاب…و لو استقرت آیات الکتاب وجدت ما بدل علی بطلان هذا التفسیر لکتاب الله تعالی فویل للذین یفترون علی الله الکذب و قد سبق فی اوائل هذا المبحث نبذ مما یدل علی بطلان القول بان المالک لا یقبل شیء من التصرفات فی ملکه.
وی استاد صاحب ریاض العلماء و مولی محمد اکمل (پدر آقا باقر بهبهانی) بوده.
مولی میرزا به نوشته صاحب روضات حاشیه‌ای بر حاشیه خفری بر شرح تجرید، حاشیه‌ای بر حاشیه قدیم دوانی (در فهرست آستان قدس نسخه‌ای که اول و آخر آن افتاده به عنوان حاشیه ملا میرزا بر حاشیه شرح تجرید معرفی شده و از سطر اول و آخر آن استفاده می‌شود مربوط به مسائل الهیات نیست) و حاشیه‌ای بر شرح تجرید قوشچی نگاشته اما صاحب جامع الرواه حاشیه او را بر شرح تجرید ثبت نکرده و دیگران نیز در این باره به اختلاف سخن گفته‌اند.
در نجوم السماء دو حاشیه از وی یاد شده است.
نوع کاغذ:اصفهانی. آهار مهره دار.
تزئینات جلد:تیماجی قرمز روشن عطف دامن‌دار.
1بر پشت نخستین برگ نوشته شده: «ملک الاقل جعفر بن الشیخ خضر» و گویا این همان کاشف الغطاء است.
نک: جامع الروات، 2/ 92؛ روضات الجنات، 543- 544؛ فوائد الرضویه، 467- 468؛ کنی و القاب، 185؛ تذکره نصر آبادی، 173؛ نجوم السماء، 293؛ ذریعه، 6/ 66- 117، 1/ 107؛ آستان قدس، 4/ 79 و 1/ 31، ش 83.
کتابی که در کار معرفی آن هستیم تعلیقات او است بر شرح تجرید قوشچی و بر حواشی خفری، و مولف به سخنان دوانی نیز نگریسته. از سخنان وی در آغاز دیباچه نیز پیداست که به شرح تجرید و حاشیه خفری هر دو نظر دارد و در خود کتاب نیز گاه عبارت شرح قوشچی و گاه فقره‌ای از عبارات خفری را عنوان سخن قرار داده است.
حاشیه‌ای است بر الهیات شرح تجرید و حواشی خفری.
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: مولی میرزا یکی از چهار داماد معروف مجلسی اول ( -1070ق) است و مولی حیدرعلی حفید معروف مجلسی اول و داماد مجلسی ثانی است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 2بر کنار برخی از صفحات به خصوص نیمه اول نسخه حاشیه‌هایی از مولف با نشان «منه» یا «منه رحمه الله» با قلمی دیگر نوشته‌اند.
مشخصات اثر:
شکل و سجع مهر:
یادداشتهای تملک:
یادداشتهای تملک:
متن يادداشت:
بر پشت نخستین برگ مهری است که نقش آن محمدباقر بن محمدمهدی حسینی است و روی یک برگ اضافی نام محمد مهدی بن محمدحسین حسینی دیده می‌شود.
یکی از مالکان نسخه نام خود را چنین نوشته «محمدرضا نجل مرحوم آقاباقر».
این نسخه در ملک آقا علی مدرس بوده و مهر و امضا او بر پشت نخستین برگ دیده می‌شود.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه 2325- 2327.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: در ذریعه در ذیل حواشی حاشیه خفری، از حاشیه شیروانی یاد کند و گوید: بحرالعلوم در فوائد رجالیه دو حاشیه بر حاشیه خفری از او نوشته (ذریعه، 6/ 66- 67) و در ذیل «حواشی شرح تجرید قوشچی» نیز از حاشیه شیروانی یاد کرده و به ص 66 ارجاع کرده است.
تاريخ: 20121004
محل و شماره بازیابی: 127790