شرح شرح ملخص (از: شيخ بهاءالدين محمد عاملي.)

شماره بازیابی: ‭3280/13‬
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭10-30874‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: شرح شرح ملخص [نسخه خطی]/ از: شیخ بهاءالدین محمد عاملی.
کاتب: عبدالعلی قزوینی لاسجردی (لاسگردی).
تاریخ کتابت: 1238ق.
نام خاص و کميت اثر: ص 182-209.
قطع: ‮رقعی. ‭11‬*‭15/5‬سم. ‭323‬ص. سطور مختلف. ‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1بسمله نحمدک یا من جعل الارض مهادا و الجبال اوتادا (اما بعد) فان افقر عبادالله الغنی بهاءالدین محمد العاملی… یقول بینما الخاطر یموج فی مسارح الانظار… اذ دفع النظر القاصر… علی البحث المشتهر فی الاقطار… اعنی بحث نسبه ارتفاع اعظم الجبال الی قطر الارض من شرح الچغمینی للمحقق الرومی… فوجدته قد حقق العام و دقق الکلام علی وجه لا مزید علیه و نهج لم یسبق الیه حتی اذعن له علماء الاعصار… و اعتقدوا انه اتی بما لم یتنبه له المتقدمون… و قد کنت اعلم ان اذعانهم لذلک الکلام فی غیر موضعه… .
2… و لعمری لقد افرط الشارح الفاضل فی التشنیع علی ذینک المحققین کما تری و قد عرفت بما تلوناه ان تشنیعه منعکس علیه و بضاعته مردوده الیه و ان المحققین المذکورین بریان عن الغفله و الاهمال و الله اعلم بتحقیق الحال… روحی فداهم.
3قد وقع الفراغ من تسوید هذه الرساله فی یوم الاثنین فی دارالسلطنه اصفهان فی مدرسه الجده الکبیره علی ید الحقیر… عبدالعلی قزوینی لاسجردی فی سنه 1238.
نوع کاغذ:اصفهانی (شماره فرنگی سفید).
تزئینات جلد:تیماج مشکی بدون مقوا.
بر پشت برگ اول دفتر نوشته‌هایی دارد از آن جمله است فهرست رساله‌های موجود در دفتر و نقلی از حاشیه ابن هیثم در تحریر اقلیدس به واسطه تحریر اصول اقلیدس به قلم محقق نسفی عناوین و اشکال هندسی در رساله‌ها همه به شنگرف است.
در زیر رقم کاتب صورت خط مولف در پایان شرح چغمینی نقل شده و نشان می‌دهد که شیخ بهائی در 990 در اصفهان آن را به پایان رسانیده.
2در کنار صفحات این نسخه از خلاصه، حاشیه‌هایی به نقل از شرح شمس‌الدین علی خلخالی، و جواد و حاشیه‌هایی به فارسی از عطاءالله (کاتب نسخه) بر پشت و روی یک برگ کوچک الصاقی پس از ص 6 نوشته شده. بر یک برگ الصاقی دیگر (پس از ص 14) ارقام و نوشته‌های بدون نشان دیده می‌شود.
حواشی مولف در کنار صفحات رساله نیز (با نشان منه رحمه الله) دیده می‌شود.
نک: ذریعه، 13/ 333-334؛ مجلس، ش 13/ 3280.
این شرح شیخ بهائی متعلق به مبحث «نسبت ارتفاع بزرگترین کوه‌های زمین با قطر زمین» است. در امل الامل شرح بر شرح محقق رومی بر چغمینی در شمار مولفات شیخ بهائی به نقل از حدیقه هلالیه خود او یاد شده. در ذریعه نیز شرح ملخص چغمینی از بهائی یاد شده و در این دو مدرک روشن نشده است که این شرح تنها بر یک مبحث از شرح چغمینی است در ذیل حواشی تشریح الافلاک (نسخه ش 10 این دفتر)، از شرح شیخ بهائی بر شرح چغمینی فقراتی نقل شده است. تصور می‌شود همین شرج است که در برخی از مدارک به نام شرح شرح چغمینی و در برخی به نام شرح چغمینی یاد شده.
شیخ بهائی تحقیقی را که قاضی‌زاده در بحث «نسبت ارتفاع بلندترین قله‌ها با قطر زمین» کرده و مورد تحسین و اعجاب همه دانشمندان آن زمان شده خرده گرفته و آن را نادرست دانسته و خود تحقیقی دیگر دارد و برای اثبات نظر خود سه مقدمه یاد کرده و پس از آن، عبارات قاضی‌زاده را در شرح این بحث از چغمینی با سخن خود آمیخته و به شر و نقل آن پرداخته است.
وضعیت استنساخ نسخه: این نسخه به قلم نویسنده دیگری است جز عطاءالله اصفهانی بلکه به خط شکسته نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ و نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1عطاءالله اصفهانی که خود مردی اهل فضل بوده، کتاب‌های بسیار در دست داشته و فقراتی از آنها در حواشی 25 رساله‌ای که در این دفتر رونویس کرده نوشته. همه صفحات این دفتر با یک قلم نیست گاه نسخ و گاه شکسته نستعلیق و گاه ریز یا درشت است و در ذیل بیشتر رساله‌ها رقم دارد. یادداشت‌هایی نیز خود او در توضیح یا نقد مطالب کتاب‌ها دارد.
مشخصات اثر: شکل و سجع مهر:
متن يادداشت: مهر بیضی کوچک کاتب نیز با نقش «عطاءالله» و تاریخ 1192ق. در برخی از برگ‌ها دیده می‌شود.
يادداشت عمليات: ‏در برخی از برگ‌ها آثار رطوبت دیده می‌شود اما به نوشته‌ها آسیب نرسیده.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه 4257-4262.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: این نسخه بر شرح قاضی‌زاده موسی بن محمود رومی بر ملخص محمود بن محمد چغمینی.
صحافي شده با: خلاصه الحساب/ شیخ بهاءالدین عاملی 498380
تاريخ: 20130708
محل و شماره بازیابی: 178258