الطب الملوك(ابوبكر محمد بن زكريا رازي)

شماره بازیابی: 3821/3
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-36102‬‬
زبان اثر: عربي
سر شناسه: رازی‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ زک‍ری‍ا، ‏‫251 – ‏313ق.‏‬
عنوان و نام پديدآور: الطب الملوک/ ابوبکر محمد بن زکریا رازی
محل کتابت: قمصر کاشان.
تاریخ کتابت: 1006-1005ق.
نام خاص و کميت اثر: ص 105 – 142.
قطع: ‮خشتی. ‭12‬*‭19‬سم. ‭526‬ص. (با برگ‌های اضافی: ‭263‬برگ). ‭19‬س.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1بسمله قال محمد بن زکریا الرازی لولا شده… الحرص منا علی منافع الناس لصرف الالام عنهم… لکان انشائنا هذا الکتاب فضلا اذ کنا جمعنا مداواه جمیع الاسقام فی کتب لنا کثیره بمقدار ما فی صناعه ابقراط… و توسعنا فی ذلک… فی الجامع الکبیر و قلنا فیه قولا کافیا تاما فی الکتاب الموسوم بالتقسیم و التشجیر و قلنا فیه قولا معتدلا فی الکتاب المنصوری و الکتاب موسوم بکتاب من لا یحضره الطبیب و الکتاب الموسوم بالادویه الموجوده… .
2… و یجعل ما تحملنا من العنایه بتالیف هذا الکتاب منه و له بمنه و طوله و الحمدلله… به اتمام رسید کتاب طب الملوک روز شنبه 22 ذی قعده سنه ست و الف هجریه.
نوع کاغذ:شرقی آهار مهره شکری رنگ.
تزئینات جلد:تیماج مشکی یک لا.
1پس از پایان اوراق اصلی دفتر 3 برگ اضافی است و بر آنها مقاله 1-2 فصول بقراط ص 521 – 526 با قلم نسخ تازه به چلیپا کتابت شده.
در چند برگ نخستین دفتر اثر رطوبت دیده می‌شود.
جلد مندرس است (جلد مرمت و تجدید شده است).
نک: فهرست ابوریحان، پل کراوس، 7؛ الفهرست، فلوکل، 54؛ و نسخه دارالکتب و تیموریه قاهره به نقل مجله معهد المخطوطات العربیه، 5/ 299.
در صدر و ذیل نسخه حاضر نام این کتاب طب الملوک آمده است اما در هیچ یک از مراجع، این ضبط دیده نشده و بروکلمان از کتاب طب الملوک تالیف محمد غجدوانی تلمیذ فضل‌الله تبریزی یاد می‌کند (ذیل، 2/ 1039).
رازی در مقدمه این کتاب از چند تالیف طبی دیگر خود یاد می‌کند و در پایان از کتاب الخواص خود که در باب آثار و خاصیت‌های اشیایی است که آویختن یا پوشانیدن و یا نزدیک ساختن آنها به بیماران موجب شفا یافتن آنان است نه استعمال آنها به صورت دیگر داروها رازی می‌گوید: خواص این گونه اشیاء در کتاب‌ها بسیار گرد آمده اما پزشکان مورد اعتماد و خالی از دروغ مانند جالینوس کمتر در این باره سخن گفته‌اند و من که در کتاب الخواص از تجربیات و همه دیده‌ها و شنیده‌های خود گرد آورده‌ام نخست بر آن شدم چیزی از آن کتاب را در پایان این رساله بیاورم اما اکنون آوردن آن را در اینجا زائد می‌بینم.
عین عبارت رازی این است:
«و قد اردت لما بلغت هذا الموضع من کتابنا ان اضم الیه ما یعالج به العلیل من الاشیاء التی تعمل بخواصها مما یعلق علی العلیل اویراه اویلبسر اویجعله فی مرقده و مسکنه و نحو ذلک ولکن لما کانت الکتب فی امثال هولاء کثیرا و الذی یحکیه منها من یوثق به فیرکن الیه کجالینوس و شبهه ممن یخل عن کذب یسیر اذ کنت قد جمعت هذه کلها من جمیع ما وقع لی الی وقتی هذا من کتاب اوسماع او تجربه فی کتاب و سمیته کتاب الخواص فرایت ان ذکره هنا فضل».
آقای دکتر نجم‌آبادی که در فهرست مصنفات رازی نام دیگر طب ملوکی را کتاب الخواص پنداشته‌اند ظاهرا ناشی از اشتباه در تفسیر این سخن رازی است.
وضعیت استنساخ نسخه: تاریخ کتابت بنا بر نوشته کاتب در ذیل ش 15 نوشته شده.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق تحریری.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1فهرست مندرجات دفتر بر یکی از برگ‌های اضافی اول مجموعه دو بار و با دو قلم نوشته شده است.
مشخصات اثر: یادداشتهای تملک:
متن يادداشت: بر پشت برگ اول (بستان الاطباء) تملک نورالدین محمد دیده می‌شود.
يادداشت عمليات: 3 برگ اضافی چرکین است و آخرین برگ وصالی دارد.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد ششم، صفحه 4863-4864.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: طب الملوک.
صحافي شده با: بستان الاطباء و روضه الالباء/ موفق‌الدین اسعد بن ابی‌الفتح الیاس بن جرجیس بن مطران دمشقی502473
تاريخ: 20140308
محل و شماره بازیابی: 126085