[شرح كلمه التوحيد] (التهليله) (از: شمس‌الدين محمد استرآبادي (سده 10ق))

شماره بازیابی: 8915/3
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮ ‭10-15712‬‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: [شرح کلمه التوحید] (التهلیله) [نسخه خطی]/ از: شمس‌الدین محمد استرآبادی (سده 10ق)
نام خاص و کميت اثر: ص 15 – 24.
قطع: ‮سه، ‭154‬، یک برگ، ‭10/8‬*‭18/7‬، ‭17‬ سطر، 5*‭13‬‬.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1الحمد لمن تفرد و تعالی ان یوحد و الصلوه علی من هدانا کلمه التوحید و ارشدنا الی ما قصر عنه التعدید. و بعد فهذه مباحث متعلقه بکلمه التوحید مورده علی وجه فیه اشاره الی المنقول و المعقول و الی ما علیه ارباب المکاشفه فی الاصول.
2و لا یحولنا مع امورنا و اوقلنا فی زمره الموحدین و لا یجعلنا فی سلک الغاوین و الحمدلله اولا و آخرا و الصلوه علی خیر من نبیه محمد و آله و من تمسک اخلاصا بجنابه. تمت الرساله.
تزئینات متن:عناوین و نشانیها شنگرف.
رکابه نویسی:دارد.
نوع کاغذ:نخودی آهار مهره.
تزئینات جلد:تیماج مشکی ضربی با ترنج و سر ترنج که روی آن روغن کشیده شده است، درون ترنج و سر ترنجها زرین بوده اما به مرور زمان درخشش خود را از دست داده است. عطف سرخ. قطر: 2/2.
رساله‌های کیفیه سریان نور الحق بلاغ مقابله دارد.
در آغاز 3 صفحه فهرست مطالب مجموعه از دارنده پیشین نسخه باستانی‌راد.
جزوها 8 برگی.
2در حاشیه دو فرهنگ لغت مجموعه ابیات و شواهد فراوانی نوشته شده.
سه نقطه شک در حاشیه بعضی از صفحات مانند 42 و 44 و 49 و 128 و 129 و 136.
2ص 52 – 70 با حاشیه‌نویسی به امضای «منه».
3نشان صحاف به صورت خط مورب کوچک و مشکی رنگ در گوشه بالای سمت راست و گوشه پایین سمت چپ ورق وسط هر جزو.
ماخذ فهرست: جلد 1/29، صفحه 320.
البحث الاول: فیما ذهب الیه بعض من اهل المنقول من انه لابد فیها من تقدیر الخبر.
البحث الثانی: متعلق لما ذهب الیه بعض الاخر من عدم الاضمار.
البحث الثالث: فی ان نفی الجنس نفسه هل له معنی ام لا.
البحث الرابع: هو انه اذا کانت هذه الکلمه لنفی الجنس و…
البحث الخامس: فی ان هذه الکلمه الطیبه هل یحتمل التوحید ام لا.
این کتاب در بیشتر منابع و فهرستها به صورت ناشناخته معرفی شده است. از جمله نسخه‌های ش 1635 (مجلس، 4/ 336 – 337)، 7/ 4566 (12/ 261) و 29/ 4954 (14/ 244 – 245) کتابخانه مجلس و دیگر کتابخانه‌ها مانند عکسی مرکز احیاء، 4/ 86؛ مدرسه صدر بابل، 115؛ آستان قدس، 11/ 589 – 590؛ فاضل خوانساری، 1/ 209 و موید قم، 2/ 55 – 56.
در چاپ جدید جلد چهارم فهرست مجلس، 83 – 84 آن را به فخر رازی منسوب کرده‌اند که صحیح نیست و نشان می‌دهد فهرستنگار این رساله را با رساله پیشین آن مجموعه اشتباه کرده است. در ملی تهران، 2/ 321 – 323 نسخه‌ای از این کتاب مورخ رجب 963ق با نام رساله فی کلمه التوحید از مجدالدین اصفهانی دانسته شده است. از انجامی که مولف فهرست نقل کرده بر می‌آید این شخص کاتب نسخه باشد. نسخه دیگری از این کتاب در ادبیات مشهد، 192 به جلال دوانی منتسب شده ولی نسخه دومی در 209 همان فهرست بدون نام مولف معرفی شده است.
نسخه ش 1/ 10188 هم که در مجلس، 32/ 225 معرفی شده آغازش مطابق این رساله و انجامش مطابق با رساله تهلیلیه فخر رازی است. پس از رویت نسخه مشخص شد ص 2 – 6 رساله شمس‌الدین استرآبادی و ص 7 – 12 تهلیلیه فخر رازی است اما به دلیل آن که در این بین یک برگ نسخه (شامل آغاز و انجام این دو رساله) افتاده تمایز و تشخیص آنها دشوار شده است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق به جز 3 رساله که خطشان نسخ است.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1بعضی از رساله‌های مجموعه تصحیح شده است.
مشخصات اثر:
شکل و سجع مهر:
یادداشتهای تملک:
متن يادداشت:
نقش مهرهای زیر در برگهای مختلف:
مهر بیضوی «محمدجعفر 13» (ص 4 و 307).
مهر بیضوی: «پیرو آل عبا عاقبتش محمود است» (ص 70 و 119).
مهر بیضوی: «المتمسک بربه الغنی الودود کلیب عتبه ال النبی محمود 1060» (ص 88، نقش این مهر در ص 52 سیاه شده است).
خریداری از حسینعلی باستانی‌راد در آذر 1348ش.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: نک: ذریعه، 4/ 515 – 516 (با نام التهلیلیه و ناشناخته) و 14/ 41 (شرح کلمه التوحید از شمس‌الدین استرآبادی)؛ حقوق تهران، 382؛ آستان قدس، 4/ 420 – 421؛ دانشگاه تهران، 8/ 537.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: دارای 5 بحث:
صحافي شده با: المکمل فی شرح المفصل/ حسین بن محمود بن حسن زیدانی شیرازی، مظهرالدین1026124
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): کلام
تاريخ: 20120721
محل و شماره بازیابی: 185633