خلاصه الحساب (از: شيخ بهاءالدين عاملي (-1031ق.).)

نبذة عن كتاب خلاصه الحساب (از: شيخ بهاءالدين عاملي (-1031ق.).)

شماره بازیابی: ‭3280/1‬
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭10-30862‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: خلاصه الحساب [نسخه خطی]/ از: شیخ بهاءالدین عاملی ( -1031ق.).
کاتب: عطاءالله بن محمد زکی اصفهانی.
تاریخ کتابت: 1173ق.
نام خاص و کميت اثر: ص 1-64.
قطع: ‮رقعی. ‭11‬*‭15/5‬سم. ‭323‬ص. سطور مختلف. ‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1نحمدک یا من لا یحیط نعمه عدد…
2… فاحفظ وصیتی الیک و الله حفیظ علیک.
نوع کاغذ:اصفهانی (شماره فرنگی سفید).
تزئینات جلد:تیماج مشکی بدون مقوا.
عطاءالله اصفهانی که خود مردی اهل فضل بوده، کتاب‌های بسیار در دست داشته و فقراتی از آنها در حواشی 25 رساله‌ای که در این دفتر رونویس کرده نوشته. همه صفحات این دفتر با یک قلم نیست گاه نسخ و گاه شکسته نستعلیق و گاه ریز یا درشت است و در ذیل بیشتر رساله‌ها رقم دارد. یادداشت‌هایی نیز خود او در توضیح یا نقد مطالب کتاب‌ها دارد.
بر پشت برگ اول دفتر نوشته‌هایی دارد از آن جمله است فهرست رساله‌های موجود در دفتر و نقلی از حاشیه ابن هیثم در تحریر اقلیدس به واسطه تحریر اصول اقلیدس به قلم محقق نسفی عناوین و اشکال هندسی در رساله‌ها همه به شنگرف است.
2در کنار صفحات این نسخه از خلاصه، حاشیه‌هایی به نقل از شرح شمس‌الدین علی خلخالی، و جواد و حاشیه‌هایی به فارسی از عطاءالله (کاتب نسخه) بر پشت و روی یک برگ کوچک الصاقی پس از ص 6 نوشته شده. بر یک برگ الصاقی دیگر (پس از ص 14) ارقام و نوشته‌های بدون نشان دیده می‌شود.
نک: ذریعه، 7/ 225؛ علم الفلک فی العراق از عزاوی (ص 400 مجله مجمع العلمی العربی، ج 28)؛ این فهرست.
نک: مجلس، ش 5/ 2286 و 1/ 2820 این فهرست.
این سطور که متعلق به پایان دیباچه خلاصه است حاکی از آن است که کتاب را به نام سلطان حمزه بهادر خان (فرزند شاه محمد خدابنده و برادر شاه عباس صفوی) ساخته و به او اهدا کرده است.
دیباچه برخی از نسخ خلاصه به نام شاه عباس و برخی دیگر به نام سلطان حسن برادر دیگر شاه عباس است، هم‌چنان که برخی از نسخه‌ها نیز (مانند نسخه حاضر) به نام کسی نیست. عزاوی گویا تنها نسخه‌ای از آن را دیده که آغاز آن به نام حمزه میرزا بوده.
اشکال التاسیس/ شمس‌الدین محمد بن اشرف سمرقندی (ق 7ق.)، ص 87-101.
پاسخ یک شبهه/ شیخ بهاءالدین عاملی، ص 102.
برهان یک قضیه هندسی، ص 103.
لغز/ شیخ بهاءالدین محمد عاملی، ص 104.
لغز زبده = رضویه/ شیخ بهاءالدین محمد عاملی، ص 105-114.
معما بنام یونس/ شیخ حسین بن عبدالصمد حارثی همدانی ( -984ق.)، ص 114.
تشریح الافلاک/ شیخ بهاءالدین محمد عاملی، ص 115-133.
حاشیه تشریح الافلاک/ شیخ بهائی، ص 137-162.
التحفه الشاهیه/ قطب‌الدین محمود شیرازی ( -710ق.)، ص 169-175.
عیون الحساب (بخشی از…)/ محمدباقر بن زین‌العابدین یزدی (ق 11ق.)، ص 176-178.
شرح شرح ملخص/ شیخ بهاءالدین محمد عاملی، ص 182-209.
صفیحه = رساله اسطرلاب/ شیخ بهائی عاملی، ص 213-226.
لغز/ شیخ حسین بن عبدالصمد حارثی ( -984ق.)، ص 226.
لغز قانون/ شیخ بهاءالدین عاملی، ص 227-229.
جدول ثوابت، ص 230.
سهام میراث، ص 232.
الفرائض البهائیه/ شیخ بهاءالدین عاملی، ص 233-241.
جهه قبله (رساله تحقیق…)/ شیخ بهاءالدین محمد عاملی، ص 243-254.
کریه/ شیخ بهاءالدین محمد عاملی، ص 255-279.
قبله اصفهان/ ریاضی‌دان معروف عصر صفوی محمدباقر یزدی (زنده تا 1047ق.)، ص 281-282.
حساب عقد انامل (قاعده فی…)/ مولی محمدباقر مجلسی ( -1111ق.)، ص 287-288.
تیاسر مردم عراق در قبله (رساله در توجیه)/ ابوالقاسم جعفر بن حسن بن سعید حلی ( -676ق.)، ص 288-292.
مقادیر/ مولی محمدباقر مجلسی ( -1111ق.)، ص 299-313.
لب اللباب/ عبدالعزیز نیم دهی، ص 315-322.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ و نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1قسمتی از نوشته شیخ بهائی که کاتب دفتر حاضر در پشت برگ اول نسخه حاضر از نسخه دیگر نقل کرده است این است: «و هی زبده رسائل المتاخرین و جعلتها تحفه لحضره هی کعبه المحتاج ان لم یکن کعبه الحاج و معشر الکرام ان لم یکن مشعر الحرام، ثمره شجره السلطنه القاهره… ابن السلطان ابی‌الغالب سلطان حمزه بهادر خان… فانی لما اکتحلت بطلعته الزهراء فکرت فی شیء یلیق منی ان یهدی الیه او یتاهل لان یعرض علیه فلم ارشیئا یلیق منی اهدائه الی خدام ذالک الباب الا ما یناسب الحال…». در صفحه 68-69 چند لغز به نظم و نثر فارسی و عربی از شیخ بهائی و دیگران است و نیز یک جدول جذر که تمام ص 69 را فراگرفته است.
مشخصات اثر: شکل و سجع مهر:
متن يادداشت: مهر بیضی کوچک او نیز با نقش «عطاءالله» و تاریخ 1192ق. در برخی از برگ‌ها دیده می‌شود.
يادداشت عمليات: ‏در برخی از برگ‌ها آثار رطوبت دیده می‌شود اما به نوشته‌ها آسیب نرسیده.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه 4253-4262.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: مزیت این نسخه بر دیگر نسخ خلاصه الحساب این است که عطاءالله پسر محمد زکی طبری که این نسخه خلاصه و دیگر رساله‌های موجود در این دفتر را در 1170ق. نوشته بر پشت نخستین برگ دفتر نو چند سطری از دیباچه را که وی در برخی از نسخ خلاصه الحساب دیده (و در بیشتر نسخه چاپی نیز هست اما در نسخه حاضر دیده نمی‌شود) عینا نقل کرده است.
صحافي شده در اين جلد: شرح خلاصه الحساب، ص 70-80.
تاريخ: 20130708
محل و شماره بازیابی: 178258