معما (از: امین‌الدین حسن بن علی متطبب)

شماره بازیابی: 8853/69
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‏‫ ‏‫10-9745
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: معما [نسخه خطی]/ از: امین‌الدین حسن بن علی متطبب
نام خاص و کميت اثر: 297پ – 300ر
قطع: ؛‏‫یک، 335، یک برگ، 3/16*7/24، سطور چلیپا، 14*23.
يادداشتهاي کلي: نامی از مولف و کتاب در منابع نیامده است.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1بسمله. فی التوحید. ای اسم تو ابتدای هر امر عظیم/ وز تست گشاد شکر لبهای سقیم… فی النعت// شاه رسل آن که بر دو عامل شاه است/ تکمیل ازو یافته هر گمراه است
2«و از جمله مخترعات و امور غریبه که خالی از لطافتی نیست آن است که از اشعار استادان که قصد معما نکرده‌اند معما استخراج کنند و این فقیر ده معما به طریقی که مذکور شد استخراج کرده خواست که ختم رساله بدان شود… خیام خرم زرین: اگر خواهی که گل بینی رخ خود را تماشا کن/ و گر برگ خزان خواهی نگاهی جانب ما کن// به اختتام رسید به توفیق ملک رشید».
تزئینات متن:عناوین و نشانیها شنگرف، در متن بین پاره‌های اشعار دوایر شنگرف رنگ کشیده شده است.
نوع کاغذ:نخودی آهار مهره.
تزئینات جلد:تیماج قهوه‌ای ضربی با ترنج و سر ترنج عنابی. عطف و سجاف جدیدتر و مرمت شده. قطر: 1/5.
1کاتب سعی می‌کرده با این طرز کتاب‌پردازی و ریز نوشتن کلمات و حروف مطالب بیشتری را در فضایی کم جای دهد.
2در وسط حاشیه‌های نسخه از گردش 90 درجه‌ای قلم و زاویه کتاب مثلث توخالی کوچکی در همه صفحات شکل گرفته است.
1یک غزل در برگ 67ر به عمد سیاه شده است.
2در حاشیه ص 308ر اشعاری به خط جدید اضافه شده است.
1در برگ آخر نسخه تاریخ جواب گرفتن در 27 صفر 1158ق و چند یادداشت معاملاتی به سیاق.
1دارای برگ شمار قدیمی در گوشه سمت چپ بالای برگها. این برگ شماری تا برگ نهم به عدد است و پس از آن تا پایان نسخه به سیاق ادامه یافته است.
1پایان هر برگ دو رکابه نوشته شده است: یکی مربوط به متن و دیگری حاشیه. رکابه‌ها معمولا چند کلمه‌ای است و هر دو عبارت رکابه در کنار هم نوشته شده‌اند. در حاشیه آخرین سطر بخش روی برگها هم اولین کلمات سطر آغازین صفحه بعدی به مثابه رکابه تکرار شده است.
1سطراندازی شده با مسطر. اثرات سطراندازی هم که به صورت سه ستونه با حاشیه تهیه شده بود در جای جای نسخه مشهود است.
1جزوها 8 برگی.
بعد از این برگها نیز نسخه افتادگی دارد: 92، 106، 146، 206، 208 و 209.
کناره‌های صفحات آبخورده.
با این عناوین:
– تعریف معما.
– اعمال تسهیلی؛ چهار است اشعاد و تحلیل و ترکیب و تبدیل.
– اعمال تحصیلی؛ هشت است: تنصیص و تخصیص، تسمیه، تلمیح، ترادف و اشتراک، کتابت، تصحیف، استعاره، تشبیه و حساب.
– اعمال حسابی؛ و آن پنج اسلوب است.
– اعمال تضمینی؛ سه است.
– اعمال تذییلی.
وضعیت استنساخ نسخه: نوشته‌های این جنگ بسیار ریز و درهم کتابت شده است از این جهت در بعضی از بخشها خط نسخه بسیار سخت خوانده می‌شود.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1نوشته‌های متن و حاشیه از هم جداست و نسخه تا برگ 307 در حاشیه کتابت دارد. در متن بیشتر بخشها به صورت سه ستون چلیپا و سه ستون تک سطری (بین سطور چلیپا) از پایین به بالا نوشته شده است به صورتی که از آغاز سمت راست هر صفحه متن آغاز و پایین سمت چپ مطلب پایان می‌یابد.
مشخصات اثر:
شکل و سجع مهر:
شکل و سجع مهر:
شکل و سجع مهر:
یادداشتهای تملک:
متن يادداشت:
آغاز نسخه مهر کتابخانه باقر ترقی به شماره 2.
در برگهای 1ر و 2ر مهر مربع: «محمد اشرف است 1174».
در برگ آخر نسخه سه مهر سیاه شده (دو تا بیضوی و یکی مستطیل).
خریداری از باقر ترقی در تیر 1348ش.
يادداشت عمليات: بنا بر برگ شمار سه برگ از آغاز نسخه افتاده است.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 1/29، صفحه 141-142.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: مولف در مقدمه گوید: «بعد معروض آن که فقیر کثیر مذنب امین‌الدین حسن بن علی المتطبب در ایام بیکاری و لیالی بیداری معمایی چند تحصیل و تکمیل یافته بودم و باعث بر این تسهیل آن بود… از عالم غیب بر خاطر فاتر فایض می‌گشت چون اکثر قواعد در رساله محمدیه ترتیب داده بود به خیال او نمی‌گذشت رساله‌ای دیگر در قواعد ثبت کند چرا که رسایل استادان سابق به مثابه‌ای است در فصاحت و به مرتبه‌ای است در بلاغت که رساله غیر ایشان از درجه اعتبار اسقاط پذیرفته. بنا بر الحاح و مبالغه بعضی از یاران عزیز که… این معمیات را در ضمن قواعد ترتیب یابد چرا که اگر منتشر ماند و به رشته تالیف کشیده نشود موجب تفرق و تحلیل آن خواهد شد».
صحافي شده با: اشعار1012485
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): معما
تاريخ: 20120606
محل و شماره بازیابی: 178835