شرح قصيده عينيه (از: شمس الدين سمرقندي محمد بن اشرف حسيني (- 600ق.))

نبذة عن كتاب شرح قصيده عينيه (از: شمس الدين سمرقندي محمد بن اشرف حسيني (- 600ق.))

شماره بازیابی: ‮‭1807/9‬‬
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‮‭10-24172‬‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: شرح قصیده عینیه [نسخه خطی]/ از: شمس الدین سمرقندی محمد بن اشرف حسینی ( – 600ق.)
تاریخ کتابت: ، 1102ق.
نام خاص و کميت اثر: ص 152-159.
قطع: ؛ نیم خشتی. 11*20سم. 576ص. 14س.
يادداشتهاي کلي: نیمه نخستین این مجموعه یعنی از رساله 1 تا 14 این مجموعه کهنه‌تر و به قلمی دیگر نوشته شده است.
دکتر مهدوی به نقل از قفطی این شرح را یاد کرده و نگارنده در تاریخ الحکماء شهرزوری تتبع کرد فیلسوفی بدین نام نیافت شاید نویسنده حاشیه مذکور به جای قفطی اشتباها شهرزوری نوشته شرح ابوالفتح را نیز در جایی ندید جز آنکه قنواتی شرحی از ابوالفتح خلیل نام برده شرح محی الدین عربی در دارالکتب 1962، (3/ 180) به نام النهج المستقیم علی طریقه الحکیم آمده قنواتی و دکتر مهدوی از محی الدین شرحی یاد کرده و نامی برای آن نیاورده‌اند و قنواتی النهج المستقیم را شرحی جداگانه تالیف جمال الدین علی بن سلیمان بحرانی یاد کرده است و دکتر مهدوی شرخی به نام المنهج المستقیم بدون ذکر مولف شناسانده.
2… فانعم برد جواب ما انا فاحص عنه منارالعلم ذات تشعشع و توجیه السوال الذی اشتمل علیه هذه الابیات موان یقال لای شی اهبطت النفس الی البدن … علم لنا من بطلان التناسخ.
تزئینات جلد:تیماجی قهوه‌ای.
2در کنار برخی از رسائل دفتر و از آن جمله رساله حدود حاشیه هایی نوشته شده با خطی نزدیک به تعلیق و زیر آنها «عبدالله» و یا این نشان «ع اً» دیده می‌شود.
1روی چند برگ اضافی اول نسخه یادداشت‌هایی از همین کاتب دیده می‌شود در یکی از حاشیه‌های خود بر رساله حدود (ص115) نوشته :«شیخ در سه جا از تعلقات خود بر منطق و طبیعی شفا از دشواری حد حقیقی سخن گفته». و این نشان می‌دهد که نویسنده حاشیه تعلیقات شیخ را تعلیقات شفا دانسته.
1ابیات قصیده با قلم قرمز است.
2در کنار ص152 (نخستین صفحه شرح قصیده) دو فقره حاشیه معزی نشان «عبدالله» نوشته شده متضمن این که : شهرزوری در تاریخ الحکماء از محمد بن عبدالسلام بن عبدالرحمان بن عبدالشاکر مقدسی نیز شرحی بر قصیده یاد کرده و سپس نویسنده حاشیه نوشته :« خود نیز نسخه‌ای از این شرح قصیده عینیه تالیف ابوالفتح احمد بن ابی عبدالله بلکو بن ابی طالب ازدی در میان کتب خانه خود دارم».
2همین نویسنده در کنار ص153 نوشته: دمیری در حیوه الحیوان در ذیل کلمه (الورقاء) قصیده عینیه شیخ الرئیس را کاملا نقل کرده.
نک: مصنفات ابن سینا ص 195-197؛ قنواتی 152-154؛ کشف الظنون، القصیده العینیه؛ حقوق ص 378-379؛ ادبیات 340.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1الحمدلله رب العالمین … فهذه حاشیه القصیده المنسوبه الی الشیخ الرئیس افضل المتاخرین شمس المله و الدین السمرقندی … هبطت الیک من المحل الارفع و رقاءذات تعزز و تمنع. هبطت ای نزلت و انما لم یقل نزلت لان الخطاب للنفوس الناطقه فی القرآن بما اشتق من الهبوط … یخاطب المشاهد المحسوس … .
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: وی نگارنده شرح آداب البحث است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1در گوشه آخرین صفحه به خطی نزدیک به خط کاتب نوشته شده «تمت مقابلته نظرا بدر الطاقه الامازاغ عنه البصر و زلق منه النظر بعون الملک الغنی فی شهر شوال المکرم 1108».
مشخصات اثر: امضا:
متن يادداشت: در کنار ص307 نیز علامت تصحیح با امضاء «حاتم» دیده می‌شود.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه 2424.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: این شرح بر قصیده عینیه ابن سینا بوده و بیشتر از نظر لغت و فقه اللغه است و گاهی نیز به تفسیر و توضیح فلسفی اشارت شده. عبدالرووف المناوی ( – 1031ق.) صاحب نزهه الاولباء در شرح قصیده عینیه درباره شرح سمرقندی گوید: «وی در جایی که ایجاز انسب است به تفصیل پرداخته و در جای بسط و تفصیل سخن به ایجاز گفته گاه نیز در تفسیر کتاب از آرایی پیروی کرده که سخن شیخ آشکارا با آن ناسازگار است. و این ناسازگاری را یادآور نگردیده. من در کتاب خود اشتباهات و زپائد را از آن جدا کردم» (کشف الظنون) اما توصیف مناوی با این شرح سمرقندی که اینک در دست ما است هیچ گونه انطباق ندارد زیرا این شرح بسیار موجز و مختصر و مفید است و چنان که گفته شد اصولا کمتر به توضیح فلسفی پرداخته است.
صحافي شده با: الحکمه العرشیه/ شیخ الرئیس ابن سینا1041391
محل و شماره بازیابی: 126084