حديقه الشيعه(عبدالحي بن عبدالرزاق رضوي كاشاني)

شماره بازیابی: 3770
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-36003‬‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: حدیقه الشیعه/ عبدالحی بن عبدالرزاق رضوی کاشانی
تاریخ کتابت: 1129ق.
يادداشتهاي کلي: تالیف کتاب پس از سال 1099ق و ظاهرا در ح 1129ق (تاریخ کتابت نسخه) انجام یافته است.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1بسمله. الحمدلله الولی الحمید… اما بعد فیقول افقر العباد الی الله الغنی عبدالحی بن عبدالرزاق الرضوی الکاشانی انی اردت ان اجمع ما سمعت من فحول العلماء الربانی… و سمیته بحدیقه الشیعه لاشتماله علی مسائل مختلفه غیر متناسبه و نکت متفرقه و حکایات غریبه بحیث تکون عبره لاولی الباب… .
2… و لنختم الکلام حامدین لله و مصلین علی نبیه و اهل بیته علیهم السلام و الحمدلله اولا و آخرا و ظاهرا و باطنا تم فی سنه 1129.
تزئینات متن:عناوین شنگرف.
نوع کاغذ:اصفهانی.
تزئینات جلد:تیماجی یشمی با ترنج.
سطور آخرش در اثر وصالی از بین رفته.
در قصص خاقانی ولی قلی بیک شاملو دو بار از پدر یاد شده یک بار جداگانه و بار دیگر در سرگذشت محمدباقر یزدی، از عبدالحی رضوی و تالیف (یا تالیفات او) در مراجع و فهارس ذکری نیست مگر اشارتی در ریاض العلماء. در کتاب آثار تاریخی کاشان (تالیف آقای حسن نراقی) نیز از قبر او در مقبره رضویه کاشان یاد شده است.
(قصص خاقانی تنها مرجعی است که نام این دانشمند بزرگ عصر صفوی دیده می‌شود و مرجع دوم را باید همین کتاب حدیقه الشیعه فرزند او به شمار آورد، بنابر نوشته ولی قلی بیک محمدباقر یزدی مولف عیون الحساب همواره می‌گفته است: «اگر جناب سیادت انتساب قدوه حکماء آفاق مولانا عبدالرزاق کاشی و جناب میرزا قاضی با من اتفاق نمایند زیجی میبندم که تا انقراض دوران، فرقه منجمین را دستور استخراج شود». در جای دیگر، بلکه جداگانه از او یاد کند، گوید (پس از حذف القاب و اضافات)، «دیگر از جمله حکماء آفاق… جناب میر عبدالرزاق است که به قوت ادراک عقلی کلیات و جزئیات حکمت عملی و نظری را فهمیده. معظم الیه خلف حضرت میر محمد یوسف طبیب است مولد ایشان بلده کاشان تحصیل علوم حدیث و اصول فقه در مدرس نواب سلطان العلمائی و… میر ابوالقاسم فندرسکی نموده، هذه الیوم که هزار و هفتاد هجری است رحل اقامت در خطه کاشان انداخته به خانه هیچکس نمیروند… و چه معیشت ایشان از حاصل مستغلات موروثی است». نقل از نسخه خطی قصص خاقانی، ش 3948 مجلس).
اینک فهرست مندرجات کتاب:
مقدمه فی طلب العلم من الکتاب و السنه.
فصل 1. فی تحقیق الوجود و ما یترتب علیه من التوحید. در این فصل درباره حقیقت وجود، اصالت وجود، اشتراک معنوی وجود و شبهه ابن کمونه سخن می‌گوید، از میرداماد و از پدرش و حاشیه او بر شرح تجرید یاد کرده و سطوری از آن را می‌آورد، از پدرش در این فصل بدین گونه یاد کرده «قال استادنا ابی نورالله مضجعه فی حاشیته علیه»، در پایان این فصل از بحثی که در محضر سلطان العلماء با حضور پدرش و میرزا ابراهیم ادهم و عده‌ای از علماء درباره وحدت وجود رخ داد و دفاع میرزا ابراهیم ادهم از قائلان به وحدت وجود برابر طعن یکی از حاضران یاد می‌کند.
فصل 2. فی الامامه. در این فصل درباره حدیث غدیر و پاره‌ای دیگر از ادله شیعه به نقل از مصادر اهل سنت و از جمله کتاب اسنی المناقب جزری سخن گفته. درباره سند خطبه شقشقیه از ابن ابی‌الحدید نقل می‌کند که این گوید: خطبه را در نسخه‌ای که تاریخش مقدم بر سید رضی است دیده است و نسبت آن را به امیرالمومنین علی (ع) جای شک نمی‌داند.
فصل 3. فی المعاد.
فصل 4. فی حقیقه الروح.
فصل 5. فی ان اخبار الکتب الاربعه لیست بمتواتره بل هی اخبار آحاد.
فصل 6. فی نفی الوجوب العینی للجمعه، در این فصل از متصدیان جمعه و جماعت در آن عصر به ناخوشی یاد می‌کند و وقایعی را به قلم می‌آورد که مطالعه آن از نظر تاریخ روحانیت در عصر صفوی سودمند است.
فصل 7. فی الحج قبل الوقت (این فصل نیز دارای این فوائد تاریخی است).
فصل 8. فی ان القرآن التیت بین ایدینا هل فیه زیاده او نقصان.
فصل 9. فی اثبات حدوث العالم، در این فصل وی اعتراض میر فندرسکی را بر وجود دهری میرداماد و از صدرالدین شیرازی یاد کرده.
فصل 10. فی تحقیق الغناء، (در این فصل از وافی و مفاتیح فیض بسیار یاد می‌کند).
فصل 11. فی علم النجوم، (اخبار و نوادر درباره دانش نجوم).
فصل 12. فی اصناف العلماء. این فصل نیز دارای فوائد تاریخی است و مولف به خرده‌گیری‌هایی بر متصدیان امامت جمعه و جماعت پرداخته.
فصل 13. فی اصناف الصوفیه و ما ینجر الی الکفر.
فصل 14. فی الفرق المغترین.
فصل 15. فی الرویا الصادقه و الکاذبه.
فصل 16. فی صله الرحم.
فصل 17. فی اسلام ابیطالب.
فصل 18. فی ذکر اخبار السقیفه.
فصل 19. فی تحقیق خضاب الید و الرجل.
فصل 20. فی الغلیان (این فصل علاوه بر مذمت مصرف کردن غلیان و دیگر دخانیات، حکایات و فوائد تاریخی دارد).
خاتمه. اعلم ان لسوء الخاتمه اسبابا ثلثه.
در این خاتمه درباره مردم کاشان و اصفهان و روابط اقتصادی و اجتماعی آنان سخنانی دارد که از نظر تاریخی جالب است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1پشت برگ آخر فهرست مطالب فصول کتاب نوشته.
يادداشت عمليات: کنار دو برگ نخست و برگ آخر نسخه وصالی دارد.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد ششم، صفحه 4802-4804.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: پدر او سید عبدالرزاق کاشی رضوی (که نام او صریحا در دیباچه حدیقه الشیعه دیده می‌شود و نیز مولف حدیقه بارها از او و از آثار او یاد کرده) ظاهرا همان سید عبدالرزاق بن محمد یوسف طبیب کاشی از دانشمندان فیلسوف و ریاضی‌دان قرن 11ق و از شاگردان میر فندرسکی و سلطان العلماء است.
تاريخ: 20140218
محل و شماره بازیابی: 125778