شرح رساله العلم

شماره بازیابی: ‮‭1717/4‬‬
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‮‭10-24066‬‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: شرح رساله العلم
تاریخ کتابت: ٬ گویا در قرن11ق.
نام خاص و کميت اثر: (206پ-225ر).
قطع: ‮؛ وزیری کوچک. ‭14/5‬*‭22‬سم‬. 228گ. 21س.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1آغاز دیباچه جمال الدین بحرانی: الحمدلله علی ما اولانا من ملامح مناهج التوفیق … .
1آغاز پاسخ خواجه: (بسمله) اتانی کتاب فی البلاغه منته الی غایه لیست تقارب بالوصف … و لناخذ فی مضغ کلام صاحب الرساله فصلا فصلا و تقریر ما یتقرر عندی منه او یرد علیه … قال صاحب الرساله … اعلم ادام الله هدایتک … .
2… و انما اوردت هذه المسائل اقتفاء لکلام اهل البحث عن هذه المسائل و لنختم الکلام ههنا و الحمدلله و لی التوفیق … و اصحابه التابعین.
نوع کاغذ:آهار مهره شکری رنگ و ضخیم.
تزئینات جلد:تیماجی قرمز روشن.
1بر کنار برخی صفحات تعلیقات٬ عنوان‌های متناسب با موضوع تعلیقه‌های همان صفحه نوشته شده و «تعلیق‌ها» با قلم قرمز است.
2برخی از سطور در حاشیه اصلاح و یا تصحیح شده.
ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه 2270.
این نسخه به ترتیب شامل دیباچه علی بن سلیمان٬ رساله احمد بن سعاده٬ رساله خواجه در شرح رساله العلم و پاسخ به علی بن سلیمان است. در کنار بسیاری از صفحات فاصله رساله سقطات متن جبران گردیده.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ و ثلث.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1بر پشت نخستین برگ چند سطر یادداشت بوده که سیاه کرده‌اند.
مشخصات اثر:
یادداشتهای تملک:
شکل و سجع مهر:
متن يادداشت:
این نسخه جزء کتب مرحوم تنکابنی بوده و یادداشت‌های او بر پشت برگ‌های اضافی آغاز و میان نسخه دیده می‌شود.
مهر بزرگ و مدوری در نسخه دیده می‌شود که نقش آن به درستی خوانا نیست.
يادداشت عمليات: گوشه بالای چند برگ از اول و آخر نسخه وصالی شده و رطوبت دیده ولی به سطور آسیبی نرسیده.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: نک: ذریعه 13/ 287-288؛ کشف الحجب و الاستار ص335؛ احوال و آثار خواجه از مدرس رضوی ص 55، 110، 124، 268-270؛ دانشگاه 3/ 180-181 و 634، 6/ 2560، 9/ 1335، ش 1/ 2539، ص 881، ش 21/ 2198، 11/ 2108، ش 2/ 3153؛ ادبیات ص 334؛ مجموعه حکمت در ادبیات ص59؛ مجلس ش 1/ 1862.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: احمد بن سعاده بحرانی در مسئله علم تحقیق کرده و اصلی ساخته و بر اصل مذکور 24 مسئله متفرع گردانیده و این 24 مسئله را در آخر رساله خود فهرست وار یاد کرد ولی خود نتوانست و توفیق نیافت و پس از درگذشت او اسماعیل بن سلیمان بحرانی ملقب به جمال الدین که خود شاگرد احمد بن سعاده و استاد کمال الدین بن میثم بحرانی بود نوشته استاد را عینا به نزد خواجه نصیر طوسی فرستاد تا وی درباره تفریعات مذکور تحقیق کند و برای آن 24 مسئله شرح نویسد. خواجه نامه جمال الدین بحرانی را با نامه ای مبسوط پاسخ گفت و سپس به شرح و تعلیق بر تمام رساله علم بحرانی شرح و تعلیق نگاشت (و به نوشتن تفصیل 24 مسئله مزبور بسنده نکرد). جمال الدین علی بحرانی کتاب استاد خود را به ضمیمه پاسخ خواجه به نامه خود و رساله خواجه در شرح رساله علم به صورت یک رساله (کتاب مورد سخن) درآورد و بر آن دیباچه‌ای نوشت. در بسیاری از نسخ در آغاز رساله و یا در آغاز شرح خواجه به جای قال جمال الدین علی بن سلیمان «قال کمال الدین علی بن میثم» است و آن موجب آن شده است که برخی مانند صاحب کشف الحجب (ص 335) مولف رساله العلم را کمال الدین بن میثم بحرانی شاگرد جمال الدین بن سلیمان تصور کنند.
صحافي شده با: مصارع المصارع/ خواجه نصیرالدین طوسی1036261
محل و شماره بازیابی: 126023