مضمار دانش (فرسنامه) (از: نظام‌الدین احمد فرزند ملاصدرا گیلانی (درگذشته حدود 1067ق.))

نبذة عن كتاب مضمار دانش (فرسنامه) (از: نظام‌الدین احمد فرزند ملاصدرا گیلانی (درگذشته حدود 1067ق.))

شماره بازیابی: 16901
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‏‫10-11956
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: مضمار دانش (فرسنامه) [نسخه خطی]/ از: نظام‌الدین احمد فرزند ملاصدرا گیلانی (درگذشته حدود 1067ق.)
کاتب: کاتب: محمد
تاریخ کتابت: ، تاریخ کتابت: ربیع‌الاول 1236
نام خاص و کميت اثر: 97 برگ
قطع: ‏‫؛ قطع: 5/10*15، 13 سطر (5/5*11)
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1آغاز موجود: «… داده و اکثر انواع را از وحشتگاه خودرایی به معموره انقیاد کشانیده، از فواید ایجادشان بر نوع بی‌‌مانند بشری منت نهاده، چنانچه در مقام امتنان فرموده: «و الخیل و البغال و الحمیر لترکبوها و زینه»…
2… و هم‌چنین نتایجی که بعد از عرض بهم رسیده تا حال سال چهارم است، و یحتمل که از اصل بیشتر شده باشد. و السلام… کتبه عبد الاقل محمد، حسب الفرموده عالیجاه، رفیع جایگاه، دولت و اقبال همراه، ظلال امت و حشمت دستگاه،… بتحیه الخواتین العظام الکرام، صاحبی قبله‌گاهی، خدایگانی، آقا اسدالله خان زید عزه و دولته، و الی صاحب‌الزمان علیه صلوات الرحمن. امید که… نگیرند، بجهه آن که نسخه بسیار غلط بود و صورت نویس شده. و کان اتمام ذالک فی شهر ربیع‌الاول، مطابق 1236.
سبکهای آرایش:شماره فصل‌ها با شنگرف. روی آیات و احادیث با خط سرخ مشخص شده است. همچنین کلمات و عبارات جامانده در حاشیه برخی صفحات نوشته شده است.
رنگ مرکب:مشکی.
رکابه نویسی:دارد
نوع کاغذ:فرنگی.
تزئینات جلد:چرمین قهوه‌ای کمرنگ متمایل به زرد.
به دلیل آفتاب‌خوردگی صفحات نخستین و پایانی کتاب شکننده شده و بخش‌هایی از صفحه نخست ریخته است. حاشیه فوقانی صفحات نسخه را موریانه خورده، اما خوشبختانه به متن آسیبی نرسیده است.
مقدمه در آغاز آفرینش اسب.
[مرحله اول: در ذکر محامد و ذمائم اسب]
[باب اول:] در ذکر آیات قرآنی و احادیث که دلالت بر محاسن اسب می‌کند.
باب دوم: در شناختن سال اسب (6ر)
باب سیم: [در الوان مختلف اسب] (8ر)
باب چهارم: در ذکر غروه و نخجیر و سایر علامات که از اختلاف الوان باعث شود (12ر.)
باب پنجم: در ذکر آنچه تعلق بذکر هیئات اعضا دارد (17ر)
باب ششم: در تمام آنچه متعلق است به اندام و ذکر علامات بجانب تندی (21ر)
باب هفتم: در دوایر و سایر علامات (22پ)
باب هشتم: در بیان اسب‌ها و خواص هر یک (25ر)
باب نهم: [فرق در میان مادیان و فحل در بعضی اوصاف] ذکر مجملی از صفات ضمیمه (29ر)
مرحله ثانی: در آداب تربیت و شرح سابقه و دیگر ذکر سایر مراکب (31پ)
باب اول: در متعلقات از دواح و تربیت کره (32ر)
باب دوم: در آداب سواری (34پ)
باب سوم: در آداب سواری (34پ)
باب چهارم: در آداب آب و علف دادن (41ر)
باب پنجم: در طریق خدمتکاری (44ر)
باب ششم: در بیان معنی مسابقه و الفاظی که در این مقام مذکور می‌شده (47ر)
باب هفتم: در شرایز مسابقه (دوازده شرط) (50ر)
باب هشتم: در ذکر الاغ (53ر)
باب نهم: در ذکر شتر و فیل (57ر)
مرحله ثالث: در معالجات امراض (61ر)
باب اول: در امراض سر و چشم (61ر)
باب دوم: در معالجات امراض حلق و سینه (65پ)
باب سوم: در معالجه قولنج و سایر بادها.
باب چهارم: در معالجه سایر امراض (73پ)
[باب پنجم]: در معالجه اورام.
باب ششم: در معالجه جراحت (80پ)
باب هفتم: در معالجه جوشش و خوارش و لکها (84ر)
باب هشتم: در معالجه تتمه امراض (88پ)
باب نهم: در معالجات متفرقه (91پ)
منابع: مجلس، 2183و 2184و 5025و 6775و 6277؛ ملی، 6/ 687؛ مرعشی، 3/ 7500؛ گنجینه بهارستان (ش 16، علوم و فنون3، فرسنامه1، به کوشش عبدالحسین مهدوی).
مباحث: شناخت اسب و امراض وی و راه‌های درمان آن.
وضعیت استنساخ نسخه: کتابت به سفارش آقا اسدالله خان.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1نسخه حاضر بخشی از طلیعه کتاب را ندارد، و اینگونه می‌‌نماید که در نسخه اساس کار کاتب موجود نبوده است.
مشخصات اثر: شکل و سجع مهر:
متن يادداشت: صفحه نخست دارای نقش مهر چهارگوش با خط نستعلیق است که در آن آیه شریفه «الیس الله بکاف عبده» در کنار نام «فتح‌الله» نوشته شده است.
يادداشت عمليات: باب اول از مرحله نخست در نسخه حاضر افتاده است.
يادداشتهاي مربوط به کتابنامه ، واژه نامه و نمايه هاي داخل اثر: مراحل و ابواب آن به این قرار است:
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 1/ 47، صفحه 9-11.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: دارای یک مقدمه، سه مرحله (هر مرحله شامل نه باب)، و یک خاتمه، که بنام شاه عباس دوم صفوی ساخته شده است.
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): دامپزشکی
تاريخ: 20120107
متن ارتباطي: لیبلیبل