شرح ملخص (از: جلال‌الدین فضل‌الله عبیدی (ق 8ق.).)

شماره بازیابی: ‭2848/2‬
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭10-19916‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: شرح ملخص [نسخه خطی]/ از: جلال‌الدین فضل‌الله عبیدی (ق 8ق.).
محل کتابت: نیشابور خراسان.
تاریخ کتابت: ق 9ق. و یا دو قلم.
نام خاص و کميت اثر: ص 40-163.
قطع: رقعی. 14*18سم. 163ص. 19س.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1بسمله، الحمد لله کفاء افضاله و الصلوه علی حبیبه محمد وآله، قال- المولی الاعظم العلامه افضل ارباب العمامه استاد البشر… و بعد قد سالنی جمعمن المشارکین لی فی الافاده و الاستفاده کتابه حاشیه علی الملخص فی علم الهیئه للحکیم الفاضل محمود الچغمینی رحمه الله و کنت ادفعهم عن…
2… ففی فضل الاولی علی الثانیه عشره ایام و عشرون ساعه و ثمان و خمسون دقیقه و الله اعلم بالصواب و هذا آخر ما کتبنا فی حاشیه هذا الکتاب. وقع الفراغ عن هذه النسخه المبارکه فی الشهر المبارک جمادی الاولی… بلاد الخراسان… تاریخ سنه 846.
تزئینات متن:عناوین به شنگرف است.
تزئینات نسخه:اشکال هندسی و دوائر و جداول در همه صفحات دفتر به شنگرف است.
نوع کاغذ:سمرقندی شکری رنگ.
تزئینات جلد:مقوایی مندرس با عطف از پارچه قرمز گلدار و حواشی سجاف شده با تیماج سیاه.
2در حواشی نسخه حاضر فقراتی به نقل از قاضی (مقصود قاضی زاده است) و شرح صحایف و نیز: حاشیه‌های بسیار بدون نشان نوشته شده، ترجمه برخی از کلمات نیز به فارسی در حواشی آمده.
نک: الهیات، 592.
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: بر ملخص چغمینی ( -747ق.) در هیئت با قال و اقول. عبیدی این شرح را پس از درگذشت چغمینی و پیش از 27 ع 77512 (تاریخ کتابت نسخه موجود در کتابخانه الهیات) نوشته است. به نوشته او در دیباچه، این شرح را به درخواست و اصرار جمعی از شاگردان در سه شب و بدون مراجعه به کتابی دیگر یا افزودن مطلبی بر مطالب کتاب نگاشته و ملخص را تلخیص کرده و روشن ساخته. وی می‌گوید: «از اقامه براهین بر قواعد مسلم – چنان‌که شیوه کوتاه همتان است – صرف نظر کردم. و نوشته دیگران را به نام خود نکردم و پس از پایان شرح، آن را از نظر مولانا صاحب اعظم و دستور اکرم… ابوبکر که با این علم آشنائی خاص دارد گذراندم تا آن را اصلاح کند». عبیدی ازاین دستور دانشمند- پس از تجلیل بسیار – فقط با نام ابوبکر یاد می‌کند. در یک جا از این شرح، عبیدی از خال خود که استاد او و صاحب شرح بر تذکره (خواجه) نیز بوده یاد کرده و خواستار تفصیل را بدان کتاب احاله کرده. در جایی دیگر می‌گوید: «در زمان تالیف اصل کتاب (ملخص) اوج عطارد در میزان بوده و اکنون که من این حاشیه را می‌نویسم اوج عطارد در عقرب است». خطبه کتاب در نسخه حاضر از مولف نیست بلکه کسی دیگر- شاید کاتب آن را در زندگی مولف نوشته و از او بدین گونه یاد کرده: «العقل الحادی عشر جلال الحق و المله و الدین فضل الله العبیدی مد الله ظلال جلاله». و اگر این خطبه از کمال بن عوض قیصری رومی (نویسنده همین نسخه باشد) (که تاریخ آن 846ق. است)، با توجه به تالیف این کتاب قبل از تاریخ 775ق. (تاریخ نسخه الهیات). نتیجه آن است که عبیدی صاحب عمری طولانی بوده است.
وضعیت استنساخ نسخه: این رساله به خط نسخ کمال بن عوض بن بخش رومی قیصری (در نسخه عنقری و ظاهرا همان قیصری است) و مورخ 846ق. است و در شهر نیشابور خراسان کتابت شده.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق و نسخ تحریری.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1در این رساله دو صفحه سفید است اما در نسخه نقصی نیست.
مشخصات اثر: یادداشتهای تملک:
متن يادداشت: بین شماره یک و دو دو صفحه سفید است روی صفحه اول (38) تملک احمد مفتی لواء سلیمانیه مورخ 1278ق. حاکی از اینکه این دفتر را در حضور جماعتی از آن جمله ملا علی احمد برندی و ملا جلال‌الدین نقودی به بهای سه قرش خریداری کرده و بر صفحه بعد (39) یک رباعی از ابن‌سینا در تعیین هفت روز نحس (در هر ماه) دیده می‌شود. روی همین صفحه نیز تملک الیاس بن عبدالغنی نیز خوانده می‌شود.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه 3871-3872.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: نسخه الهیات نیز به دست حسین بن حسن قیصری رومی نوشته شده و با کمال تاسف آغاز و انجام آن (با اینکه نسخه‌ای نادر الوجود است) یاد نشده.
صحافي شده با: ملخص/ محمود بن محمد بن عمر چغمینی 496400
تاريخ: 20130702
محل و شماره بازیابی: 177988