مصابيح الهدي و مفاتيح المني(ميرزا حسن قمي پسر مولي عبدالرزاق لاهيجي)

نبذة عن كتاب مصابيح الهدي و مفاتيح المني(ميرزا حسن قمي پسر مولي عبدالرزاق لاهيجي)

شماره بازیابی: 3817
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-36086‬‬
زبان اثر: عربي
سر شناسه: لاه‍ی‍ج‍ی‌، ع‍ب‍دال‍رزاق‌ ب‍ن‌ ع‍ل‍ی‌، ق‍رن‌ 11ق‌.
عنوان و نام پديدآور: مصابیح الهدی و مفاتیح المنی/ میرزا حسن قمی پسر مولی عبدالرزاق لاهیجی
تاریخ کتابت: قرن 11ق.
قطع: ‮رقعی. ‭11‬*‭15/5‬سم. ‭326‬ص. (با برگ‌های اضافی: ‭167‬برگ). ‭15‬س.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1بسمله. سبحانک اللهم یا من دل علی ذاته بذاته… اما بعد فاعلموا ایها المتفقدون طریق السداد… انه قد کان اعاظم الحکمه… فیما مضی من… القرون… لا یتکلمون بمطالب الحکمه مکشوفه حقائقها عن حجاب الاتقاء، بل کانوا انما یتسارون فیما بینهم و یتوا دعونها عند انفسهم و لا یبدونها الا لمن یتوسمون منه فطره الهدایه… و لا یستسرون الدفاتر و لا یستامنون الصفائح الا مرموزه فیها المقاصد… و لما انقضی زمن الاساطین و وقعت مرموزاتهم بایدی تلامذتهم فسرها کل واحد منهم بما کان فی وسعه… ثم نقلت من الیونانیه الی العربیه علی حسب مافسرها المفسرون…حتی انه اختلطت الحکمه بالکلام و التصوف و تسوم الجهله بسیماء العلماء… فمن ذلک وقع الخلاف بعد الوفاق… و کثرت بالعلماء التهمه… و اما من قبل ذلک فلم تکن الحکمه الاواحده و لم تکن الاراء الا متعاضده الا فیماشذ… .
2انجام موجود: … فیحدث مثل ما سبق لا بعینه.
تزئینات متن:عناوین شنگرف.
نوع کاغذ:کاهی آهار و مهره شده نازک.
تزئینات جلد:تیماج قرمز یک لا.
1در پاره‌ای از صفحات اصلاحات و تصحیحات دیده می‌شود.
گویا نسخه به نظر مولف رسیده و این اصلاحات و خط‌هایی که بر برخی از عبارات و سطور کشیده شده از مولف است.
پشت برگ اول چند نوشته کهن است درباره نام مولف و کتاب و بر سه برگ اضافی پایان نسخه یادداشتهای پراکنده دیده می‌شود.
جلد مندرس است.
نک: ذریعه، 21/ 50 – 51؛ مجلس، ش 1835.
فهرست مطالب موجود:
المقدمه فی تقدیم ما یجب قبل الخوض فی المقصود و فیه مطلبان.
المطلب الاول فی کشف الغطاء عن حقیقه هذا العلم و بیان نسبته الی الدین القویم (دارای 7 مصباح).
المطلب الثانی فیما یتعلق بموضوع هذا العلم و تفنین فنونه (دارای 5 مصباح).
الباب الاول فی تقاسیم الوجود (دارای 5 مفتاح).
المفتاح الاول فی العله و المعلول (دارای 21 مصباح).
المفتاح الثانی فی الواجب و الممکن و فی حصر المقولات و فی الجوهر و العرض (دارای 36 مصباح).
المفتاح الثالث فی المعقول الاول و الثانی و فی الکلی و الجزئی (دارای 10 مصباح).
المفتاح الرابع فی الوجود و الماهیه (دارای 18 مصباح).
المفتاح الخامس فی اقسام الوحده و الکثره و فی اقسام التقابل و فی اقسام السبق و فی الحدوث و القدم (دارای 17 مصباح).
الباب الثانی فی فنون الطبیعیات و هو یفتتح باربعه مفاتیح.
المفتاح الاول فی سمع الکیان و هو الاحوال العامه للجسم الطبیعی من حیث هو طبیعی (دارای 35 مصباح).
المفتاح الثانی فی فن السماء و العالم (دارای 14 مصباح).
المفتاح الثالث فی احوال الکون و الفساد.
در مصباح 16 مفتاح 5 (از باب اول) از میرداماد و سخن او در وجود دهری این گونه یاد و بر آن رد می‌کند:
مصباح. من غریب ما سنح فی هذه الاعصار ان بعض اعاظم المتاخرین لمارای فی کتب ارسطو مرارا ان العقول و جمله الاعلی لیس موجوده فی الزمان بل هی کلها موجوده فی الدهر و رای فی کتب القوم کرارا ان کون الثابت مع الثابت یسمی السرمد و کون الثابت یسمی الدهر و کون… المتغیر یسمی الزمان و ان الزمان کمعلول للدهر و الدهر کمعلول للسرمد و ان الدهر و عاء الزمان، تو هم من ذلک ان الدهر شیء موجود و الزمان و هو ظرف للموجودات الثابته کالزمان للمتغیر غیر انه لیس له جزء دون جزء… فذهب الی ان للقدم و الحدوث نحوا ثالثا غیر الذاتی و الزمانی بل فی الدهر و سماه الدهری و فسره بانه کما ان الحدوث الذاتی هو المسبوقیه بالقدم الذاتی… کذالک الحدوث الدهری ان یسبق الوجود الحاصل من العله عدم حاصل من العله… و لعلک لاتحتاج فی الخبره ببطلان ذلک الی ان یقرع لک العصاء لان… المراد بالدهر لیس ظرفا و وعاء حقیقه… .
مولف در دیباچه کتاب که مفصل است می‌گوید: «اختلاط فلسفه با کلام و تصوف وسیله‌ای به دست عالم نمایان افکند».
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: مولف کتاب شمع الیقین ش 1/ 2790 و زواهر الحکم ش 3/ 1835 و 4/ 1808.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 2حاشیه‌هایی از مولف با نشان «منه دام ظله» دارد.
يادداشت عمليات: برگ 1 و 2 مندرس و دارای لکه‌هایی است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد ششم، صفحه 4856-4857.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: این کتاب در فلسفه است و دارای یک مقدمه و چهار باب (و هر باب دارای چند مفتاح و مصباح) و پیداست که مولف می‌خواهد تمام مباحث فلسفه را با اختصار در این چهار باب بگنجاند اما معلوم نیست که آن را به پایان رسانیده باشد زیرا نسخه حاضر که دور نیست به قلم مولف باشد تا اندکی از مصباح 5 از مفتاح 3 باب دوم است و نسخه کتابخانه شیخ العراقین نیز که علامه صاحب ذریعه آن را دیده و با کمال دقت وصف کرده‌اند، نیز بیش از این ندارد.
تاريخ: 20140303
محل و شماره بازیابی: 125829