مجمع النفائس و حجله العرائس (از: ابوالحسن سالك‌الدين محمد حموي انصاري)

نبذة عن كتاب مجمع النفائس و حجله العرائس (از: ابوالحسن سالك‌الدين محمد حموي انصاري)

شماره بازیابی: 360 س
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‏‫10-11072
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: مجمع النفائس و حجله العرائس [نسخه خطی]/ از: ابوالحسن سالک‌الدین محمد حموی انصاری
کاتب: کاتب: ابوالحسن سالک‌الدین محمد حموی انصاری
قطع: ؛ ‏‫قطع: 11*20سم. 828گ. 35س. اندازه جلد: 18*32سم. قطر: 9س.
يادداشتهاي کلي: مولف این نسخه شاگرد موید بن محمد حموی سعدی انصاری پدر خود او و شاگرد غیاث‌الدین منصور دشتکی شیرازی در شیراز شاگرد پدر خود صدرالدین محمد دشتکی شاگرد نیایش شاگرد نظام‌الدین محمد (پسر) نیشابوری مفسر (که حسن بن محمدبن حسین است و پسرش محمد) (هامش) شاگرد قطب‌الدین مسعود شیرازی شارح کلیات قانون شاگرد خواجه طوسی شاگرد فریدالدین علی داماد شاگرد شمس‌الدین محمد سرخسی شاگرد افضل‌الدین محمد غیلانی شاگرد ابوالعباس لوکری شاگرد بهمنیار بن مرزبان شاگرد ابن‌سینا.
او نزد پدرش موجز قرشی شارح القانون و شرح نفیس و شرح الاسباب و العلامات و جز این‌ها را خوانده است و او به وی اجازه قرائت موجز را داد و در آن نوشت که من نزد منصور در بیست و اند سال در جوانی در مدرسه منصوریه شیراز درس خواندم (اجازه مورخ رجب 968ق. است) و او پس از مرگ پدر نزد شرف‌الدین علی بافقی شرح نفیسی بر موجز را خوانده و چون طب عملی نمی‌دانست نزد کمال‌الدین میرزا محمد حکیم منصوری رازی خوانده و داروشناسی از او فرا گرفت و اجازه گرفت.
یکی از استادان جامع این نسخه کمال‌الدین حسین طبیب شیرازی است و تشریح قرشی بر قانون را نزدش خواند و جز آن. سپس خود به خواندن شرح علامه نزد کمال‌الدین الیاس مهندس اردبیلی ملقب به یانوس یا تعلیقات او پرداخته و در برخی سفرها برخی رسائل عمادالدین محمود شیرازی را یافته و خوانده و آنگاه این کتاب را به نام مجمع النفائس و حجله العرایس در دو قسم: رسائل عربی، رسائل فارسی ساخته است.
در دیباچه پس از این سرگذشت، از مولف از هر یکی از این کتاب‌های عربی به نقل ار شهرزوری و خزرجی و ابن جلجل و دیگران گفتگو داشته است. در این دیباچه که به عربی است شعرهایی فارسی هم هست و در آخرش فهرست رساله‌ها است چلیپا در سه ستون با اشاره به شماره برگ‌ها.
بخش دوم این کتاب که به فارسی است و حجله العرایس نامیده می‌شود در کتابخانه دهخدا هست (ش197) و آن در دفتر سوم نشریه (ص10) وصف شده است.
تزئینات متن:عنوان و نشان شنگرف.
تزئینات نسخه:جدول‌ها در برخی جاها سفید است با حواشی اندک.
تصاویر:دارای چهار تصویر: 1. شکل قدح در تذکره الکحالین (ش31)، 2. شکل جماع در باب 7 مقاله 1 کیفیه حفظ الصحه و بیان ما یناسبها از ابن ابی المجد، 3. تصویر چشم، 4. شکل حقنه در باب 15 اصول الترکیب خجندی.
تزئینات جلد:تیماج مشکی مقوایی.
نوع کاغذ:سفید.
1با اعتراف نامه فروش ملا محمدشریف دلکه به دوازده تومان تبریزی به وکالت حاجی علی طبیب با صلح به پنجاه هزار دینار تبریزی در ج1/ 1222ق. با مهر او.
2با حواشی اندک.
الفصول/ ابقراطیس، گ 24پ – 29پ.
تقدمه المعرفه/ ابقراطیس، گ 29پ – 33پ.
شرح الفصول البقراطیه/ ابوالقاسم عبدالرحمن ابن ابی صادق نیشابوری، گ 33پ – 79پ.
دلایل الموت/ ابقراطیس، گ 80پ.
