متفرقات به نظم و نثر

نبذة عن كتاب متفرقات به نظم و نثر

شماره بازیابی: 904/4
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭10-19303‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: متفرقات به نظم و نثر [نسخه خطی]
تاریخ کتابت: 1306ق.
نام خاص و کميت اثر: ص 138-164.
قطع: خشتی باریک. 15*22سم. 114گ. 12س.
وضعیت استنساخ نسخه: چنان‌که در ص 137 تصریح گردیده. از قرائن به دست می‌آید که خط خود مولف و نخستین نسخه می‌باشد.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
نوع کاغذ:فرنگی.
تزئینات جلد:تیماجی.
مکتوب جواب سلطان حسین میرزای شیرازی است که خواهش کرده بود حاجی مراسله‌ای به ملاباشی کرمانشاه بنویسد آغازنامه (بدون مقدمه): نور چشما نوشته‌ای از شما و مراسله‌ای از جناب محذوف الالف و مقطوع الباء که در جوف بود زیارت شد. این نامه با اشعاری به پایان می‌رسد. (ص 145-147).
نامه کرمانشاهان (قسمت بیشتر این نامه قصیده‌ای است 23 بیتی با این مطلع: (ص 147-150)
اجل چو در رسد از امر داور سبحان/ صلای مرگ دهد از پی کهان و مهان
مراسله به یکی از بزرگ زادگان عراق (مشتمل بر قصیده ده بیتی در همان وزن و قافیه قصیده بالا) (ص 150-151).
مراسله به ملا محمدعلی واعظ اصفهانی. در این نیز اشعار بسیار است در چند وزن و با مضامین شکایت آمیز و نقد آلود (ص 151-154)
در جایی از نامه آمده: هرگاه از حالات جویا باشید.
منت خدای را که صحیح است حالا/ آسوده است گوشم از این قیل و قالها
پرسش اگر ز حال کلم خوارگان کنی/ زردک کنند روز و شب اندر جوالها
هر چند قرعه میکشم از بهر سیم و زر/ جز قرض حرف نقد نیاید به فالها
سگ‌ها گرسنه از اموال خواجگان/ سیراب از انار فقیران شغالها
یک پول کس به سید و ملا نمی‌دهد/ صرف می و لواطه بود این ریالها
قصیده‌ای از ریاض (در نسخه: ریاضی): دارای 53 بیت (ص 154-158)
آغاز قصیده:
دلا تا کی به چاه ظلمت تن مانده زندانی/ عزیز مصر جانان شو برا زین چاه ظلمانی
ندریده است تا گرگ اجل پیراهن جانت/ چو یوسف ابن یامینی بجو ز اخوان کنعانی
زلیخای هوس بگرفته دامان حواست را/ تو از هر در گریزی چاک دامن پاک دامانی
و بیت تخلص (شعر پنجم از آخر):
خداوندا ریاض از نور عرفان تو می‌خواهد/ صفائی در ثنا گویی صفائی در سخن رانی
انجام:
مپرس احوال دلها را از این آشفته گیسوها/ که هر جمعیتی را عاقبت آید پریشانی
قصیده‌ای است ناتمام در مدح ناصرالدین شاه (ص 158-160)
با این مطلع:
برگرد روی یار من خطی است از مشک ختن/ گویا ز مصحف آیتی دارد برای خون من
– قصیده‌ای دیگر از ریاض (خ ریاضی) در همان مضامین و دارای 56 بیت (تخلص شاعر در بیت 49 آمده). (ص 160-162).
آغاز:
جهان وادی محنت خیز و تن زندان محنت زا/ دلا بگذر از این منزل مکن مسکن در این ماوا
به زانوی تجرد نه ز خودکامی سر حیرت/ مجرد شو به کام خویشتن تنها شو از تنها
در ص 165 تا آخر شرح حال و آثار این عده یاد شده: نامی، قمی، مظهر = عباس قلی خان از تبریز، محمود میرزا، محمدطاهر میرزا پسر حشمت الدوله میرزا، موسی پسر محمدباقر خان بیگلربیگی تهران (بی‌تخلص)، شهره = علی‌رضا میرزا، صفا = میرزا علی محمدخان پسر امین الدوله، محمدکاظم میرزا نواده فرمان فرما، اکتای قاآن پسر شجاع السلطنه بی‌تخلص، شکسته = شجاع السلطنه، خاور محمدتقی میرزا، شیخ یوسف واعظ، والی = نجف‌قلی میرزا مولف کتاب رموز السیاحه (مولف، اشعار او را از شیخ صفی الدین میرزا روایت می‌کند)، قدسی = میرزا اسدالله گلپایگانی، فانی = آقا جواد پسر ملانجف علی از باد کوبه، میرزا رضا قلی از اهل نوروز دوه و اشعار و آثار مولف. (حائری)].
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1هشت برگ کاغذ ننوشته در ابتدا گذارده شده که دیباچه و معرفی از پادشاه وقت بر آنها نگاشته شود ولی توفیق نیافته، پس از اتمام بخشی از آثار خود (ظاهرا) اسامی پادشاهان عثمانی (از عثمان بیگ غازی تا سلطان مجید بن سلطان محمود) با تاریخ تولد و جلوس و سلطنت و عمر هر یک یادداشت شده و پس از آن محمدعلی کبیر خدیو مصر را نام برده و کلیه کارکنان لشکری و کشوری او را با حقوق ماهیانه آنها تعیین و پس از آن قصیده‌ای از سرخوش نگارش یافته و نخستین سطر نسخه این است: مغفور مبرور فتحعلی شاه قاجار قصیده: جان به کف بهر نثار کوی جانان می‌روم الخ.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه 1437-1439.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: زیر عنوان «مراسله جات و اشعار متفرقه» به ترتیب چنین آمده: سواد مراسله میرزا رضای منشی (ص 138). اشعار در مرثیه کربلا به مناسبت ایام عاشورا (اشعار سینه زنی). (ص 138-142). نامه که به حاجی محمدکاظم تاجر اصفهانی نوشته شده. (ص 142-145).
صحافي شده با: تذکره ممیز 1034806
محل و شماره بازیابی:
114095
114095