دیوان تشنه تهرانی (از: تشنه تهرانی.)

نبذة عن كتاب دیوان تشنه تهرانی (از: تشنه تهرانی.)

شماره بازیابی: 959
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭10-19361‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: دیوان تشنه تهرانی [نسخه خطی]/ از: تشنه تهرانی.
کاتب: عمو نام.
تاریخ کتابت: 1295ق.
قطع: ربعی. 11*17/5سم. 93گ. 13 بیت.
يادداشتهاي کلي: مشتمل بر چند مثنوی و قصائد و غزلیات و قطعات و رباعیات و ترجیع بندی در هجو حاجی میرزا باقر وزیر همدان می‌باشد.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:آغاز کنونی نسخه: ازو نیست پوشیده اسرار ما/ وزو گرم سوداست بازار ما
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: مولف از شعرای قرن سیزدهم هجری بوده و چنان‌که در مدائح معتمدیه (ص 120-133) معاصر وی نگاشته نامش محمدتقی و همشیره زاده مهدی بیک شقاقی است و در بدو حال کلاه‌دوزی می‌نمود. از مندرجات دیوان وی به دست می‌آید که اصل او از آذربایجان و مولدش مراغه بوده و سال 1210ق. بدین جهان پای گذارده چنان‌که گوید (ص 10 نسخه:)
مرا آخرین مام فرخنده هوش/ به ملک مراغه فکنده ز دوش
و در (ص 17 نسخه) در ذیل کشته شدن آغا محمدخان گوید:
چو شه کوفت بر کاخ جنت لوا/ بری شد لب من ز بستان جدا
و چون به فرمان پادشاه نام برده پدر شاعر از مراغه به کاشان تبعید شده و گروهی از خویشان شاعر در تهران (ری) جایگزین بوده‌اند تشنه هم در این شهر زندگانی می‌نموده و مکرر اینجا را وطن خوانده و دلبستگی خود را بدانجا اظهار نموده و زن و فرزندانش نیز در این شهر بوده‌اند.
چنان‌که در ص 19 نسخه گوید:
بچندی در آن عشرت آباد ری/ مرا عمر بگذشت با چنگ و نی
و در ص 23 نسخه گوید:
بسرحد ری بازم افتاد کار/ که بودم در آنمرز خویش و تبار
گسسته ز بار سفر بند خویش/ زدم بوسه بر روی فرزند خویش
و در ص 166 نسخه گوید:
صبا بگلشن ری گر شبی کنی گذری/ بر آستانه یاران من بسای سری
و در چند جا هم از ری شکایت نموده چنان‌که در نسخه گوید:
سمند عشرتم پی گشت در ایام ماکوئی/ که چون زندان اسکندر به چشمم ملک طهران شد
از مندرجات دیوان معلوم می‌شود که شاعر تا سال 1264ق. زندگانی می‌نموده چرا که در مدح ناصرالدین شاه اشعاری دارد و به میرزا تقی خان اتابک که نیز در همین سال مقام صدارت یافته توسل جسته و استدعای آمدن به تهران کرده و به عزل حاج میرزا آقاسی (در 1265ق. در عتبات فوت کرده) و توقف وی در کربلا تصریح نموده است. دیوان این شاعر عبارت از یک مثنوی تاریخی است که در 1260ق. شروع و در آن پس از حمد و ثناء الهی و نعت حضرت پیغمبر (ص) و حضرت مولی علی (ع) شروع به شرح حال خود نموده و مسافرت‌هایی را که در ایران و روم و هند و عراق (بین النهرین) نموده شرح داده و تصریح نموده که در هنگام قتل و غارت کربلا (در 1258ق.) در آنجا بوده (در این سال نجیب پاشا به کربلا حمله کرد و بسیاری از ایرانیان را کشته و اموال آنها را یغما کرده و چنان‌که در مدائح معتمدیه معاصر وی نوشته تشنه نیز در آن هنگام زخم برداشته و با آن حال به ایران برگشته است) و پس از آن به اصفهان آمده و در عداد مداحین معتمدالدوله منوچهر خان گرجی ( -1263ق.) درآمده و روزگاری را به خوشی می‌گذرانید و پس از آن قطعات و قصائد و غزلیات و رباعیات می‌باشد و ترجیع بند در هجو وزیر همدان در آخر نسخه می‌باشد و در 138-140 و در ص 156-157 یک قصیده و غزل ترکی از شاعر موجود در میان دیگر شعرها گاهی ابیاتی به ترکی یافت می‌شود و در مدائح معتمدیه قصائد و غزلیات و یک مثنوی می‌باشد که در نسخه دیوان این کتابخانه نیست و شاید جز این نیز شعر داشته باشد ولی با تفحص به دست نیاوردم.
نوع کاغذ:فرنگی.
تزئینات جلد:تیماج.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:شکسته نستعلیق.
يادداشت عمليات: چنان‌که در ص 100 یادداشت شده، صفحه نخستین و آخرین و برگ‌هائی از میان آن افتاده.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه 1483-1484.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: این نسخه دیوان در ح 2450 بیت و اشعار مندرجه در مد 380 بیت است. در مدح امام غائب و مهدی موعود (ع) قصیده‌ای غراء در دیوان وی مندرج است.
تاريخ: 20120916
محل و شماره بازیابی: 114181