نزهت‌نامه علائی(از: شهمردان بن ابی‌الخیر رازی (5ق.))

نبذة عن كتاب نزهت‌نامه علائی(از: شهمردان بن ابی‌الخیر رازی (5ق.))

شماره بازیابی: 784/1
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-33448‬‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: نزهت‌نامه علائی/ از: شهمردان بن ابی‌الخیر رازی (5ق.)
قطع: ‮وزیری. ‭13/5‬*‭22/5‬سم. ‭213‬گ. ‭20‬س.‬
يادداشتهاي کلي: نزهت‌نامه علایی به نام علاءالدوله ابوکالیجار از سلاطین سلسله کاکویه صاحب اصفهان تالیف شده و مولف در این معنی چنین گوید: «چون روزکار به برداختن تالیف این کتاب برآمد و از زیاده و نقصان کردن فارغ شده بودم آن را عدتی و ذخیرتی همی شناختم تا بدان خویشتن را در مجلس عالی خداوندی امیر اجل موید مظفر منصور ملک عادل عضدالدین علاءالدوله و جمال المله و فخرالامه شمس‌الملوک سید الامراء خاصبک ابوکالیجار کرشاسف حسام امیرالمومنین اعزالله نصره بن ملک مازندران امیر موید علی بن شمس‌الملوک فرامرز بن ملک العادل علاءالدوله محمدبن دشمن زیار رضی‌الله عنهم و قدس ارواحهم عرضه کنم و تاخیر به خدمت ناپیوستن نموده باشم از بهر ترتیب و بزرگ داشتن این کتاب را نزهت‌نامه علایی نام نهادم».
از ملاحظه آخرین فصل باب اول از مقاله دهم می‌توان گفت این کتاب بعد از 477ق. تالیف شده و آن فصل بدین‌گونه است: «مولف نزهت‌نامه شهمردان گوید بر مناره شهر لوحد طبرستان زخم صاعقه دیدار است که جند جای رخنه کرده بود و بر بای بماند و آن را عمار فرمودند از بعد ان و هنوز برجای است و بیدا و بر باروی شهر کاشان وقتی سه کودک ایستاده بودند و برق همی جست و من حاضر بودم آن دیدند معاینه که یکی را سوخته مرده از جای برگرفتند و دیگری را برداشتند و ببردند و روزکی جند زنده بود و به رسوم از بهر آن که اثری اندک کرده بود مانند داغی که برنهند از انجا ببای خویش برفت و مرده را و نیم مرده و زنده را به هم می‌آوردند و تحقیق تاریخ بر خاطر نیست اما در سبع و سبعین و اربع مائه سنه هجریه بودست و الله اعلم» تاریخ کتابت نسخه معلوم نیست، در آخر کتاب منشئاتی به نام ریاض فیض موجود است.
نوع کاغذ:نباتی.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:مولف و جمع‌کننده این کتاب شهمردان بن ابی‌الخیر گوید چون مدتی در کرکان و استرآباد بر عطلت بماندم و از صناعت خوش و از تصرف دبیری و استقامت روزکار ناهموار ناموافق پیش آمد اگرچه اولیاء النعم اعزالله نصر هم از درگاه عالی اعلاه الله خداوندیها فرمودند و شفقتها نمودند و پیش خدمه خواندند… از بهر آسایش و تزجیه الایام جند کتاب ساخته‌ام از آنجملت یکی کتاب البدایع است در خواص و منافع و طبایع و چند علم دیکر که از کتب بسیار برکزیده بودم و جمع کرده پس از بهر آن چه بتاری بود خواستم تا فایدت آن متداول و بیشتر کردد و میان خواص و عوام عام باشد کتابی ساختم به پارسی دری و بر آن زیادت نقصان کردم چنان که بایست و ترتیب بکردانیدم…
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: مولف، صاحب کتاب روضه المنجمین نیز می‌باشد.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه 1321-1322.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: دایره المعارف فارسی که در نوع خود منفرد است. مشتمل بر دو «قسم» و مقدمه و دوازده «مقاله» و خاتمه در خواص حیوانات و حشرات و اشجار و نباتات و نگاهداری درختان و بازداشتن آفتها و معرفت جواهر و احجار و اجساد معدنی و معمول و علم نجوم و آخشیج چهارگانه و فصول و مکان و زمان و صور کواکب و منطق و حساب و اختیارات نجومی و علم فراست و آثار علویه و حوادث ارضیه و احوال آن جهان و بیماریها و داروها و مباحث متخلفه دیگر.
تاريخ: 20130615
محل و شماره بازیابی: 19042