ميزان المقادير (از: رضي‌الدين محمد بن حسن قزويني (-1096ق.).)

نبذة عن كتاب ميزان المقادير (از: رضي‌الدين محمد بن حسن قزويني (-1096ق.).)

شماره بازیابی: ‭2869/1‬
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭10-19972‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: میزان المقادیر [نسخه خطی]/ از: رضی‌الدین محمد بن حسن قزوینی ( -1096ق.).
تاریخ کتابت: 1125ق.
نام خاص و کميت اثر: ص 1-31.
قطع: خشتی. 14*21سم. 2170ص. 21س.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1اللهم صل علی محمد و آل محمد و بعد فیقول المقر بجهله بالعلم الیقین رضی‌الدین محمد القزوینی کثیرا ما وقع فی الشریعه… احکام مبنیه علی مقادیر مخصوصه… فتصفحت فما وصلت الی رساله مفصله موضوعه لشانها… عنوانها مسطوره فی صحف منشره ضبطها… مع ان اکثرها وقعت موقعا لاختلاف الاراء… .
2… فی زماننا الذی فیه الاراء متخالفه و الحق محجور و القائم بالحق مستور. اللهم ارزقنا توفیق ادراک ملازمته… و الخروج عن عهده ما هو الصواب من التکالیف بفراغ البال الخلاص عما یوجب تفویت الوقت و تضییع العمر من القیل و القال. هذا آخر ما اردنا ایراده فی هذه الرساله و قصدنا الاختتام به فی ثلث المقاله و الله الموفق و المعین.
تزئینات متن:عناوین به شنگرف است.
نوع کاغذ:اصفهانی.
تزئینات جلد:چرمی مشکی.
نک: ادبیات، 404؛ علم الفلک فی العراق (مجله مجمع العلمی العربی دمشق سال 29 جزء 3/ 404)؛ الهیات، 389 و 680.
1. رساله وقتیه (رساله ش2 همین دفتر حاضر).
2. رساله قبله الافاق (این نیز در دفتر حاضر، وجود دارد).
3. رساله نوروزیه.
4. رساله مولودیه (عبادات و آداب ویژه روز مولود پیغمبر (ص).
5. رساله تهجدیه (که در دفتر حاضر نیز هست).
6. میزان المقادیر (رساله جای سخن).
7. رساله عیاریه- (در عیار فلزات).
8. مختصری در علم نجوم.
استاد عباس عزاوی، در تاریخ علم الفلک فی العراق تنها رساله قبله الافاق او را یاد کرده و چنین پنداشته است که قزوینی جز این قبله الآفاق رساله‌ای متعلق به علم الفلک ندارد. رساله میزان المقادیر (کتاب حاضر) را قزوینی به نام اعتمادالدوله (وزیر شاه عباس صفوی) ساخته و در دیباچه از او یاد کرده است. وی در دیباچه می‌گوید: «پس از تتبع و جستجوی بسیار رساله‌ای ندیدم که ویژه تفسیر و تحقیق مقادیر شرعی. ساخته باشد».
قزوینی در این رساله نخست سه «تفصیل» یاد کرده بدین ترتیب:
تفصیل (اول). ذکر مقادیر مقدره به حسب وزن.
تفصیل (دوم). مقادیر مقدره به حسب کیل.
تفصیل (سوم). مقادیر مقدره به حسب مساحت.
پس از این تفصیل 9 «متمم» یاد کرده و در این تتمیمات تحقیقاتی پراکنده درباره مسایل متعلق به مقادیر دارد. در متمم اول، او اوزان و اندازه‌های گوناگونی را که شیخ‌الرئیس در آخر قانون به نقل از کنارش ابن سرابیون و مراجع دیگر آورده، یاد کرده و بر آن خرده گرفته و سخن شیخ را به خصوص در تقدیر رطل متناقص و ناصواب خوانده.
در تتمیم دوم، برخی از اغلاطی که از صاحب شمسیه الحساب (از نظام‌الدین) در کتب مقادیر مانند قسطاس و خلاصه بهایی و غیرهما وارد شده یاد کرده. در ذیل متمم 6 جدولی برای نشان دادن و تطبیق اوزان در اهم و دنا نیز ساخته و رسم کرده. (این جدول در نسخه دیگر مجلس موجود است اما در نسخه حاضر جای آن سفید است).
قبله الآفاق/ همان رضی‌الدین محمد قزوینی، ص 57-120.
وقتیه/ رضی‌الدین محمد قزوینی، ص 121-217.
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: مولف از شاگردان مولی خلیل قزوینی و از اعلام و ائمه مسلک اخباری است و کتاب بزرگ او در این باب «لسان الخواص» است که نسخه‌هایی از آن در کتابخانه مجلس و دانشکده ادبیات و دانشگاه موجود است. مجموعه‌هایی از رسایل او در کتابخانه مجلس و سپهسالار وجود دارد.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1شامل 4 رساله از رسایل آقا رضی قزوینی. در صفحه 23 جای جدولی معلق به ش1 (رساله میزان المقادیر) سفید است و جدول رسم نشده. (و تنها در ش1 که جای بیشتر عنوان‌ها سفید است). این دفتر در دست سید حسین موسوی بوده و خط او در کنار برخی از صفحات ش2 موجود است. وی در این نوشته‌ها از اثنا عشریه و مسایل نجفیه خود یاد کرده است.
يادداشت عمليات: گوشه بالای برگ 1-3 دفتر و دو برگ آخر آن وصالی شده اما سطور آسیب ندیده.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه 3892-3894.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: در کتابخانه حاج سید نصرالله تقوی، نیز مجموعه‌ای است از رساله‌های قزوینی (این مجموعه اینک متعلق به کتابخانه مجلس است) و شامل این رساله‌ها است:
صحافي شده در اين جلد: تهجدیه/ رضی‌الدین محمد بن الحسن قزوینی، ص 33-54.
تاريخ: 20130618
محل و شماره بازیابی: 112669