فرهنگ شرفنامه (از: ابوالبرکات عبدالمجید احمد منیری (1054))

شماره بازیابی: ‏‫15655/3
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‏‫10-8663
زبان اثر: Per
عنوان و نام پديدآور: فرهنگ شرفنامه [ نسخه خطی]/ از: ابوالبرکات عبدالمجید احمد منیری (1054)
محل کتابت: محل کتابت: دارالخلافه اکره (= آگره هندوستان)
کاتب: : کاتب: ابراهیم ولد یخشی یخشی (؟)
تاریخ کتابت: ، تاریخ کتابت: محرم سال 1018
قطع: ؛‫14*22/8سم. 218گ. 17س.
يادداشتهاي کلي: به توضیح مالک نسخه، منیر به وزن اسم فاعل از اناره نیست بلکه نام بلده‌ای است از بناهای پیروز رای بن کیشو راج بن مهاراج پادشاه هندوستان که در زمان منوچهر لشکر کشید و پنجاب را که در زمان ضحاک در تصرف گماشتگان ضحاک بود و رستم زال به امر فریدون آنجا ار مسخر نموده و چالندر را که نام ولایتی است در پنجاب دارالملک کرده بود، گرفت و پیروز پور را به نام خود ساخت.
آخر الامر رستم زال او را بیرون کرد. پنجاب و ملتان و سند را ضمیمه ولایت سیستان نموده و پیروز رای در بلده نزهت بمرد.
تزئینات جلد:تیماج مشکی ساده، عطف چرم مشکی.
نک: کشف الظنون، 2/ 1045.
در کشف الظنون عنوان شرفنامه آمده است.
کتاب شرفنامه احمدی منیری فرهنگی است معتبر، اسبق و اقدم بر فرهنگ جهانگیری و سروری و برهان و رشیدی.
چون نسخه مغشوش بوده و ترتیب نگارش لغات آن خوب روشن نبوده مالک نسخه مرحوم لطفعلی بن محمدکاظم صدرالافاضل در سال 1293 هجری در اوراق پیوستی آغازین این توضیح را افزوده است: «ترتیب کتاب شرفنامه در ذکر لغات چنین است که حرف اول کلمه را باب قرار داده است و حرف اخیر را فصل، مثلا جم را در باب جیم و فصل میم ذکر نموده است، مفردات و مرکبات و مجازات و استعارات آن با هم مخلوط است. بعد از ذکر لغات پارسی غالبا فصلی برای ترجمه لغات ترکیه عقد ساخته است».
اما کاتب در این نسخه از اول کتاب تا آخر مقدمات را که متضمن قواعد کلیه و بمنزله دیباچه کتاب است در صفحه پنجم شروع نموده، در ورق پنجم بپایان رسانیده است و این جمله را پیوسته نوشته است، به ترجمه لغات که رسیده است گذاشته در حاشیه غزلیات بعد از اتمام اسکندرنامه در
صفحه اولی از ورق یک صد و هشتاد و دو تدارک نموده از باب الف شروع کرده تا آخر دیوان امیرخسرو چندان که ممکن بوده است جا داده، چون از فرهنگ باقی بوده است لغات را نگاشته و شواهد را به تکلف در اطراف گنجانیده است تا به باب‌های هوز رسیده از آنجا به تخمین فهمیده است که
هر گاه همانطور بنویسد، به مقدمات کتاب که اولا نوشته بود برمیخورد و مشوش و پر درهم و برهم خواهد شد لهذا از همانجا بازبرگشت تتمه را در بین سطور و حواشی جا داده است تا به ورق چهل و یکم رسیده است ما بین غزل «یار شب آمد و خواب از سر من بیرون رفت»، فرهنگ شرفنامه را
تمام کرده و بدین عبارت ختم نموده است: تم دوم ماه محرم سنه 1018 موافق یوم چهارشنبه در بلد دارالخلافه اکره (= آگره) به اتمام رسید، حرره ابراهیم ولد یخشی یخشی از کتاب فضیلت ماب شیخ الله داد کالبی؟.
معلوم می‌شود کاتب آن و نویسنده اسکندرنامه یکی بوده است و به دلالت لغت سازی و توضیحاتی که برای مشکلات اسکندرنامه نوشته است می‌توان دانست که خالی از فضل نبوده است.
سپس مرحوم صدرالافاضل نوشته: «تنبیه: کاتب شرفنامه را از حرف میم یعنی باب میم و فصل کاف یکجزو مقدم و موخر نوشته و در ورق 33 در بین صفحه بدان اشاره کرده است. مالک در پایان نسخه نیز یادداشتهایی درباره دهلوی و غیره دارد، نیز یادداشتی درباره تعداد ابیات مجموعه (18016 بیت) و اینکه هر هزاری سه هزار دینار قیمت دارد».
وضعیت استنساخ نسخه: تاریخ کتابت در برگ 41ر طبق صفحه شماری شنگرف که سابقا خورده، و برگ 44ر طبق برگهای موجود فعلی با افزوده‌های اولیه که مالک نسخه بر نسخه افزوده بود.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
مشخصات اثر: یادداشتهای تملک:
متن يادداشت: مالک نسخه مرحوم لطفعلی بن محمدکاظم صدرالافاضل در سال 1293 هجری بوده است.
يادداشت عمليات: جلد فرسوده است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 43، صفحه 218-220.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: این فرهنگ نیز در حاشیه دیوان دهلوی کتابت شده است.
صحافي شده با: دیوان امیرخسرو دهلوی884959
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): لغت
تاريخ: 20110111