من جوامع الاسکندرانین فی تعرف علل الاعضاء الباطنه المعروف بکتاب مواضع الاله مما تولی جمعه الاسکندرانیین، گ81ر – 90ر.
رساله فی تحقیق ان للمرءه منیا ام لا و وجوه استدلالاتها من مقالات جالینوسگ90ر – 91ر.
التشریح/ جالینوس، گ91پ – 114پ.
منافع الادویه الامفرده/ جالینوس، گ115ر – 115پ.
معالجات حمی شطر الغب/ ابن‌سینا، گ116ر.
الادویه القلبیه/ ابن‌سینا، گ116پ – 124ر.
فی استعمال الهندباء/ ابن‌سینا، گ124ر – 125ر.
قوانین حفظ الصحه/ ابن‌سینا، گ125ر – 127ر.
اصول التراکیب/ فخرالدین محمدبن محمدبن ابی‌نصر خجندی، گ127ر – 135ر.
تعریف الوخم (فساد المعده)/ محمدبن ابی‌نصر خجندی، گ135ر – 135پ.
الفروق/ محمدبن ابی نصر خجندی، گ135پ – 136پ.
التلویح فی کشف الاسرار التنقیح/ محمدبن ابی نصر خجندی، گ136پ – 161پ.
شرح تشریح الاعضاء المفرده من القانون/ محمدبن ابی نصر خجندی، گ162ر – 206ر.
ماهیه الشراب و آدابه/ محمدبن ابی نصر خجندیگ206ر – 209پ.
رساله فی تحقیق قول‌الشیخ‌الرئیس فی النبض…/ محمدبن ابی نصر خجندی، گ209پ – 212ر.
تنقیح المکنون فی حل مشکلات القانون/ ابونصر فخرالدین محمدبن احمد بناکتی خجندی، گ212ر – 260ر.
رساله منصوری/ محمدبن زکریا رازی، گ260پ – 336پ.
المرشدیه/ ابونصر فخرالدین محمدبن احمد بناکتی خجندی، گ338پ – 348ر.
برء الساعه/ ابونصر فخرالدین محمدبن احمد بناکتی خجندی، گ348ر – 349ر.
منافع (فواید) المومیایی الکانی و کیفیته حدوثا و طریق استخراجه من المعادن و…/ ابونصر فخرالدین محمدبن احمد بناکتی خجندی، گ349ر – 349پ.
قوی الادویه المسهله و طریق استعمالها…/ ابونصر فخرالدین محمدبن احمد بناکتی خجندی، گ349پ – 351پ.
ابدال الادویه المفرده اذا فقدت واحد منها/ ابونصر فخرالدین محمدبن احمد بناکتی خجندی، گ351پ – 352پ.
رساله التجارب جمع احمد من تلامذه الرازی…، گ353ر – 377ر.
رساله فی تحقیق حصول المرض…، گ377پ – 378ر.
المشجره فی معرفه امراض العین و معالجاتها/ محمدبن زکریا رازی، گ378ر – 381پ.
تذکره الکحالین فی امراض العین/ علی بن عیسی کحال، گ381پ – 412پ.
حقایق اسرار الطب/ رکن‌الدین مسعود بن شمس‌الدین محمد سجزی، گ414ر – 427پ.
ایضاح محجه العلاج/ ابوحامد طاهر بن ابراهیم بن محمد سجزی، گ427پ – 439ر.
اعمار الادویه المفرده و المرکبه/ منسوب به: حکیم زهری اندلسی، گ439ر – 439پ.
قرابادین ایضاح محجه العلاج فی الادویه المرکبه/ ابوحامد طاهر بن ابراهیم بن محمد سجزی، گ439پ – 457ر.
خواص الاشیاء/ ابوالعلاء بن زهر طبیب، گ457پ – 458ر.
التحرز عن السموم الحیوانیه و النباتیه…/ قسطا بن لوقا، گ458ر – 459ر.
معرفه درجات کیفیه الادویه المفرده و خواصها و کیفیه طرق استعمالها، گ459ر – 465پ.
معرفه الادویه المفرده و افعالها و…، گ465پ – 468پ.
معرفه اغذیه المرضی و صنوف ترتیبها، گ468پ – 470ر.
القواعد فیها فواید قد اشتمل علی المسایل الطبیه العلمیه و العملیه، گ470ر – 478ر.
حفظ الصحه علی ما یقتضیها الفصول الاربعه/ یزید بن یوحنا بن ابی خالد، گ478ر – 480پ.
الباه و الجماع و منافعه و دفع مضاره، گ480پ – 482ر.
