شامل التواریخ مظفری(عباسقلی بن محمدتقی سپهر کاشانی، لسان الملک)

شماره بازیابی: 9132
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR10-41739
زبان اثر: فارسی
سر شناسه: س‍پ‍ه‍ر، ع‍ب‍اس‍ق‍ل‍ی‌، 1268-1342ق‌.
عنوان و نام پديدآور: شامل التواریخ مظفری/ عباسقلی بن محمدتقی سپهر کاشانی، لسان الملک
کاتب: : عباسقلی بن محمدتقی سپهر کاشانی، لسان الملک
تاریخ کتابت: ،‌شنبه 5 جمادی‌الثانی 1316ق.
قطع: ‮؛ یک، ‭241‬، یک برگ، اندازه متن: ‭13‬*‭24/5‬، ‭25‬سطر، اندازه جلد: ‭22‬*‭35‬‬.
يادداشتهاي کلي: این اثر نوشته شده به دستور و نام مظفرالدین شاه (1314- 1324ق) و میرزا علی اصغر خان ابراهیم امین السلطان صدراعظم (1275- 1325ق).
با تاریخ ذی‌الحجه الحرام 1316 ق در پایان مقدمه (3ر) و روز چهارشنبه 15 ذی‌الحجه 1316ق تنگوزئیل در پایان فهرست مطالب (7پ) و شنبه 5 جمادی‌الثانی 1316 ق در انجام کتاب.
آغاز متن: «بیان یورت و بیوت و اسامی شعب مردم مغول و قبایل تاتار. باید دانست که مغول در اصل مؤنک اول بوده است که به معنی زاده دل است و این جماعت مغول در اراضی ایغور تا حدود خطا و اورجه ساکن و متوطن».
انجام:«شاهنشاه جوان جوان بخت زینت بخش تاج و تخت مالک ملک کیان ملک الملوک ایران السلطان مظفرالدین پادشاه قاجار خلد الله ملکه و سلطانه الی یوم القرار».
انجامه:«این بنده حقیر عباسقلی سپهر در روز شنبه پنجم شهر جمادی‌الثانیه سال یکهزار و سیصد و شانزدهم هجرت نبوی صلی الله علیه و آله و سلم از نگارش احوال سلطان گیتی ستان چنگیز خان بپرداخت و به درخواست یزدان مشغول نگارش احوال اخلاف او خواهد شد».
تزئینات متن:عناوین مشکی.
رکابه نویسی:دارد.
نوع کاغذ:فرنگی حنایی آهار مهره، با ته نقش روسی.
تزئینات جلد:میشن عنابی ساده، قطر: 2/3.
سپهر ثانی اعنی مشیر افخم راد / که بود یکتا زیر سپهر بینائی
برون شد از پس هفتاد و یک سنه ز جهان / که تنگش بودش گیتی ز گنج دانائی
مشیر افخم تاریخ فوت اوست اگر / سنین عمرش بر این عدد بیافزائی
یک برگ از آغاز و پایان نسخه سفید و نانوشته است.
4مؤلف، کاتب نسخه نیز می‌باشد.
2موضوعات بخش‌ها در حاشیه صفحات نوشته شده و گاهی سطور و عباراتی هم به متن افزوده شده است.
3جزوه‌ها 8 برگی است.
نک: فهرستواره، ج1، ص 632؛ ملی تهران، ج4، ص 103-103 و 133- 134؛ تاریخ سلطنتی، ص 336؛ مجلس، ج10، ص 475.
سپهر ابتدا از خدمات مظفرالدین شاه (1314- 1324ق) تقدیر می‌کند و یاد او را بزرگ می‌دارد. سپس می‌نویسد شاه به تاریخ علاقه بسیاری دارد و بدین سبب من عباسقلی سپهر وزیر تألیفات خاصه و تواریخ دولتیه و دارالشورای کبری به امر ایشان چندین کتاب در علم تاریخ نوشتم: «مقرر فرمود تاریخ آیین اکبری و تاج المآثر را که منبع انشاء و حاوی پاره‌ای اصطلاحات بعیده است به لسان قوم و زبان یوم مختصر کرده به مختصر مظفری موسوم و مطالب آن دو مجلد را که متجاوز از هفتاد هزار بیت است به پانزده هزار بیت به رشته تحریر درآورد و نیز کتاب محمود التواریخ مظفری را در شرح حال سلطان محمود سبکتکین و سلوک الملوک مظفری را در ضبط اقوال سلاطین معدلت آیین و حکما و دانشمندان پیشین تألیف و تحفه مظفری را که جامع صنوف اشعار و برای ادبا و ظرفا و ندما و اهل انشاء در هر کاری به کار است فراهم نمود. و از آن پس به نگارش تاریخ سلاطین عظامی که از ابتدای دولت اسلام بوده‌اند تا این زمان مبارک امر فرمودند این غلام عبودیت فرجام به نگارش احوال سلاطین مغول که با این سلطنت ابد آیت به یک رشته نسب پیوسته می‌شوند شروع ورزید و به شامل التواریخ مظفری موسوم ساخت. و شرح حال سلطان گیتی ستان چنگیز خان را با آباء و اجداد عظامش تا به حضرت نوح (ع) در بیست هزار بیت مسطور داشت».
جلد اول (بخش مغول). شامل: مقدمه (1پ- 3ر)، فهرست جلد اول (4پ- 7پ)، و متن (12پ- 241ر).
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:آغاز مقدمه: «الحمدلله رب العالمین و الصلوه و السلام علی اشرف الرسل محمد سید المرسلین و افضل الاولیاء علی امیرالمؤمنین … و بعد چون بانی مبانی عدل و داد و ثانی جمشید و کیقباد افتخار دودمان کیانی».
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: نام کتاب در لبه نسخه: «جلد اول تاریخ مغول از شامل التواریخ» آمده است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1ابتدای نسخه 3 بیت ماده تاریخ وفات سپهر ثانی مشیر افخم مؤلف کتاب از مرحوم صدرالافاضل تبریزی که آن را سلطان القرایی به نقل از فخرالدین [نصیری] نواده مرحوم صدرالافاضل در طهران در منزل جواد آقا کمالیان شنیده و در 22/5/1331 در تبریز نوشته است:
مشخصات اثر:
شکل و سجع مهر:
یادداشتهای تملک:
متن يادداشت:
در برگ‌های 3 ر و 7 پ و پایان نسخه مهر بیضوی مؤلف به نقش: «مشیر افخم عباسقلی سپهر عضدالدوله الشریف ابن محمدتقی لسان الملک بن محمدعلی ابن رفیع‌الدوله ابن محمدعلی ابن محمدرضا» دیده می‌شود.
دارای مهر کتابخانه جعفر سلطان القرایی.
نسخه از جعفر سلطان القرایی در آذر 1348ش خریداری شده است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 2/ 29، صفحه 793- 794.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: تاریخ پادشاهان پس از اسلام تا روزگار مؤلف است.
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): تاریخ
تاريخ: 20150915
محل و شماره بازیابی: 185381