شرح قصيده العروس

نبذة عن كتاب شرح قصيده العروس

شماره بازیابی: 8951/24
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-21134‬‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: شرح قصیده العروس [نسخه خطی]
کاتب: میرزا علیرضای رشتی مستوفی دیوان
تاریخ کتابت: صبح شنبه 15 محرم 1250ق.
نام خاص و کميت اثر: 127پ – 129ر.
قطع: ‮شش، ‭235‬، یک برگ، ‭17/9‬*‭28/6‬، ‭27‬ سطر، ‭10/5‬*‭20/5‬‬.
يادداشتهاي کلي: (بنا بر نوشته فرهاد میرزا نام کاتب در آغاز نسخه آمده است).
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1قال خالد بن صفوان القناص هذه القصیده التی سمتها العرب العروس و قال بعض اهل الادب من حفظ هذه القصیده و لم یقل الشعر کفی به عیا و ذلک لانه جمع فی القصیده کلام العرب فی صفاتهم و ما جاء عنهم من العربان فی اشعارهم و مصنفاتهم.
عوجا علی طلل بالقفص خلانی/ اقوی فقطانه آرال هیقان
عوجا قفا او اعطفا و الطلل ما شخص من اثر البنا شخص الرجل من اعلاه و منه قیل حیا الله طللیک.
2ای اخذوا فی الزمر لما استقر بهم المجلس فلانوا و طابو اذ العنصر الاصل.
قال الذی طرب بالقول لا کذب/ الحمدلله شکرا کل ازمان
3تمت القصیده و الحمدلله رب العالمین قد فرغت من تسویده صبیحه یوم السبت منتصف شهر محرم الحرام سنه 1250 و الحمدلله اولا و اخرا و ظاهرا و باطنا و الصلوه علی محمد و اله الطاهرین والسلام علی من اتبع الهدی.
تزئینات متن:عناوین و نشانیها و در بعضی از رساله‌های گزارشی ابیات اصلی به قلم شنگرف.
عناوین پیش از رنگ‌نویسی در حاشیه با قلم سیاه نوشته شده بوده است.
تزئینات نسخه:سطراندازی شده با قلم آهنی.
رکابه نویسی:دارد.
نوع کاغذ:حنایی آهار مهره نازک.
تزئینات جلد:‮میشن قهوه‌ای مقوایی ساده. قطر: ‭3/2‬‬.
جزوها 8 برگی.
بالای بیشتر صفحات جملات و کلماتی همچون «هو»، «یا علی مدد»، «یا علی ادرکنی»، «رب یسر یا علی مدد»، «رب یسر» و مانند آنها نوشته شده است.
در آغازین برگ نسخه فرهاد میرزا کاتب نسخه را هم معرفی کرده است: «هو. این مجموعه که مشتمل بر اشعار عرب و مکاتیب و خطب ادبا و شعرا و فصحاست از اول تا آخر بخط مرحوم مغفور میرزا علیرضای رشتی مستوفی دیوان اعلی است. کتاب کوشی الروض خطت سطوره/ ید ابن هلال عن فم ابن هلال// و هممت به حتی توهمت لفظه/ نجوم لیال ام سموط لال، در دارالخلافه طهران – صانها الله عن الحدثان – در شهر صفر المظفر. اللهم اختمه بالخیر و الظفر سنه اربع و ستین و ماتین بعد الالف داخل کتابخانه این بنده درگاه جهانیان پناه شد بالبیع الشرعی و تملک الملی. اللهم انفعنا من فوایده و فرائده و شوارده و قصایده و انا العبد المذنب العاصی».
نقش مهر فرهاد میرزا در صفحه خاتمه آخرین رساله مجموعه هم دیده می‌شود.
برگ 5ر (از الحاقات آغاز نسخه) یادداشت فرهاد میرزا در پنجشنبه 11 شعبان 1264ق در طهران.
در برگ آخر نسخه تاریخ و ماده تاریخ وفات محمد شاه قاجار به خط فرهاد میرزا در شب سه‌شنبه 6 شوال المکرم 1264ق در قصر جدید محمدی المبنیه فی غربی التجریش من قراء شمیران از شب مزبور دو ساعت و سی و پنج دقیقه گذشته در سن 41 سال و یازده ماه قمری. با این ماده تاریخها «العاقبه للمتقین» و «محمد پادشاه در قصر جدید مرد».
نسخه کامل است.
2در حاشیه تصحیح شده.
با حاشیه‌نویسی فراوان.
میزان حاشیه‌ها در رساله‌ها مختلف متفاوت است. مثلا شرح دیوان امروالقیس بیشترین یادداشتهای توضیحی را در کناره صفحات و میان سطور دارد.
در حاشیه برگ 146ر دو بیت شعر به خط کاتب نسخه با این تاریخ در ذیل آن: «در منزل ابخوری از توابع دامغان باتمام رسید تحریرا سلخ ربیع الاول ستع1250.
نک: تاریخ نگارشهای عربی، 2/ 617 – 618؛ معهد المخطوطات، فواد سید، 492 و بخش ادب، 4/ 172؛ معجم التاریخ التراث الاسلامی، 2/ 1059؛ ملک، 5/ 232؛ مخطوطات الادب فی المتحف العراقی، 384؛ آستان قدس، 7/ 663 – 664 و 768. در منبع اخیر به ابوالحسن علی بن احمد واحدی (468ق) منسوب شده که درست به نظر نمی‌رسد.
این رساله جزو قسمت فهرست مطالب مجموعه است.
شرح ناشناخته‌ای بر قصیده العروس خالد بن صفوان القناص (135ق) است. به نوشته سزگین این شرح در بیشتر نسخه‌ها همراه با قصیده کتابت شده است.
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: مولف ناشناخته است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق شکسته‌آمیز.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1در برگهایی که بین رساله‌ها سفید مانده‌اند اثر سطراندازیها کاملا واضح و مشخص است.
مشخصات اثر:
یادداشتهای تملک:
شکل و سجع مهر:
متن يادداشت:
در آغازین برگ نسخه یادداشت تملک فرهاد میرزا.
خریداری کتابخانه پیش از سال 1230ش.
زیر تملک فرهاد میرزا مهر بیضوی کوچک او به نقش: «نایب الایاله» با تاریخی که ظاهرا 1252 باشد.
برگ 5ر مهر چهارگوش طغرا مانند فرهاد میرزا با نقش: «نایب الایاله 1264» به خط ثلث.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 1/29، صفحه 457-458.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: نام مجموعه در ابتدا «مجموعه رسایل و اشعار و شرح قصاید عربی» نوشته شده است.
صحافي شده با: قصیده نشاطی خان1035289
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): ادبیات
تاريخ: 20120905
محل و شماره بازیابی: 122401