عمود المیزان (از: میرزا محمد کرمانشاهانی)

شماره بازیابی: 279ط
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‏‫10-4045‬
زبان اثر: Per
عنوان و نام پديدآور: عمود المیزان [ نسخه خطی]/ از: میرزا محمد کرمانشاهانی
کاتب: : کاتب: عبدالغفور کافی مشکانی
تاریخ کتابت: ، تاریخ کتابت: مورخ 1289ق.
نام خاص و کميت اثر: 327 برگ، 19 سطر
قطع:
؛‏‫16/5*21/5سم‬
؛وزیری.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1بسمله حمد بیکران و ثنای بی‌میزان مر خالق ملل و ابدان… اما بعد در اوان دولت شاهنشاه… ناصرالدین شاه قاجار… حکمرانی و ایالت مملکه کردستان بذمه کفایت… معتمدالدوله العلیه القاهره فرهاد میرزا… و شاهد حال آنکه کتاب میزان الشریعه که از مولفات فاضل نحریر شیخ… عبدالوهاب بن احمد شعرانی.
2تمام گردید ترجمه کتاب مختصر میزان شعرانیه و ترجمه فتاوی علمای امامیه در مسائل اختلافی بین پنج مذهب بر دست اقل عباد محمد الکرمانشاهانی فی یوم 10 شهر شعبان المعظم من شهور 1288 من الهجریه النبویه.
تزئینات متن:عناوین به شنگرف.
تزئینات جلد:تیماج حنایی.
نوع کاغذ:فرنگی آهار مهره.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 2استدراک سقطات در حاشیه برخی صفحات دیده می‌شود.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 1/24، صفحه 195 – 197.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: در تطبیق بین آرای فقهی مذاهب چهارگانه تسنن و مذهب امامیه. اصل کتاب به نام میزان الشریعه و تالیف عبدالوهاب بن احمد شعرانی است در تطبیق فقه مذاهب چهارگانه سنت و جماعت که علاوه بر مطالب فقهی، فوائد عرفانی را نیز در بر دارد. مرحوم معتمدالدوله فرهاد میرزا در تاریخی که حکومت کردستان را داشت ملا لطف‌الله امین الاسلام را به استخراج و تلخیص مطالب فقهی آن گمارد. وی نیز کار را به انجام رساند و آن را مختصر المیزان نام نهاد. سپس شاهزاده در صدد برآمد که مختصرالمیزان را به فارسی برگرداند و اقوال فقهای امامیه را نیز با آن بیامیزد و از میان فقهای شیعه قول محقق حلی برگزیده شد و آنچه در شرایع نبوده از تذکره علامه و شرح لمعه استخراج شده است. این ترجمه را میرزا محمد کرمانشاهانی به سال 1288 به انجام رساند و آن را عمود المیزان نام نهاد. وی اقوام فقهای شیعه را تحت عنوان «مترجم گوید» بیان کرده است. مترجم پس از دیباچه، مختصری از شرح حال فقهای چهارگانه را از وفیات الاعیان و مجملی از احوال محقق حلی و علامه حلی را برگرفته از لولوه البحرین می‌آورد و پس ازا آن برخی اصطلاحات علم حدیث را که مناسب مقام بوده توضیح می‌دهد. مترجم در دیباچه گوید: به جهت اینکه ظن تحریف نرود تمام کتاب را از نظر شیخ محمد فخرالعلماء مفتی شافعیه گذرانده است که در پایان نسخه موارد تصدیق فخرالعلماء به عبارت زیر دیده می‌شود: «بعد الحمد لشارع احکام الاسلام… نموده می‌دارد محمد بن امام‌الدین کردستانی. که بر حسب امتثال امر… شاهزاده معتمدالدوله… من الابتداء الی الانتهاء مطالعه این کتاب عمودالمیزان شد ترجمه‌ای که جناب فضایل آداب… میرزا محمد کرمانشاهانی سلمه الله فرموده بلافرق و فصل موافق و مطابق اصل است. تبدیل و تحریفی نرفته… 11 شهر ربیع الاول 1289». کتاب حاضر از باب طهارت تا باب امهات الاولاد را در بر دارد. نسخه دیگری از این اثر به شماره 210 از مجموعه فیروز در جلد 21 معرفی شده و در برگ پایان آن نسخه، یادداشت ابوالقاسم قندهاری است که کتاب عمودالمیزان را چنین نقد می‌کند: «این کتاب را از اول تا آخر بدقت با اصل ترجمه مقابله و تصحیح نمودم هر جا مترجم لغزیده بود و در حاشیه اشاره به – خط آقا میرزا مسیح – شد. اصل کتاب عربی میزان الشریعه را با شرح آن که یکی از علماء مالکیه نوشته مکرر دیده بودم هزار افسوس دارم که سرکار نواب مستطاب اشرف بقاضی عبدالوهاب جور و ستم کرده کتاب به این اعتبار را بدو نفر بی‌دانش بی‌اطلاع، امر ترجمه نموده‌اند همه جا لغزیده‌اند خاصه در مقدمه؛ و در غیر آن نیز اغلب جاها فتاوی ابوحنیفه را نسبت به امام مالک داده‌اند باری این ترجمه زیاد مشوش است… شعبان 1299ق».
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): فقه تطبیقی