شرح طوالع الانوار = مطالع الانظار (شارح: شمس‌الدين محمود اصفهاني (د: 749ق) صاحب شرح قديم بر تجريد.)

نبذة عن كتاب شرح طوالع الانوار = مطالع الانظار (شارح: شمس‌الدين محمود اصفهاني (د: 749ق) صاحب شرح قديم بر تجريد.)

شماره بازیابی: 1693
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭10-17674‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: شرح طوالع الانوار = مطالع الانظار [نسخه خطی]/ شارح: شمس‌الدین محمود اصفهانی (د: 749ق) صاحب شرح قدیم بر تجرید.
تاریخ کتابت: ، 808ق.
قطع: ؛ وزیری. 18*27 سم.231 ص. 31س.
يادداشتهاي کلي: اصفهانی این کتاب را برای محمد بن قلاوون ملقب به الملک الناصر پرداخته و گویا در آغاز کتاب از او نام آورده (ش. 1777 برلین) اما در نسخی که تاکنون به نظر نگارنده رسیده موجود نیست.
در فهرست برلین شماره مزبور آغاز کتاب چنین است : «الحمد لله الذی توحد بوجوب الوجود و دوام البقاء اما بعد فان ارباب العقل متطابقون و اصحاب النقل متوافقون قال الحمد لمن وجب وجوده». و نسخه‌های ما بدین گونه آغاز می‌شود: الصلوه علی سیدنا محمد و آله و صحبه الطاهرین قال الحمد لمن وجب الوجوه اقول ضمن هذه الخطبه… .» چلپی اول کتاب را از «قال الحمد لمن وجب وجودم نقل کرده است، انجام: …و بهثنا مع الذین انعم الله علیهم و حسن اولائک رفیقا.
اصفهانی چند سطر پایان کتاب طوالع الانوار را عینا در ذیل کتاب خود گذارده است. درباره شمس‌الدین محمود مولف این کتاب، نک: اعلام زرکلی، چ 2، 8/ 52- 53. به جز اصفهانی چند تن دیگر از دانشمندان نیز طوالع بیضاوی را شرح کرده‌اند و بیشتر آنها در کشف الظنون یاد شده و ما از میان شرح‌های طوالع از این نسخه‌ها اطلاع داریم: 1. شرح فرغانی، برهان‍اصفهانی چند سطر پایان کتاب طوالع الانوار را عینا در ذیل کتاب خود گذارده است. درباره شمس‌الدین محمود مولف این کتاب، نک: اعلام زرکلی، چ 2، 8/ 52- 53. به جز اصفهانی چند تن دیگر از دانشمندان نیز طوالع بیضاوی را شرح کرده‌اند و بیشتر آنها در کشف الظنون یاد شده و ما از میان شرح‌های طوالع از این نسخه‌ها اطلاع داریم: 1. شرح فرغانی، برهان‌الدین عبیدالله محمد شافعی که آغازش چنین است: «احمد الله حمدا یتقاصر عن ادراک غایته عقول العقلاء… .» (فلوگل، فهرست کتابخانه کوپر یلی اوغلو، ص 123؛ لاله‌لی، ص 366، 453؛ فهرست نسخ عربی برلین، ش 1775، 1776، 1770؛ کشف الظنون؛ دانشگاه، 3/ 592- 593؛ مجلس، ش 93؛ نسخه مجلس را مولف فهرست مزبور نشناخته و در فهرست دانشگاه نیز همچنان ناشناس نقل شده است.
2. نشرالطوالع تالیف ساچقلی‌زاده مرعشی، آغاز: خیر الکلام حمد لمن خلق الانام و بعد فیقول محمد المرعشی ان علم الکلام مع انه حافظ لعقائد الاسلام… .نک: نسخ عربی کتابخانه برلین، ش 1790؛ فلوگل، ص 511- 102؛ در کشف الظنون نام این کتاب نیامده.
3. شرح طوالع تالیف زین‌الدین ابوالحسن علی موصلی معروف به ابن شیخ العربیه ملقب به حدیثی یا دارالحدیثی (نسخه‌ای از آن در این فهرست معرفی می‌شود). نک: فلوگل، ذیل کشف الظنون، ص 56، 238، 308، 509.
4. شرح قاضی میر حسین میبدی. نک: دانشگاه، 3/ 593؛ فلوگل، 166.
‏ 5. شرح بدرالدین تستری.
6. شرح طالشی (فلوگل، 56، 238، 308، 509)
7. شرح حاجی پاشا (فلوگل، 167)
8. شرح لاری. (فلوگل، 309)
9. شرح مبارک شاه. (فلوگل، 302)
10. تفتیح الافکار. (فلوگل، 56 و 511)
11. شرح نظام شامی. (فلوگل، 339).
صحائف مواقف، «ه م » و «ه ح» دیده می‌شود.
2…و حسن اولئک رفیقا و الله اعلم بالصواب و الیه المرجع و المآب.
تزئینات جلد:تیماجی قرمز رنگ.
نوع کاغذ:سمرقندی ضخیم شکری رنگ.
ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه 2231- 2232.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1الحمد لله قال الحمد لمن وجب… .
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: ‏
وضعیت استنساخ نسخه: ‏ نسخه‌ای است کامل و قدیم و کاتب در ذیل آن چنین نوشته: تمت هذه النسخه علی ید الضعیف الحقیر اعنی ابولفضل بن جاوید (یا خاوند) زاده بن محمد بن محمود الصدیق. تعدادی از برگ‌ها که در تجدید کتابت شده به خط کاتبی بی‌اطلاع و غلط‌نویس است.این قسمت در نیمه ص 97 پایان یافته و کاتب برای اینکه خواننده دچار اشتباه نشود و ارتباط مطلب را با صفحه بعد گسسته نپندارد نوشته است «صح البیاض» و سپس چنین نگاشته: «کتبت هذه الاجزاء فی التاریخ ماه…؟ مبارک الصفر بالظفر علی ید الضعیف النحیف علی بن فضلاه…؟ (کذا) ابن مولانا علی المعروف بخراسانی بلده سمرقند حماه عن الافات سنه اربع و ثلاثین و ثمان ماه» و اینها همه علاوه خط و کاغذ علائم آن است که این قسمت تجدید کتابت شده.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ تحریری نزدیک به تعلیق.
صحافی و دسترس پذیر بودن اثر: ‏
يادداشتهاي مربوط به عنوانهاي مرتبط: ‏
مشخصات اثر: شکل و سجع مهر:
متن يادداشت: بر کنار بیشتر صفحات نسخه تعلیقات بسیاری بدون امضا و یا با امضاهای «سف» (شاید رمز اسفراینی صاحب حاشیه بر مطالع الانظار حدیثی یکی از شارحان طوالع).
يادداشت عمليات: بسیاری از برگ‌ها رطوبت دیده ولی به سطرها آسیبی نرسیده است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: نک: معجم المطبوعات، 454؛ آستان قدس ج 4 ش 817، حقوق، 969؛ برلین ش 1772- 1778، کشف الظنون، طوالع الانوار.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: شرح است بر طوالع بیضاوی (ش 1696 این فهرست).
تاريخ: 20120816
محل و شماره بازیابی: 124017