شرح حوراء لشرح زوراء [(از: شجاع‌الدین حسینی اصفهانی (ز: 998ق.))

شماره بازیابی: 17565/2
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-27077‬‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: شرح حوراء لشرح زوراء [[نسخه خطی]/ از: شجاع‌الدین حسینی اصفهانی (ز: 998ق.)
کاتب: شمس‌الدین ابن محمود شیرازی متخلص به خروس.
تاریخ کتابت: 9 محرم 998ق.
نام خاص و کميت اثر: ص 93-120.
قطع: ‮‭16‬*‭22‬سم. ‭60‬گ. ‭17‬س.‬
يادداشتهاي کلي: رساله زوراء را ضمن سبع رسائل دوانی مرکز نشر میراث مکتوب در 1381ش. چاپ کرده است. شرح دوانی بر رساله زوراء، الحوراء فی شرح الزوراء نام دارد که نسخه‌ای از آن در کتابخانه مجلس به شماره 17/ 510 مجموعه کریم‌زاده تبریزی نگهداری می‌شود.
تالیف این شرح در اول محرم 998ق. شروع شده و در سوم محرم همان سال به پایان رسیده و نسخه حاضر در 9 محرم 998ق. کتابت شده است.
1آغاز افتاده نسخه حاضر: می‌شوم و ماشوم بوده اکثر اخوان و اهل این بنده در آنجا متفرق شده… بسم‌الله الرحمن الرحیم و به نستعین فی التتمیم. تمهید عله و فاعل شیء یعنی کننده شیء ناچارست…
2فراموش مکن از دعای خیر و فاتحه جهت حسن خاتمه. تمام شد این رساله به حسن خاتمه خدایا خاتمه همه را بخیر گردان و همه را توفیق علم نافع و عمل صالح روزی کن و چراغ هدایت رفیق کن همگنان را تا بروشنایی آن این راه را قطع توانند کرد بحق پیغامبر و یاران و تابعان ایشان علیهم صلوات الله الملک المنان.
3قد تم تسویده علی ید مسوده المستجیر ببیت الله اجاره عمن جاره و اصره علی ما سره فقیر کرم الغنی شجاع الحسینی فی ثالث شهر محرم الحرام منه بالاتمام من شهور سنه ثمان و تسعین و تسعمائه و کان الشروع فی زبور المزبور غره الشهر المذکور و التوکل علی الملک الغفور.
تزئینات متن:عناوین شنگرف.
تزئینات جلد:تیماج حنایی یک لا عطف تیماج قرمز.
2تصحیحات و اضافات و حواشی در حاشیه.
نک: مجلس، ش 6/ 1836 و 9/ 1837 و 48/ 1805 و 74/ 4900 و 52/ 5283؛ ذریعه، 13/ 303؛ کشف الظنون، 2/ 957؛ کتابشناسی مکتب فلسفی شیراز، 91-93.
نسخه‌های شناسایی شده از این شرح:
1. نسخه شماره 5/ 1229 کتابخانه مدرسه سپهسالار، کتابت در 14 رمضان 1012ق.
2. نسخه کتابخانه ولی‌الدین استانبول ترکیه، کتابت در 18 جمادی الثانی 1003ق. که منزوی در فهرستواره (ج7 ص319-320) از آن به عنوان حوراییه = شرح رساله الحورای دوانی یاد کرده است.
3. نسخه شماره 4/ 1994/ ف کتابخانه ملی، کتابت در سال‌های 1040-1045ق. که در فهرست آنجا (ج4 ص496-497) به عنوان شرح حورا لشرح زوراء معرفی شده است.
4. نسخه شماره 2/ 17565 کتابخانه مجلس (نسخه حاضر) که اقدم نسخ است با تاریخ کتابت 9 محرم 998ق. و در انجامه آن یادداشتی از شارح آمده که در بخش نسخه‌شناسی نقل می‌شود.
رساله حاضر شرح مختصری است بر حوراء در شرح زوراء دوانی با عناوین «تمهید، تذکره، استبصار، ازاحه وهم، اناره فهم، شک و تحقیق، رمز، تکمله، ختم و وصیت».
شارح گوید: «از عهد جوانی همیشه در طلب حقیقت پویا از شهری به شهری حق را جویا بودم تا آنکه به حلب افتادم و در آن شهر دوستی از من خواست که به شرح حوراء بپردازم چه اصل آن به حدی مختصر است که ایجاز به اعجاز کشیده است. من به شرح پرداختم و هنوز به پایان نرفته طاعون به شهر افتاد، ناچار رخت از شام بردم و در مکه بار انداختم و متوجه شدم که پیمانی که بر شرح حوراء بسته‌ام، لذا دست به تحریز شرح فارسی آن زدم و از مطالب موجز کتاب پرده برداشتم و تا آنجا که امانت اجازه می‌داد دست در اصل کتاب بردم».
شارح در مقدمه خود، اصطلاحات و عناوین بکار برده در شرح را توضیح می‌دهد: «اول بیان عنوانات کتاب کنیم. اما «تمهید» عبارتست از بیان مقدمه که فایده کند در مطالب آتیه و «تذکره و استبصار» عبارتست از ایضاح قاعده قرار داده شده میان علما که این فصل مذکر آن باشد و «تنبیه» اشاره است به نکته خفیه در فایده سابقه و «تبصره» اشارت است بآنچه لازم آید از بحث سابق و «ازاحه وهم» ازاله شک است بر سخن سابق و «اناره فهم» برانگیزانید ادراک است بواسطه دریافتن کلام لاحق و «بسط» گسترانیدن اصل فرش سخنان آینده است و «کشف» غطا برداشتن پرده از سخنان مخفیه و برین قیاس کن سایر عبارات و اشارات را».
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1آغاز رساله از نسخه کتابخانه ملی و سپهسالار: بسمله. ستایش و سپاس آنرا سزد که همه سپاس و ستایشها ازوست… و بعد فقیر کرم غنی شجاع حسینی.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1خط خوردگی در متن.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 48، صفحه 239-240.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: الزوراء = تنبیه الرافدین رساله مختصر فلسفی عرفانی است از آثار جلا‌الدین محمدبن اسعد دوانی (908ق.) که خودش و دیگران بر آن حواشی و شروحی نگاشته‌اند.
صحافي شده با: حاشیه انوار التنزیل/ ناشناس1046168
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): فلسفه و عرفان
تاريخ: 20121225
محل و شماره بازیابی: 1208730