منتخب رمز الریاحین

نبذة عن كتاب منتخب رمز الریاحین

شماره بازیابی: ‭1010/2‬
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭10-19416‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: منتخب رمز الریاحین [نسخه خطی]
تاریخ کتابت: ظاهرا در اوائل ق 12ق.
قطع: ربعی. 12/5*19سم. 101گ. 10بیت.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1به شهد شکر و شکر خداوند/ زبان چون مغز بادام است در قند
2نهال عیش و عمرش باد خرم/ نباشد بی می و معشوق یکدم
بنابر آنچه از قصص الخاقان استفاده شده تولد رمزی در ح 1040ق. بوده و از بیانات نصرآبادی معلوم شد که در هنگام تالیف تذکره وی (1081-1092ق.) در اصفهان زندگانی می‌نموده.
تزئینات نسخه:همه برگ‌ها با طلا جدول‌کشی شده است.
نوع کاغذ:کشمیری.
تزئینات جلد:نستعلیق خوب.
رمز الریاحین چنان‌که از این منتخب آن به دست می‌آید در زمان شاه عباس ثانی انشا و بدین پادشاه تقدیم گردیده و گذشته از مثنوی شامل غزلیات و قطعه‌هائی نیز ‌می‌باشد. شاعر در این مثنوی وصف و مناظره‌ای از زبان گل‌ها ترتیب داده که از نرگس شروع شده و به گل سرخ خاتمه یافته است. رمز الریاحین (از عبارات قصص الخاقان به دست می‌آید) چهار هزار بیت می‌باشد و این منتخب در حدود هفت صد و پنجاه بیت می‌باشد.
برای نشان دادن طرز فکر و قریحه شاعر، نمونه‌ای از ابیات را در اینجا می‌آوریم:
گفتگوی زنبق سفید در مذمت گل یاس:
هنوز از یاس با گلها سخن بود/ سخن در پرده راز کهن بود
که زنبق را دماغ آشفته دیدم/ ازو این تازه دعوی می‌شنیدم
که ای کجرو بگو این لاف تا کی/ چنین خود بین و ناانصاف تا کی
تو در گلزار از بس ناتوانی/ همیشه بار دوش دیگرانی
کسی کان بار دوش دیگران است/ همیشه خار در چشم جهان است
عبث خود را کشی زین کو به بالا/ کنی خود را به چشم جمله رسوا
بدوش نونهالان زان برآئی/ که بر گلها نمائی خودنمایی
نباشد خودنمایی از تو زیبا/ که کردی از حقارت گاه پیدا
گفتگوی زنبق سفید در تعریف خویش:
مرا زیبنده باشد خودنمائی/ که دارد رنگ و بوی من رسائی
به گلزاری که حسنم رو نماید/ بهار از هر طرف شیدا برآید
ز بویم نوبهار آشفته باشد/ ز دلها گرد کلفت رفته باشد
بحمدالله که دائم روسفیدم/ در این گلزار با بخت سفیدم
چه من نازک تنی روشن سرشتی/ نباشد در کنار تازه کشتی
منم با دیده بیدار خفته/ دماغ از بوی یار خود شکفته
گریبان چاکیم از بهر آنست/ که در پیراهنم شوری نهان است
ز رعنائی چو نخل قامت تست/ صفا رخسارم از آب گهر شست
مرا خندیدن شیرین از آنست/ که دایم زعفرانم در دهان است
ز صهبای لطافت تر دماغم/ پر است از باده معنی ایاغم
کدامین گل شود با من برابر/ که دارم بوی خوش چون عنبر تر
این نسخه پیوسته «دیوان صالح تبریزی» است که در ذیل ش 1010/1 معرفی گردید و بنا به تصریح در آخر آن در 1144ق. نگارش یافته و در حدود هفتصد و پنجاه بیت می‌باشد.
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: رمزی تخلص شاعری است کاشانی که معاصر مولف قصص الخاقان (تالیف در 1073-1077ق.) و نصرآبادی بوده و این هر دو مورخ در کتاب خویش به معرفی وی پرداخته و از اشعار او ابیاتی انتخاب و او را نیز ستوده‌اند، صاحب قصص نام او را هادی (نصرآبادی: محمدهادی) و پدرش را میرزا حبیب و نسبت او را منتهی به ابن بابویه قمی می‌داند و گوید اینک ابیات مدون او که سن شریفش از سی متجاوز است از دوازده هزار بیت بیش‌تر می‌باشد و دو مثنوی از وی به یادگار ماند، یکی به نام رمز الحقائق و دیگری رمز الریاحین نزدیک به چهار هزار بیت و نیز گوید آن دو را دیده است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق خوب.
صحافی و دسترس پذیر بودن اثر: ‏
يادداشتهاي مربوط به عنوانهاي مرتبط: ‏
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: ‏
يادداشتهاي مربوط به کتابنامه ، واژه نامه و نمايه هاي داخل اثر: ‏
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ‏ ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه 1532-1533.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: در سفینه خوشگو و آتشکده آذر نیز مختصری درباره رمزی در ذیل شعرای کاشان (ص 248) آورده شده است.
صحافي شده با: دیوان صالح تبریزی/ میرزا صالح تبریزی متخلص به صالح 1038040
تاريخ: 20120927
محل و شماره بازیابی:
113731
113731