مثنوی در اسرار بسمله

شماره بازیابی: 3921/9
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-36288‬‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: مثنوی در اسرار بسمله
تاریخ کتابت: قرن 10ق. بقیه دفتر از قرن 11ق.
نام خاص و کميت اثر: ص 117.
قطع: ‮رقعی. ‭12/5‬*‭19‬سم. ‭140‬ص. سطور مختلف.‬
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ و نستعلیق و نیم اول دفتر که به خط نسخ کهن‌تر است.
تزئینات متن:عناوین شنگرف.
نوع کاغذ:شکری و سفید.
تزئینات جلد:تیماجی مشکی رنگ.
نسخه گلشن ابرار در کتابخانه دکتر مهدوی است که در نشریه شماره یکم کتابخانه دانشگاه معرفی شده است.
نک: نشریه، 100؛ ذریعه، 18/ 222 و 19/ 100.
این مثنوی در اصل مقصود (= تاویل بسمله) با منظومه جامی (ش6 همین) مشترک است با اختلاف در پاره‌ای از تعبیرات و نیز اختلاف در شیوه و سبک و وزن شعر و به نظر می‌رسد یکی از این دو ناظر به دیگری است.
بسم الله الرحمن الرحیم/ تاج کلام است و کلام قدیم// نقطه که در بسمل این فاتحه است/ دانه مرغان اولی اجنحه است
و این است بقیه ابیات مثنوی:
با که دو آمد به عدد در کلام/ یافت از او نظم دو عالم نظام// هر که بدین اسم کشد بار فرش/ ده سره زانو زندش ساق عرش// چون برسد بر در عرش مجید/ سین ز سه دندانه تراشد کلید// سر سه روح است سه دندان سین/ اره صد چون زکریاست این// نیست جز این اره دندانه تاب/ شانه کش گیسوی ام الکتاب// شکل سه میمش که دوئی کرد چک/ افسر ملک است و ملوک و ملک// در چمن قدس مقدس ثمر/ هر الفش هست نهال دگر// گیسوی هر لام که آراسته/ مدرکه را موی ز تن خواسته// هاش که از هوشودش طوق کن/ چنبر افلاک فتد بر رسن// لشکر را هاش رضا و رجاست/ سه علم آن دو سپه این دو راست// حاش که سرحلقه هر حاصل است/ حای حیوه است و به حق واصل است// آمده نونش پی عید کمال/ بر فلک رحمت رحمان هلال// حلقه حای دومش بی‌قصور/ زلف عذار حرمین است و حور// هشت چمن عنچه حاش آمده/ تلک عشر در حق یاش آمده// مصحف هر دل که ز جان آگه است/ بر ورقش فاتحه بسم الله است// شکر که بر خواند به توفیق حق/ مصحف این فاتحه یک یک ورق// قفل در سبع مثانی است این/ قفل نه، مفتاح معانی است این// این ز مفرح فرح اولی است/ وین ز خم جان قدح اولی است// چاشنی داروی رنج است این/ خشت سرخم نه که گنج است این// ابجد دیباجه صدق و صفاست/ ماهچه سر علم کبریاست// صفحه صدر صحف بی شبیه/ سر سخن نامه لاریب فیه
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1در فاصله شماره 7 و 8 برگی کوچک الصاق و بر یک روی آن دعاء خفاء و فرار از اعداء از یک ماخذ ترکی نقل شده (متن دعا عربی و شرح در سطور آن ترکی است) و بر دیگر روی این برگ یادداشتهای مختلف به عربی و ترکی است و از آن جمله در یک یادداشت تاریخی که به ترکی است آمده که تاریخ جلوس شاه سلیمان خان بن ابراهیم خان در 1099ق است.
يادداشت عمليات: برخی از برگ‌های نسخه اثر رطوبتی کهن دارد.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد ششم، صفحه 4941-4942.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: ابیاتی است مثنوی در بیان اشارات و رموز باطنی بسمله در آغاز فاتحه از مولانا کاتبی و ظاهرا سرآغاز مثنوی گلشن ابرار او است.
صحافي شده با: رساله در ذکر و توجه/ سعدالدین کاشغری502621
تاريخ: 20140414
محل و شماره بازیابی: 126107