شرح القسطاس(شمس‌الدين محمد بن اشرف سمرقندي)

شماره بازیابی: 3859
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-36163‬‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: شرح القسطاس/ شمس‌الدین محمد بن اشرف سمرقندی
تاریخ کتابت: قرن 13ق.
قطع: ‮خشتی. ‭15/5‬*‭21‬سم. ‭371‬ص. ‭25‬س.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1الحمدلله رب العالمین… و بعد فان حصول السعادات الابدیه… انما یتوقع باکتشاف الکمالات العلمیه… و ذلک موقوف علی صحیح النظر الموقوف بیانه علی المنطق… و قد صنفت فیما مضی کتاب القسطاس فی المنطق مشتملا علی خلاصه آراء المتقدمین و المتاخرین مع ابحاث بدیعه و شکوک صعبه لا محیص لطالب الحق عن تعلمها… و المحصلون… قد التمسوا مرارا ان نشرح لهم دقائقه… الی ان اشاربه من خصه الله بالعنایه… قال و هو مرتب علی مقدمه و مقالتین الاولی فی التصورات و الثانیه فی التصدیقات اقول لما کان المنطق اکتساب المجهولات… .
2… (نسخه حاضر) المغالطه الثامنه فی اخذ ما بالقوه مکان ما بالفعل… الجزء الذی لا یتجزی موجود لان الجسم اما ان یکون منقسما الی غیر النهایه او یکون منتهی القسمه لا جائز ان یکون منقسما الی غیر النهایه و الالزم انحصار ما لا یتناهی من الحاضرین لان ما لا یتناهی.
تزئینات متن:عناوین شنگرف.
تزئینات نسخه:برگ اول نسخه تازه‌تر و با قلمی درشت‌تر است.
صفحات مجدول است با قلم شنگرف و آبی و یک برگ سفید آخر نیز به همین گونه مجدول است.
نوع کاغذ:فرنگی آهار مهره شده.
تزئینات جلد:روغنی با زمینه سیاه.
نک: بروکلمان، 1/ 468؛ و ذیل 1/ 890؛ برلین (اهلوارث)، 5166؛ آستان قدس، 1/ 42 (منطق)؛ ظاهریه (فلسفه و منطق و آداب البحث تالیف دکتر عزت حسن)، 156؛ بانکی‌پور، 21 ص 38 – 39.
سمرقندی در مسلک 12 (= توابع قیاس) از رساله خود، از آداب البحث یاد می‌کند و فهرست مطالب آن را می‌آورد.
سپس از خواجه نصیر طوسی و مطالع ارموی و نجم نخجوانی یاد می‌کند، نسخه‌ای از متن قسطاس در فهرست ظاهریه (قسم فلسفه و منطق و آداب البحث) با عنوان قسطاس الافکار فی تحقیق الاسرار معرفی شده است.
در فهرست برلین بنام قسطاس المیزان است و بروکلمان نام آن را میزان القسطاس یاد می‌کند. در بانکی‌پور نسخه‌ای از قسطاس و نسخه‌ای است از شرح قسطاس و به ترتیب با شماره‌های 2264 – 2265 معرفی شده است و به نوشته فهرست، در مقدمه شرح قسطاس از عمادالدین بن جمال‌الدین محمد مومنی یاد شده و دیباجه نسخه برلین (ش 5166) ابراهیم بن جمال‌الدین محمد مومنی.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ ریز.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1پشت برگ اول چند یادداشت و از آن جمله سه بیت به فارسی است که صاحب روضات آنها را از راغب اصفهانی دانسته است.
يادداشت عمليات: جلد مندرس است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد ششم، صفحه 4890.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: وی نخست کتاب القسطاس را در یک مقدمه و دو مقاله در منطق نوشته و سپس این کتاب را در شرح آن تالیف کرد و در دیباجه آن از عمادالدوله و الدین زکی ابراهیم بن الصدر الشهید جمال محمد مومنی یاد می‌کند.
تاريخ: 20140315
محل و شماره بازیابی: 125871