حلیه الموحدین = روضه الواعظین و تبصره المتعظین(مترجم: علی بن حسن زواری (قرن10ق.))

شماره بازیابی: 2295
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-23610‬‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: حلیه الموحدین = روضه الواعظین و تبصره المتعظین/ مترجم: علی بن حسن زواری (قرن10ق.)
کاتب: سلطان محمدبن حاجی محمد قاری تبریزی.
تاریخ کتابت: 20 ربیع الآخر 964ق.
قطع: ‮‭19‬*‭25‬سم. ‭734‬ص. ‭21‬س.‬
يادداشتهاي کلي: مولف کشف الحجب و الاستار اصل کتاب را از محمد بن علی بن احمد فارسی و مجلسی در بهار نام مولف را محمد بن حسن بن علی فتال فارسی می‌داند
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1آغاز کلام به نام حضرت ملک العلامی که گلزار…
2و الائمه المعصومین صلوات الله علیهم اجمعین.
3فرغ من کتابه کتاب روضه الواعظین المحتاج الی رحمه الباری سلطان محمدبن حاجی محمد القاری التبریزی تحریرا فی عشرین شهر ربیع الاخر سنه نهصد و شصت و چهار از هجرت.
مولف کشف الحجب و الاستار (ص 297-298) مولف آن را محمدبن علی ابن احمد فارسی دانسته درباره این کتاب می‌نویسد:
«مجلسی در بحار گفته است: گروهی به خطا رفته و این کتاب را به شیخ مفید نسبت داده‌اند و ابن شهرآشوب در ماقب و شیخ منتجب‌الدین در فهرست و علامه سند خود را نسبت به این کتاب آورده چنان که ما در مجلد آخر این کتاب (بحار الانوار) خواهیم آورد و بدان که علامه نام مولف را چنان که ما آورده‌ایم ضبط کرده و از کلام ابن شهرآشوب برمی‌آید که مولف محمدبن حسن بن علی فتال فارسی بوده و صاحب تفسیر و صاحب روضه یک تن بوده‌آند و در کتاب معالم العلما نیز چنین آمده و از سخن شیخ منتجب‌الدین در فهرست برمی‌آید که دو تن بوده‌اند زیرا که می‌گوید محمدبن علی فتال نیشابوری صاحب تفسیر ثقه و چگونه ثقه‌ای است و پس از فاصله بسیار می‌گوید شیخ محمدبن احمد فارسی در کتاب روضه الواعظین و ابن داود در کتاب رجال گوید محمدبن احمدبن علی فتال نیشابوری معروف به ابن الفارسی از ائمه روایت نکرده و ذکر او در کتاب رجال شیخ هست و وی متکلم جلیل‌القدر و فقیه و زاهد و دانشمند پارسا بوده و ابوالمحاسن عبدالرزاق رئیس نیشابور ملقب به شهاب الاسلام او را کشته است و از سخن ابن داود برمی‌آید که نام پدرش احمد بوده اما نسبت او به رجال شیخ پوشیده نماند که سهو است زیرا در رجال شیخ از او اثری نیست و زمان وی بسیار متاخر از مان شیخ بوده است چنان که از فهرست شیخ منتجب‌الدین و از اجازه علامه و سخن ابن شهرآشوب برمی‌آید و با این همه از آنچه آوردم جلالت مولف آشکار است و کتاب او از کتاب‌های مشهور نزد شیعه است».
با وجود این، مترجمه در دیباچه خود این کتاب را به شیخ مفید نسبت داده و مترجم همان علی بن حسن زواری دانشمند معروف قرن 10ق. است و این ترجمه را حلیه الموحدین در ترجمه روضه الواعظین نام نهاده و در یک مقدمه و پانزده باب پرداخته است.
تزئینات متن:عبارات تازی را اعراب گذاشته و عناوین را با خط نسخ تعلیق به سرخی نوشته و گاهی نیز مطالب را در متن به خط نسخ تعلیق نوشته‌اند.
تزئینات نسخه:دو صحیفه اول جدول 8 خطی از طلا و لاجورد و سرنج دارد که بسیار ممتاز بوده و اینک فرسوده شده است.
نوع کاغذ:سمرقندی شکری آهار مهره‌دار.
تزئینات جلد:میشن ضربی سیاه که عطف آن را از تیماج سیاه سجاف کرده‌اند.
