شرح الرساله الوضعيه العضديه = شرح رساله في الوضع (از: علاءالدين علي بن محمد سمرقندي رومي قسطنطيني مشهور به «قوشچي»)

شماره بازیابی: 435/1ک
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‏‫10-3627‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: شرح الرساله الوضعیه العضدیه = شرح رساله فی الوضع [ نسخه خطی]/ از: علاءالدین علی بن محمد سمرقندی رومی قسطنطینی مشهور به «قوشچی»
کاتب: : کاتب: محمد بن علی بن مصطفی
تاریخ کتابت: ، تاریخ کتابت: اواخر سده‌ی 11ق.
نام خاص و کميت اثر: 17 (1ب – 17ب) برگ، 17 سطر
قطع:
؛‏‫21/5*15سم‬
؛خشتی.
يادداشتهاي کلي: ناگفته نماند که این اثر در سال‌های 1259، 1267 و 1285ق در استانبول به چاپ رسیده است.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1«الحمدلله الذی خص الانسان معرفه اوضاع الکلام و مبانیه و جعل الحروف اصول کلمته و ظروف معانیه و الصلوه علی… و بعد فلما شاع فی الامصار و ظهر ظهور الشمس فی الانهار الرساله العضدیه التی افادها المولی المحقق … عضدالحق و الدین … و کانت مشتمله علی مسائل دقیقه و تحقیقات عمیقه مع غایه الایجاز … فنوال المیر بده عین … مغیث الدوله و الدین الامیر عبدالکریم … قال المصنف بعد التسمیه هذه فائده المشار الیه بهذه العبارات التی اراد کتابتها…».
2«… و انما الاستعمال ههنا فی شخص فلایکون جزئیا یخلاف زید فانه جزئی لوشعه لذلک الشخص و کذا الحال مثال هذه الصوره: تمت الرساله بعون الله تعالی».
تزئینات متن:‏‫عنوان‌ها و نشانی‌ها قرمز؛ اندازه متن: 5/13*5/7سم.‬
نوع کاغذ:فرنگی سفید.
تزئینات جلد:مقوایی با روکش کاغذی کرم؛ عطف تیماج قهوه‌ای فرسوده دارای لبه برگردان.
وضعیت استنساخ نسخه: محل کتابت نامعلوم است؛ رقم کاتب: «تمت … فی مدرسه لادیق فی ید محمد بن علی بن مصطفی غفرالله له و لوالدیه و احسن الیهما و الیه».
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 2این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده است و حاشیه نویسی‌هایی با نشان‌های «شرح، حاشیه، میر ابوالبقاء، عبدالغفور، منه، احمد طرسوسی رحمه الله، رم رحمه الله، ایرانی، سید علی رحمه الله، جلال‌الدین، عصام‌الدین، عبدالرحمن، حامد چلبی، فناری و…» دارد.
مشخصات اثر:
یادداشتهای تملک:
شکل و سجع مهر:
متن يادداشت:
در آغاز تملک «شیخ یعقوب»، «… پاشازاده» و «اسعد» در سال 1097ق.
مهر بیضی ناخوانا آمده است.
يادداشت عمليات: آثار رطوبت بر برگ‌ها مشهود است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 2/40، صفحه 142 – 143.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: شرح الرساله الوضعیه، تالیف قاضی عضدالدین ابوالفضل عبدالرحمن بن احمد ایجی شیرازی مشهور به «عضدی» (د. 756ق) در موضوع کیفیت وضع الفاظ از نقطه نظر علم بیان و بلاغت است که به نام امیر مغیث‌الدین عبدالکریم (گویا در سمرقند) تالیف گردیده است. باید افزود که در نادری از سرچشمه‌ها از جمله، حاجی خلیفه شارح را ابوالقاسم ابراهیم بن محمد لیثی سمرقندی (د. پس از 888ق) ثبت نموده است و سرآغاز اثر نیز با نسخه‌ی مورد بحث کاملا منطبق است؛ لیکن اولا در بسیاری از سرچشمه‌ها و نسخه‌های دستنویس، از جمله همین نسخه‌ی مورد بحث، این اثر از علاءالدین علی قوشچی دانسته شده است؛ ثانیا نسخه‌هایی از شرح الرساله الوضعیه منسوب به ابوالقاسم لیثی در برخی کتابخانه‌ها، همچون نسخه‌ی شماره‌ی «6/9899» کتابخانه‌ی آیت‌الله العظمی مرعشی (ره) سرآغاز آن‌ها کاملا با نسخه‌ی مورد بحث متفاوت است. گفتنی است که الیان سرکیس اثری چاپی از قوشچی با عنوان الحاشیه الجدیده علی شرح الرساله العضدیه (چاپ استانبول 1267ق) معرفی نموده است که نشان می‌دهد قوشچی بر شرح بوالقاسم لیثی تحشیه‌ای جدید نوشته است که بر فرض صحت و ثبوت آن، تعارضی با شرح مستقل قوشچی بر الرساله الوضعیه نیست؛ بلکه می‌تواند چنین باشد که قوشچی، افزون بر شرح خود، مجددا یک بار نیز بر شرح لیثی حاشیه نوشته است، و الله اعلم، به هر تقدیر از این اثر در این کتابخانه، سه نسخه‌ی دیگر به شماره‌های «1/775ط»، «7/14110» و «1/379 کریم‌زاده» موجود است.
صحافي شده در اين جلد: شرح الرساله الوضعیه العضدیه = شرح رساله فی الوضع/ عصام‌الدین ابراهیم بن محمد بن عربشاه اسفراینی سمرقندی مشهور به «ابن عربشاه»
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): ادبیات عرب – بلاغت
محل و شماره بازیابی: 1210819