دليل الهدي(ابو علي بن محمد المنصور)

شماره بازیابی: 3774/3
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-36010‬‬
زبان اثر: عربي
سر شناسه: دش‍ت‍ک‍ی‌، م‍ن‍ص‍ورب‍ن‌ م‍ح‍م‍د،‏‫ 866 – ‏948؟ق‌.‏‬
عنوان و نام پديدآور: دلیل الهدی/ ابو علی بن محمد المنصور
کاتب: افضل.
تاریخ کتابت: قرن 10ق.
نام خاص و کميت اثر: ص 75 – 92.
قطع: ‮رقعی. ‭9/5‬*‭15‬سم. ‭92‬ص. ‭15‬س.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1بسمله اللهم ارنا دلیل الهدی و اهدنا سبیل التقی و ثبتنا علی الاهتداء و الاقتداء بغیاث الوری علم الهدی لا زال ناصر شرعه منصورا و لواء نصره بالفتح… منشورا و بعد فلا یخفی علی اولی النهی ان اعلی المنی انما هو احکام احکام الدین… و انی رایت بنور الهدایه بابا من مدینه العلم و الدرایه جمیعا منه ینفتح ابواب هذا البناء و یقرر اصولها علی ما یرتضیه کل بناء فلهذا ربما تری خالفت فی المشرع الجمهور فدع التقلید دخل سبیل المشهور… فرایت ان اشیر الی شیء منها فی رسالتی هذه دلیل الهدی… ثم لتفهیم الکلام و تقریب المرام اقتصرت علی تلخیص مجرد الدعوی… و انی انا العبد الراجی رحمه ربه الغفور ابو علی بن محمد المنصور جعل الله سعیه مشکورا… .
2… و اما معاد کل شخص فبحسب عقائده و اعماله و تفصیله مما لا یخفی علی اولی النهی.
تزئینات نسخه:ص 1 – 2 در هر یک از سه رساله مجدول به قلم زر و لاجورد است.
این مجموعه دارای سه سر لوح کوچک است با زمینه مذهب که در آن نام هر یک از رساله‌ها نوشته شده.
نوع کاغذ:هندی شکری.
تزئینات جلد:تیماجی قهوه‌ای با لبه برگردان سجاف عطف و حاشیه قرمز.
و نسخه ظاهرا در زندگی غیاث‌الدین منصور نوشته شده زیرا پشت برگ نخست دو بیت است که تنها سه مصراع اول آن که از آفت پارگی و وصالی تا حدی در امان مانده خوانده می‌شود و به نظر می‌رسد که این دو بیت در مدح غیاث‌الدین منصور است و بیت نخست این است:
غیاث لارباب الفضائل کلهم/ ملاذ لاعیان العلاه الافاضل
بر پشت آخرین برگ اجاره‌نامه‌ای است بین حاجی یارمحمد صدیقی و میر محمدباقر که با مبلغ هفت هزار و پانصد دینار تبریزی در مدرسه پایین پای مبارک انجام شده و تاریخ اجاره در اثر وصالی خوانده نمی‌شود.
در کنار صفحه آخر رساله شماره 1 (ملخص التلخیص) معمائی است بنام احمد با قلم کاتب اصل نسخه.
در حاشیه ص 66 دفتر، دستور ذکری با قلم تازه‌تر نوشته شده و سراسر کنار صفحه را فرا گرفته.
در حاشیه بیشتر برگ‌ها اثر رطوبت دیده می‌شود.
نام کاتب نسخه تنها در ذیل رساله شماره 2 (اصول عقائد) دیده می‌شود.
بروکلمان از دشتکی رساله فی الهدی یاد می‌کند و روملو رساله دلیل هدی.
نک: احسن التواریخ چاپ کلکته، 59؛ بروکلمان، 2/ 545.
این کتاب دارای یک فاتحه (در تقسیم احکام شرع به اصول و فروع) و یک اصل و دو وصل است. اصل در نبوت انبیاء است و وصل اول دارای یک مطلع و چهار مقصد است و او خود در پایان مطلع فهرست آنها را یاد می‌کند:
المقصد اول فی مبدا الکل و معاده بالوجه الاول المقصد الثانی فی مبداء الانسان و معاده شخصا بوجه کلی.
المقصد الثالث فی مبداء الانسان المقصد الرابع فی معاد الانسان شخصا.
نسخه حاضر تا پایان مقصد 4 است و بنا بر تقسیم مولف در مقدمه، ناتمام است زیرا وصل دوم در نسخه نیست.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1پس از پایان رساله مطلبی است درباره احجیه و معما با همان قلم و ظاهرا متعلق به رساله دشتکی است.
يادداشت عمليات: کنار دو برگ اول و برگ آخر وصالی شده.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد ششم، صفحه 4806-4807.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: وی در این رساله اصول عقاید را به شیوه‌ای خاص خود بیان می‌دارد.
صحافي شده با: معالم الادب فی درایه لسان العرب=خلاصه تلخیص الکلام=ملخص التلخیص/ غیاث‌الدین منصور دشتکی502455
تاريخ: 20140219
محل و شماره بازیابی: 125776