مسایل حنین بن اسحاق المترجم، گ482ر – 497ر.
معرفه النبض/ ابوالحسن ثابت بن قره حرانی، گ497ر – 498ر.
مسايل النیلی/ ابوسهل سعید بن عبدالعزیز نیلی، گ498ر – 503پ.
تعیین اعمار الادویه المفرده و المرکبه، گ504ر – 504پ.
رساله «ما مثال؟»/ حنین بن اسحاق نصرانی عبادی، گ504پ – 505پ.
کتاب المقاصد (المقصد الثلاثون)، گ507ر – 509ر.
فی کیفیه حفظ الصحه/ محمدبن ابی المجد طبیب، گ509ر – 523پ.
مفتاح الطب/ منسوب به: ابوفرج هندو، گ526ر – 547ر.
رساله فی الطب/ بختیشوع بن جبرییل هارونی، گ547ر – 547پ.
منهاج الدکان و دستور الاعیان/ ابوالمنی ابن ابی نصر بن حفاظ کوهین عطار اسراییلی هارونی، گ548ر – 590پ.
الفصد و کیفیته و کمیه العروق المفصوده/ ابوالحسن هبه‌الله بن صاعد بن ابراهیم ابن التلمیذ، گ590پ – 593ر.
کیفیه اصلاح الادویه المسهله و…/ حبیش بن الاعثم، گ593ر – 600پ.
الشافیه/ غیاث‌الدین منصور دشتکی، گ600پ – 604ر.
منافع السکنجبین/ ابن ابی صادق، گ604ر – 605ر.
القرابادین امین‌الدوله ابن التلمیذ هبه‌الله بن صاعد لبیمارستان بغداد، گ605ر – 620پ.
حدود الامراض/ محمدبن محمدبن ابی مسلم طبیب شیرازی، گ620پ – 625ر.
قوانین استعمال الادویه القلبیه/ نجیب‌الدین محمد سمرقندی
تشریح العین و تعیین طبقاتها و رطوباتها/ نجیب‌الدین محمد سمرقندی، 642ر – 642پ.
الادویه و الاغذیه و الاشربه الموافقه لکل مرض مرض، گ643ر – 665ر.
اغذیه الصالحه لکل مرض من الامراض/ نجیب‌الدین محمد سمرقندی، گ665ر – 671ر.
القرابادین من اعلال الراس الی القدم/ نجیب‌الدین محمد سمرقندی، گ671ر – 696ر.
اصول الترکیب/ نجیب‌الدین محمد سمرقندیگ696ر – 708ر.
تشریح العظام/ عمادالدین محمود شیرازی، گ709ر – 711پ.
انتخاب من لقط المنافع/ ابوالفرج عبدالرحمن بن الجوزی، گ717ر – 759ر.
رساله فی تدبیر الصحه بالمطعم و المشرب/ حنین بن اسحق العبادی، گ759ر – 762ر.
اعمار الادویه المفرده و المرکبه/ زهری اندلسی، گ762پ.
تقویم الادویه و الاغذیه/ محمدبن علی اسفراینی طبیب، گ763ر – 822پ.
مقاله فی علل الامراض العارضه للاطفال و…/ ابوالحسن احمدبن محمد طبری، گ625ر – 634ر.
رساله فی وجیزه ایضا فی قانون معالجات الاطفال…، گ634ر – 635ر.
منافع بعض الادویه المرکبه…/ فخرالدین احمد خجندی، گ635پ – 636ر.
الادویه المشهوره/ نجیب‌الدین محمد سمرقندی، گ637پ – 642ر.
قوانین استعمال الادویه القلبیه
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1با فهرست رساله‌ها در آغاز نسخه با اشاره به شماره برگ‌های آن. شماره رساله‌ها هم در آغاز هر یک هست، ترتیب کتاب‌ها در متن و فهرست یکی نیست.
مشخصات اثر: یادداشتهای تملک:
متن يادداشت: با تملک ارثی محمد زکی پسر محمدمحسن در 1221ق. بها پنجاه قران، خریداری شده به 15 تومان تبریزی، خریداری محمدحسین بن محمدعلی با خط و مهر او در 1122ق.
يادداشت عمليات: شماره‌ برگ‌های نسخه در اثر صحافی بریده شده و برگ‌شماری آن همه‌اش نیست.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد یکم، صفحه 169-178.
صحافي شده در اين جلد: الرساله الذهبیه/ منسوب به امام رضا (ع)، گ 21پ – 24ر.
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): طب
تاريخ: 20150722
محل و شماره بازیابی: 1114190