1در این نسخه بعضی اشعار فارسی در ترجمه اشعار تازی در صحایف 313، 315و 349-358 آمده که ظاهرا از مترجم کتابست.
مقدمه در ماهیت عقول و مراتب علوم.
باب اول: خداشناسی شامل هفت مجلس در مباحث کلامی مانند حدوث عالم و خلق افعال و…
باب دوم: نبوت دارای دو مجلس درباره اثبات نبوت و سیرت نبی (ص) و…
باب سوم: درباره حضرت علی(ع) اثبات امامت و گزارش سیرت و تاریخ او شامل 5 مجلس.
باب چهارم: دارای سه مجلس درباره سیرت و تاریخ زندگی حضرت فاطمه (ع).
باب پنجم: 4 مجلس درباره امامت حضرت حسن و حضرت حسین(ع) و تاریخ و سیرت آنان.
باب ششم: در اثبات امامت و تاریخ و سیرت امام زین العابدین(ع).
باب هفتم: در اثبات امامت و تاریخ و سیرت امام جعفر صادق (ع).
باب هشتم: در اثبات امامت و تاریخ و سیرت امام جعفر صادق (ع).
باب نهم: در اثبات امامت و تاریخ و سیرت امام موسی کاظم (ع).
باب دهم: در اثبات امامت و تاریخ و سیرت امام علی بن موسی (ع).
باب یازدهم: در اثبات امامت و تاریخ و سیرت امام محمد تقی (ع).
باب دوازدهم: در اثبات امامت و تاریخ و سیرت امام علی النقی (ع).
باب سیزدهم: در اثبات امامت و تاریخ و سیرت امام حسن عسکری (ع).
باب چهاردهم: در اثبات امامت و تاریخ و سیرت امام مهدی صاحب الزمان (ع).
باب پانزدهم: در ذکر امور متفرقه مشتمل بر 67 مجلس درباره مناقب آل محمد (ص) و صحابه، عادات، اخلاق، سیر و سلوک.
در مجلس آخر درباره بهشت و دوزخ، مرگ، روز رستاخیز، شفاعت، و کیفر، پاداش است.
نک: ذریعه 7/ 84؛ مجلس ش 798، 797، 796 (ترجمه الخواص = تفسیر زواری)؛ فهرست دانشگاه و فهرستواره احمد منزوی 3/ 1624.
این کتاب مشتمل است بر یک مقدمه و پانزده باب که در بالا ذکر شد.
فهرست مطالب و مجالس کتاب در دیباچه ظاهرا به قلم مترجم است و پس از پایان فهرست ترجمه کتاب بدین گونه شروع می‌شود: «اما بعد پس به درستی که من بودم در عنفوان جوانی که چندین نوبت اتفاق می‌افتاد که واقع می‌شدم در مجالس عالیه».
مترجم در باب هفتم تاریخ و سیرت حضرت سجاد (ع) ترجمه منظوم قصیده معروف و فرزدق را در مدح علی بن الحسین (ع) هنگام طواف عبدالملک در مکه که از آثار معروف جامی است بدون ذکر نام آورد و آن دارای 18 بیت اضافی است (بر آنچه در سلسله الذهب جامی آمده) و شاید الحاقی باشد.
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: اصل کتاب منسوب است به شمس‌الدین ابوالمفاخر محمد بن محمد بن نعمان شیبانی معروف به شیخ مفید (متوفی در رمضان 413ق.) از بزرگان علمای شیعه و روضه الواعظین و تبصره المتعظین نام دارد.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ متوسط.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 4نسخه در 20 ربیع الآخر 964ق. در عصر مترجم به پایان رسیده است و نسخه بسیار معتبری است.
يادداشتهاي مربوط به کتابنامه ، واژه نامه و نمايه هاي داخل اثر: اینک فهرست ابواب و مقالات کتاب (مستخرج از مقدمه مترجم):
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد چهارم، صفحه 2983-2985.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: انسب آن بود این کتاب در قسمت 5 از ادبیات (در ضمن کتب پند و اندرز) معرفی شود. اما در آنجا از نظر افتاد و چون قسمت بیشتر آن تاریخ و سیرت 14 معصوم و ائمه شیعه (ع) است در این بخش جای دادیم.
عنوانهاي گونه گون ديگر: ترجمه روضه الواعظین
تاريخ: 20130721
محل و شماره بازیابی: 116548