طریقت نامه = دیوان عماد

نبذة عن كتاب طریقت نامه = دیوان عماد

شماره بازیابی: 1121
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭10-19549‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: طریقت نامه = دیوان عماد [نسخه خطی]
کاتب: عبدالحی بن محمد بن خلیل بن محمد خلیلی عثمانی قرشی مشهور به رضی قزوینی.
تاریخ کتابت: 794ق.
قطع: خشتی باریک. 12*22سم. 95گ. 21بیت.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1به نام آنک جان را دانش آموخت/ بنور عقل شمع دل برافروخت
2انجام این مثنوی این بیت است: فلک را سیر بر وفق مرادش/ ملک داعی دولت چون عمادش
محمد خسرو غازی منصور/ که باذا چشم بذ از دولتش دور
چهل سالم بفضل ایزد چنان داشت/ که از جان شد علاقم هر که جان داشت
ز بهر نظم عقدی گوهرم داد/ دلی روشن ضمیری انورم داذ
چو آرد با سخن جان آشنائی/ ز یمن بخشش لطف خدائی
همی کرد این هوس در دل گذاری/ که باقی ماند از من یاذگاری
که دستوری بود ارباب دین را/ انیسی خاطر خلوت نشین را
بنظم آرم کتابی بی‌تکلف/ ز مصباح الهدایه در تصوف
ببایذ گوهر درج سلف سفت/ نه از تلقای نفس خویشتن گفت
کنم نقل از عوارف با تعرف/ گزیده سیرت اهل تصوف
در او ده باب و در هر باب ده فصل/ که باشد جمله را هم فرع و هم اصل
نگارنده تصور می‌کند مراد شاعر از ماده تاریخ، کلمه «از مهر بستم» باشد که سال 755ق. را می‌رساند و اگر تصور کنیم که مراد او این است که از کلمه غیب که به حساب جمل 1012 می‌شود مهر را که 245 می‌شود کم کنیم 767 می‌شود، بنابراین باید گفت که آغاز نظم کتاب در زمان امیر مبارزالدین و انجام آن در زمان شاه شجاع بوده و این با تصریح ناظم بر سرعت در انجام کار منافات دارد و به هرحال طریقت نامه در حدود دوهزار و هفتصد و هفتاد (2770) بیت است.
نوع کاغذ:نباتی.
تزئینات جلد:روغنی وسط گل و برگ و اطراف مذهب.
طریقت‌نامه، ده نامه، صحبت نامه، محبت نامه، صفانامه، فائده الاخلاص، غزلیات، رباعیات، قصائد و مقطعات، لغز و معما، موعظه و تضمین. ولی اکنون جز طریقت‌نامه (ص 1-148) و رباعیات و لغز و معما و یک قطعه در موعظه (150-175) و همایون نامه (176-186) که یک مثنوی است و به شاه شجاع تقدیم گردیده در این نسخه موجو نیست.
بر پشت برگ نخستین به خط نویسنده نسخه نوشته است: «کتاب طریقت نامه من نتائج قریحه المولی الاعظم افضل المحققین شیخ عمادالدین فقیه طیب الله تعالی ثراه و جعل الجنه ماواه».
باب اول. در آداب خورد و خوراک و معاشرت صوفی است، باب 2. در معارف، 3. در بعضی از اصطلاحات صوفیه. 4. در مستحسنات متصوفه. 5. در بیان علوم، 6. در بیان اعتقادات صوفیه از مبدء تا معاد، 7. در بیان اخلاق، 8. در اعمال و آداب واجبات از صوم و صلوه و غیره، 9. در مقامات. 10. در احوال و در این باب از محبت، شوق، غیرت، فرقت، هیبت، قبض و بسط، فنا و بقا، اتصال و وصیت بحث نموده و خاتمه‌ای در نصیحت به امیر مبارزالدین دارد.
طریقت نامه چون آمد بپایان/ ز حق درخواستم تاریخی آسان
چو دل در شهریار از مهر بستم/ فتاد از غیب تاریخش بدستم
رباعیات و لغز و معماهای این نسخه همان‌ها است که در ذیل نسخه دیوان عماد (ش 1030) موجود است با اضافه و نقصی که در ذیل نسخه گفته شد.
بدین بیت شروع می‌گردد: خرامان سرو بستان رسالت/ که مهر از نور او دارد خجالت
در اینجا و در ص 173 و 187 و 188 و 189 بیت‌هایی از دیگران نگارش یافته. در ص 189 غزلی از کمال خجندی است و در عنوان آن نگاشته شده: للشیخ مد الله ظلاله.
مطلع و مقطع غزل خجندی این است:
سوخت بدان غم چنان، دل که نماند ازو نشان/ پیش من آ، دمی نشین، آتش جان من نشان
بهر پری اگر کسی، عطر بر آتش افکند/ سوخت کمال عود جان، از هوس پریوشان
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: طریقت نامه که در تصوف می‌باشد بنابر تصریح ناظم آن (ص 21 نسخه) در چهل سالگی و در زمان امیر مبارزالدین محمد (718-765ق.) موسس آل مظفر از روی مصباح الهدایه (بنابر ضبط در کشف الظنون از مولفات کمال‌الدین کاشانی می‌باشد) به نظم آورده شده:
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1(ص 172 نسخه) نوشته و بنابر دو یادداشتی که پشت صفحه نخستین و در صفحه 189 کنونی می‌باشد، این نسخه شامل کلیات عماد فقیه بدین تفصیل بوده:
يادداشت عمليات: ابیاتی از اول همایون نامه افتاده.
يادداشتهاي مربوط به کتابنامه ، واژه نامه و نمايه هاي داخل اثر: فهرست ابواب ده‌گانه کتاب این است:
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه 1611-1613.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: کتاب به این دو بیت که شامل نام کتاب و تاریخ تالیف می‌باشد خاتمه یافته:
عنوانهاي گونه گون ديگر: دیوان عماد
تاريخ: 20121013
محل و شماره بازیابی: 110877