حسن و دل (از: سلمان تربتی)

شماره بازیابی: 8853/51
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‏‫ ‏‫10-9727
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: حسن و دل [نسخه خطی]/ از: سلمان تربتی
نام خاص و کميت اثر: 188ر – 193ر
قطع: ؛‏‫یک، 335، یک برگ، 3/16*7/24، سطور چلیپا، 14*23.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1«ای حسن بتان ماه سیما از تو/ وی غمزه مهوشان زیبا از تو// سبحان صانعی که قامت سروقدان را در جلوه‌گاه ناز برافراخته عقل عاقلان را به زنجیر زلف بتان».
1آغاز داستان حسن و دل: «چنین گوید مخترع این حکایت و مبتدع این روایت که در شهر یونان پادشاهی بود عقل نام او و تمام دیار مغرب مسخر احکام او و از هیچ مراد به خاطر بندی نداشت».
2از هستی سلمان به جز از نام نماند است/ سلمان غرض این بود که ماند ز تو نامی// تمت بعون الله تعالی
تزئینات متن:عناوین و نشانیها شنگرف، در متن بین پاره‌های اشعار دوایر شنگرف رنگ کشیده شده است.
نوع کاغذ:نخودی آهار مهره.
تزئینات جلد:تیماج قهوه‌ای ضربی با ترنج و سر ترنج عنابی. عطف و سجاف جدیدتر و مرمت شده. قطر: 1/5.
1کاتب سعی می‌کرده با این طرز کتاب‌پردازی و ریز نوشتن کلمات و حروف مطالب بیشتری را در فضایی کم جای دهد.
2در وسط حاشیه‌های نسخه از گردش 90 درجه‌ای قلم و زاویه کتاب مثلث توخالی کوچکی در همه صفحات شکل گرفته است.
1یک غزل در برگ 67ر به عمد سیاه شده است.
2در حاشیه ص 308ر اشعاری به خط جدید اضافه شده است.
1در برگ آخر نسخه تاریخ جواب گرفتن در 27 صفر 1158ق و چند یادداشت معاملاتی به سیاق.
1دارای برگ شمار قدیمی در گوشه سمت چپ بالای برگها. این برگ شماری تا برگ نهم به عدد است و پس از آن تا پایان نسخه به سیاق ادامه یافته است.
1پایان هر برگ دو رکابه نوشته شده است: یکی مربوط به متن و دیگری حاشیه. رکابه‌ها معمولا چند کلمه‌ای است و هر دو عبارت رکابه در کنار هم نوشته شده‌اند. در حاشیه آخرین سطر بخش روی برگها هم اولین کلمات سطر آغازین صفحه بعدی به مثابه رکابه تکرار شده است.
1سطراندازی شده با مسطر. اثرات سطراندازی هم که به صورت سه ستونه با حاشیه تهیه شده بود در جای جای نسخه مشهود است.
1جزوها 8 برگی.
بعد از این برگها نیز نسخه افتادگی دارد: 92، 106، 146، 206، 208 و 209.
کناره‌های صفحات آبخورده.
نک: مجلس، ج 3، ص 570 – 571؛ ش 18/ 122؛ سپهسالار، ج 4، ص 318؛ فهرستواره، ج 1، ص 316.
وضعیت استنساخ نسخه: نوشته‌های این جنگ بسیار ریز و درهم کتابت شده است از این جهت در بعضی از بخشها خط نسخه بسیار سخت خوانده می‌شود.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1نوشته‌های متن و حاشیه از هم جداست و نسخه تا برگ 307 در حاشیه کتابت دارد. در متن بیشتر بخشها به صورت سه ستون چلیپا و سه ستون تک سطری (بین سطور چلیپا) از پایین به بالا نوشته شده است به صورتی که از آغاز سمت راست هر صفحه متن آغاز و پایین سمت چپ مطلب پایان می‌یابد.
مشخصات اثر:
شکل و سجع مهر:
شکل و سجع مهر:
شکل و سجع مهر:
یادداشتهای تملک:
متن يادداشت:
آغاز نسخه مهر کتابخانه باقر ترقی به شماره 2.
در برگهای 1ر و 2ر مهر مربع: «محمد اشرف است 1174».
در برگ آخر نسخه سه مهر سیاه شده (دو تا بیضوی و یکی مستطیل).
خریداری از باقر ترقی در تیر 1348ش.
يادداشت عمليات: بنا بر برگ شمار سه برگ از آغاز نسخه افتاده است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 1/29، صفحه 138-139.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: تربتی ابیاتی به داستان حسن و دل یحیی سیبک فتاحی نیشابوری (852ق) افزوده تا آن را برای مطالعه دلپذیرتر کند: «در ایام جوانی و سلسله آمال و امانی دل فقیر بی‌سامان سلمان تربتی را به مطالعه رسایل مایل گردانیده نظرش جلوه‌گاه حسن معانی و لطف عبارات بود. درین اثنا حسن و دل سلطان الافاضل و برهان الفضایل مولانا فتاحی نیشابوری منظور شد. حسن الفاظش چون روی مهوشان دلربا و دقیقه معانیش چون آن انسان در پرده خفا… به خاطر فاتر چنان رسیده که چون در نظر هر سخنوری در سخن نثر از نظم طراوت گرفته حسن ترکیب نظم و نثر به غایت دلپذیر می‌نماید اگر از نظم ناظمان عاشق پیشرو ابیات شاعران محبت اندیشه بیتی چند در آن در بدایع درج شود هر آینه حسن وی در نظر اهل دی چون حقیر یکی ده شده».
صحافي شده با: اشعار1012485
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): داستان
تاريخ: 20120510
محل و شماره بازیابی: 178835