طراز الاخبار (از: عبدالنبی بن خلف فخرالزمانی قزوینی)

نبذة عن كتاب طراز الاخبار (از: عبدالنبی بن خلف فخرالزمانی قزوینی)

شماره بازیابی: 358 س
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‏‫10-11070
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: طراز الاخبار [نسخه خطی]/ از: عبدالنبی بن خلف فخرالزمانی قزوینی
محل کتابت: محل کتابت: پتنه
کاتب: ، کاتب: سید محمدبن مسعود بن احمد الحسینی بهاری
تاریخ کتابت: ، تاریخ کتابت: 27 صفر 143 (= 1043ق.)
قطع: ؛ ‏‫قطع: 5*15سم. 628گ. 19س. اندازه جلد: 12*22سم.
يادداشتهاي کلي: مولف کتاب را به نام شاه جهان پادشاه هند و صفی خان سیف خان «از بخت سیف خانی این مخزن معانی، چون شد تمام کردم نامش طراز اخبار» ساخته و در تاریخ آن گفته: از بهر زینت وی مشاطه خرد گفت/ تاریخ این کتاب است زیبا طراز اخبار.
در آن از شهاب‌الدین ابوالمظفر محمد صاحب قرآن ثانی شاه جهان پادشاه غازی (1037-1068) به نظم ستایش شده است.
تاریخ سال اتمام تالیف حنیف از گفتار مولف عبدالنبی فخرالزمانی: از بخت سیف خانی این مخزن معانی/ چون شد تمام کردم نامش طراز اخبار// تا: از بهر زینت وی مشاطه خرد گفت/ تاریخ این کتاب است زیبا طراز اخبار.
2… برهان این معنی است و دلیل وحدت این دعوی است لمولفه عبدالنبی فخرالزمانی: رستم و حاتم طایی بجهان گر بودند/ هر یکی را صفتی بود به هر جز زمان.
تزئینات متن:عنوان شنگرف.
تزئینات جلد:تیماج قهوه‌ای مقوایی با ترنج، عطف تیماج قهوه‌ای روشن با لولا.
نوع کاغذ:سفید.
نک: منزوی، 3585.
مولف در میخانه می‌گوید که من خود را به نزد میرزا نظامی قزوینی وزیر دیوان صوبه بهار و واقعه‌نویس درگاه رسانیدم و او را دیدم که به قصه امیرحمزه شنیدن میلی تمام دارد و مرا بر این آورد تا اندک ایامی در آن فن یک فنه شدم… سه تالیف نظم و نثر… نمودم یکی به جهت قصه امیرحمزه و آداب آن تا قصه‌خوانان زمان را دستور باشد و نام آن دستور القصص قرار دادم (چاپی، ص769 دستور الفصحاء) تالیف ثانی از حکایات شیرین و نقل‌های رنگین مرتب ساختم و آن را به نوادر الحکایات یا بحرالنوادر موسوم گردانیدم، تالیف ثالث مولفات ساقی‌نامه‌های متقدیمن و متاخرین را جمع نمودم تا احوال ایشان بر بیاض بردم و آن را میخانه (نام گذاردم».
نیز می‌گوید: «در سنه خمس و عشرین و الف به لاهور رسیدم و سپس به کشمیر رفتم و نزدیک به دو سال در آنجا ماندم و نزد امیر نظام‌الدین احمد افضل دیوان و بخشی آن ولایت بسر بردم، کتاب دستور الفصحاء به اتمام رسانیدم (دستور به انجام رسید) تاریخ اتمام آن کتاب است. در آخر شنبه عشرین و الف میرزای نام برده شده را به درگاه خواسته بودند من میخانه را به نام سردار خان یادگار ساخته‌ام». (ص722-770، چاپ دوم).
محمدشفیع در دیباچه میخانه (ص14 ترجمه فارسی) می‌نویسد که: دستور الفصحاء مربوط به فن قصه‌گویی است. ولی گویا درست نیست چون آنچه که به این فن مربوط است نامش طبق نسخه مفتاح دستور القصص است اگرچه در دو نسخه چاپی دستور الفصحاء آمده است و بنابر آن نسخه فخر زمانی را چهار کتاب است: دستور القصص و دستور الفصحاء و نوادر الحکایات. (حقوق ص. 222؛ مجلس، ش 3171) و میخانه و با طراز اخبار می‌شود پنج کتاب.
از دستور القصص و دستور الفصحاء گویا کسی نشان و سراغی نداده است. طراز اخبار (دانشگاه، ش 3295) پیداست که دستور قصص نخواهد بود، چه آن درباره آداب خواندن قصه امیرحمزه است و اما می‌شود که دستور الفصحاء همین طراز اخبار باشد ولی این هم دشوار است پذیرفتن آن چه طراز اخبار مورخ 1041ق. است و دستور الفصحاء مورخ 6-1025 یا 1046ق. گذشته از این‌ها در میخانه مورخ 1028ق. نمی‌شود از کتابی که در 1041ق. به انجام رسیده یاد گردد و به همین دلیل تاریخ 1046ق. چنانکه محمدشفیع هم گفته است برای دستور الفصحاء درست نخواهد بود.
او در طراز اخبار از نوادر الحکایات خود مورخ 1041ق. یاد می‌کند این خود گواهی است که نباید دستور الفصحاء باشد.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1خداوندا نبی را ده زبانی/ که جز حمدت نخواهد داستانی// دلش را با زبان همداستان کن/ به حمد خویش آنگه درفشان کن// طراز اخبار سلاطین نامدار و زینت قصص صاحب‌قرانان روزگار نام بزرگ خداوندی است جلت عظمته که اسمی از اسماء مبارک او تاج طغرای فرامین فرمان روایان روی زمین است…
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1با یادداشت مورخ محرم 1112ق. در صفحه عنوان.
مشخصات اثر: یادداشتهای تملک:
متن يادداشت: با تملک و خطوط و مهر «جعفر قلی بن عباس قلی» در ذق/ 1301ق. و خط و مهر مورخ 1200ق.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: شماره 2/ ج 1، صفحه 168-169.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: «در نسبت منسوبات اخبار اربعه» دارای مقدمه در پنج فصل و چهار اخبار رزم و بزم عاشقی و عیاری هر یک دوازده طراز از نظم و نثر سپس خاتمه است در متفرقات، با سرگذشت خود مولف در پایان از خود او.
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): ادب
تاريخ: 20150722
محل و شماره بازیابی: 1114188